اقتصاد و معیشت

شهروندان هم از تحریم آسیب می بینند

مریم محمدی: اخیراً در گفته‏های مقامات ایرانی، کمتر از تکذیب تأثیر تحریم‏ها بر اقتصاد ایران صحبت می‏شود و به‏جای آن، گفت‏وگو بر سر مقابله با تحریم‏ها است و حتی صحبت از طرح شکایت از تحریم‌کنندگان در دادگاه‏های بین‏المللی می‏شود. گفت‏وگوی امروز با مهرداد عمادی، کارشناس اقتصادی اتحادیه‏ی ‏اروپا نیز در همین زمینه است. از او پرسیده‌ام آیا طرح چنین شکایاتی سابقه‏ی تاریخی هم دارد؟

تبدیل شورش‌های اقتصادی به جنبش اجتماعی

پانته‌آ بهرامی: دغدغه‌های دولت مبنی بر شورش‌های اقتصادی در کشور افزایش یافته است تاحدی که در هفته‌‌های اخیر، مقامات بلندپایه‌ی انتظامی اخلال‌گران را تهدید کرده‌اند. تا چه اندازه این دلمشغولی‌ها پایه‌ی مادی دارد و در چه فرایندی می‌توان شورش‌های اقتصادی را تبدیل به جنبش‌های اجتماعی کرد؟ تنها نگاهی گذرا به برخی از اعتراض‌های کارگری فقط در مهرماه سال جاری مهر تاییدی بر این دل‌نگرانی‌ها است.

رشد بادکنکی بورس تهران

پانته‌آ بهرامی: سه‌ونیم میلیون نفر در ایران بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران بیکارند. میزان بیکاری جمعیت ۱۵ سال به بالا، نسبت به سال قبل از ۱۱ درصد به حدود ۱۵ درصد افزایش یافته است. عبدالرضا شیخ‌الاسلامی، وزیر کار اصرار دارد که این آمار اشتباه است و می‌گوید این رقم را می‌پذیرم ولی قبول ندارم. درحالی که رییس بانک مرکزی، رشد نیم درصدی را برای اقتصاد ایران عنوان کرده، سایت پایگاه اطلاع‌رسانی دولت از رشد بورس بازار سهام گزارش می‌دهد.

«شکست پشت شکست»

مریم محمدی:‌ زمان پرداخت یارانه‏‌های نقدی به دهک‏های پایین جامعه، در آخرین توافق میان دولت و مجلس، به نیمه‏ی دوم سال جاری موکول شده بود. نیمه‌دوم سال فرا رسیده است و به همین علت، بحث‏های تازه درباره‏ی یارانه‏ها، میزان و زمان دقیق پرداخت آنها و چگونگی افزایش قیمت کالاها در قبال آن، بار دیگر در سطح جامعه مطرح شده است. در این‌باره با دکتر کمال اطهاری، استاد اقتصاد و دوتن از شهروندان گفت‌وگو کرده‌ام.

ایران، آمارسازی و جذب سرمایه‌ی خارجی

بهداد بردبار: ارائه‌ی اطلاعات غلط، آمارسازی و دروغگویی تبدیل به رویه‌ی معمول مدیران دولت شده است. در روزهای گذشته، خبرگزاری‌های دولتی، خبر عجیبی را به نقل از بهروز علیشیری منتشر کردند. معاون وزیر اقتصاد، بهروز علیشیری در جلسه‌ای رسمی در بین خبرنگاران ابراز داشت: «میزان جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی درایران در سال ١٣٨٨ به بیش از ٣ میلیارد دلار رسید و در این زمینه جزو شش کشور برتر دنیا هستیم.»

روند پرشتاب طلاق در ایران

پانته‌آ بهرامی: طلاق در فاصله‌ی ۱۳ سال گذشته در ایران رشدی ۱۵۰ درصدی یافته است. تعداد طلاق‌های ثبت شده در سال ۱۳۸۸به رقم بی‌سابقه‌ی ۱۲۵ هزار رسیده است. آمار سه ماهه‌ی اول سال ۱۳۸۹نشان می‌دهد که ۳۴ هزار مورد طلاق ثبت شده است. این روند آن‌قدر باعث نگرانی دولت شده که سازمان ثبت احوال در ابلاغیه‌ای از مدیران ستادی و استانی خود خواسته تا از اعلام آمار طلاق خودداری کنند.

مردم تحریم‌های اقتصادی را حس می‌کنند

حسین علوی: مقامات دولت احمدی‌نژاد بار دیگر مطرح کرده‌اند که نه‌تنها تحریم‌های سازمان ملل بلکه تحریم‌های یک‌جانبه اقتصادی آمریکا و اتحادیه اروپا هیچ تاثیری بر اقتصاد ایران نخواهد داشت. از جمله رییس کل بانک مرکزی گفته است که ایران برای مقابله با تحریم‌های اتحادیه اروپا، قبلا منابع بانکی خود را از این کشورها منتقل کرده‌. در این زمینه با دکتر حس منصور گفت‌وگو کرده‌ام و از او درباره‌ی تاثیرات تحریم‌ها بر اقتصاد ایران پرسیده‌ام.

حمایت از تولید مهمتر از ممنوعیت واردات

مریم محمدی:روز گذشته، سازمان توسعه‏ی تجارت با هماهنگی مؤسسه‏ی استاندارد، فهرست ۱۷۰ کالای وارداتی را اعلام کرد که کیفیت لازم را برای ورود به کشور ندارند.از این ۱۷۰ مورد، ۱۴۹تای آن که بیش‌تر کالاهای صنعتی و فنی سبک هستند، از کشور چین و تنها ۳۱ قلم آن از ۱۵ کشور دیگر جهان وارد می‏شوند. در همین زمینه با دکتر کمال اطهاری، استاد اقتصاد دانشگاه علامه‏ی طباطبایی در تهران، گفت‌وگو کرده‌ام.

بانک‌های ایرانی و مشکلات تحریم اقتصادی

مریم محمدی: بیست‌وهفتم مردادماه، برخی رسانه‏های داخل کشور، بر پایه‏ی گزارشی که روزنامه‏ی «کویت‏ تایمز» منتشر کرده است، خبر از اقدام بانک مرکزی کویت در جلوگیری از فعالیت چهار بانک ایرانی در این کشور داده‏اند. این اقدام بانک مرکزی کویت در شرایطی صورت می‏گیرد که در فروردین ماه جاری، مسئولان هردو کشور خواهان گسترش روابط تجاری و بانکی میان دو کشور شده بودند. در همین زمینه با هوشنگ ادهمی گفت‌وگو کرده‌ام.

تبدیل دارایی‌های ایران به طلای خام؛ رویکردی مثبت

مریم محمدی: روز گذشته در اخبار اقتصادی داخل کشور، خبری مبنی بر ورود ده تن طلای خام به کشور، تنها در یک ماه گذشته منتشر شد. در این خبر آمده بود که واردات بیش از ۲۳هزار کیلوگرم طلای خام به کشور در چهارماهه‏ی اول امسال، هزار کیلوگرم بیش از واردات طلا در تمامی سال گذشته است. درباره‏ی ‏این خبر و مجموعه‏ی تدبیرهای اقتصادی دولت ایران با دکتر جمشید اسدی، استاد اقتصاد دانشگاه آمریکایی پاریس، گفت‌وگو کرده‌ام.

نوزادان یک میلیون تومانی؛ آری یا خیر؟!

کیارش پارسا عالی‌پور: چندی پیش، محمود احمدی‏نژاد خبر داد که دولت به هر کودکی که از آغاز سال ۱۳۸۹ به دنیا بیاید، یک میلیون تومان خواهد داد. به گفته‏ی او، برای تأمین آینده‏ی این کودکان، دولت در «صندوق آتیه‏ی مهر رضا»، برای هر نوزاد حسابی باز خواهد کرد و چون نوع این حساب سرمایه‏گذاری است، سالانه صدهزار تومان سود هم به آن تعلق خواهد گرفت. او در پاسخ مخالفان گفته بود: «کسانی که درباره‏ی کنترل جمعیت سخن می‏گویند، خود را جای خدا نشانده‏اند

دموکراسی؛ با نفت یا بی‌نفت!

رضا طالبی: آن‌چه می‌خوانید بخش دوم و پایانی گفت‌وگو با دکتر سهراب بهداد است. دکتر سهراب بهداد، در رشته‌ی اقتصاد، در دانشگاه ایالتی میشیگان تحصیل کرده است. او پس از پایان تحصیلاتش به ایران برمی‌گردد و تا سال ۱۳۶۲به تدریس در دانشکده‌ی اقتصاد دانشگاه تهران مشغول می‌شود. سپس در پاییز سال ۱۳۶۳ مجددا به آمریکا باز می‌گردد و در بخش اقتصاد دانشگاه دنیسون به تدریس ادامه می‌دهد.

افت و صعود بازار بورس ایران چقدر واقعی است؟

مریم محمدی: رکود یا صعود بازارهای بورس در تمام جهان، معمولاً در ارتباط با وضعیت عمومی اقتصاد جهانی رقم می‏خورد. به همین علت است که ما شاهد رشد یا اُفت بازارهای بورس تقریباً به‏طور هم‏زمان و در همه‏ی مراکز بورس جهان هستیم. البته این امر سال‏هاست که درباره‏ی بازار بورس تهران یا ایران صدق نمی‏کند. برای نگاه دقیق‏تر به وضعیت بورس، گفت‏وگویی با دکتر پدرام سلطانی، کارشناس و عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، انجام داده‏ام.

اقتصاد اسلامی از کجا آمد و به کجا رفت؟

رضا طالبی: دکتر سهراب بهداد، در رشته‌ی اقتصاد، در دانشگاه ایالتی میشیگان تحصیل کرده است. او پس از پایان تحصیلاتش به ایران برمی‌گردد و تا سال ۱۳۶۲ به تدریس در دانشکده‌ی اقتصاد دانشگاه تهران مشغول می‌شود. سپس در پاییز سال ۱۳۶۳ به آمریکا برمی‌گردد و در بخش اقتصاد دانشگاه دنیسون به تدریس ادامه می‌دهد؛ فعالیتی که تا امروز نیز ادامه دارد. با این استاد دانشگاه و پژوهشگر گفت‌وگویی کرده‌ایم که می‌خوانید.

«حذف دلار و یورو، اقتصاد ایران را بحرانی‌تر می‌کند»

حسین علوی: بار دیگر و در آستانه تصویب تحریم‌های یک‌جانبه اتحادیه اروپا علیه ایران، مسئله‌ی حذف دلار و یورو از معاملات نفتی ایران به‌طور جدی مطرح شده و محمدرضا رحیمی معاون رییس‌جمهور، آن را عملی و به سود ایران دانسته است. از یوان چین و درهم امارات به عنوان ارزهای جایگزین یاد می شود. فریدون خاوند کارشناس اقتصاد به زمانه می‌گوید که ایران با این کار، از۸۳ درصد از ذخایر ارزی جهان فاصله می‌گیرد و درگیر مشکلات تازه‌ای می‌شود.

«تنها راه سیاسی، خلع سلاح اتمی منطقه است»

حسین علوی: وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا برای تصمیم‌گیری نهایی درباره تحریم‌های یک‌جانبه اقتصادی علیه ایران، گردهم می‌آیند. در عین حال مجلس ایران دولت را موظف به تولید اورانیوم با غلظت ۲۰ درصد و محدود کردن همکاری‌ها با سازمان بین‌المللی انرژی اتمی کرده است. به نظر می‌رسد کنش‌ها و واکنش‌های طرفین به‌طور مرتب هم‌دیگر را نقض می‌کنند. در همین زمینه با محسن مسرت، تحلیل‌گر مسائل هسته‌ای ایران گفت‌وگو کرده‌ام.

کناره‌گیری قرارگاه خاتم‌الانبیا، نشانه اثرگذاری تحریم‌ها

ایرج ادیب‌زاده: شورای امنیت سازمان ملل، چهارمین دور تحریم‌‌ علیه ایران را وضع کرد. سپس اتحادیه اروپا تحریم‌های خود را برقرار ساخت. این تحریم‌ها سرمایه‌گذاری جدید، کمک‌های فنی و ارتقای تکنولوژی به بخش نفت و گاز ایران را تهدید می‌کند. گروه خاتم‌الانبیا در وب‌سایت خود تاکید کرده که خود را همراه با شرکت‌های وابسته از مراحل ۱۵ و ۱۶ توسعه‌ی میدان گاز که دست‌کم ۲۸ مرحله دارد، کنار می‌کشد. در همین زمینه با رضا تقی‌زاده گفت‌وگو کرده‌ام.

انفجار لشگر بی‌کاران

ایرج ادیب‌زاده: بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی رییس مرکز آمار ایران، به‌دلیل مشکل بی‌کاری، تورم و عدم کنترل نقدینگی، بیش از ۱۰ میلیون نفر از جمعیت ایران زیر خط فقر مطلق و بیش از ۳۰ میلیون نفر زیر خط فقر نسبی به‌سر می‌برند. آیا این ارقامی که رییس مرکز آمار ایران مطرح کرده آمار درستی است؟ این پرسشی است که با آقای دکتر حسین لاجوردی، رییس انجمن پژوهشگران ایران در پاریس درمیان گذاشته‌ام.

بستن شرکت‌های هرمی، اقدامی اقتصادی یا امنیتی؟

حسین علوی: بنا به گزارش‌ها، روزهای جمعه و شنبه گذشته، نیروهای انتظامی با همکاری وزارت اطلاعات، دست به تعطیلی دفاتر صدها شرکت موسوم به «شرکت‌های هرمی» زدند و برخی از فعالان این دفاتر را بازداشت کردند. به نظر کارشناسان، این شرکت‌ها که به نوعی تجارت خصوصی کالا مشغولند، صدها هزار خانواده را پوشش می‌دهند. درباره مفهوم شرکت‌های هرمی با جمشید اسدی گفت‌و‌گو کرده‌ام.

لایحه‌ی هدفمندسازی یارانه‌ها و سیاست تعویق

مریم محمدی: لایحه‏ی هدف‏مندسازی یارانه‏ها سرانجام به قانون تبدیل شد. به این ترتیب که درآمد ۲۰هزار میلیارد تومانی دولت از محل یارانه‏ها، که در مدت یک سال باید تأمین می‏شد، به نه‌ماه کاهش یافت و مالیات بر درآمد دولت از این محل حذف شد. در هفته‏ی گذشته دوباره اعلام شد که زمان اجرای طرح به‌نیمه‏ی دوم سال جاری موکول شده است. چرا اجرای این قانون با تأخیر صورت می‏گیرد و این تأخیر چه نتایجی ممکن است باقی بگذارد؟