میراث فرهنگی

خلیج فارس؛ بازیچه‌ای برای منافع سیاسی و مالی

پژمان اکبرزاده: این روزها بسیاری از وبلاگ‌ها و تارنماهای پارسی‌زبان مملو از نوشته‌های پر از تنفر نسبت به حرکت روی داده در چین است و همچنین اعتراض به واکنش ضعیف مقام‌های ایرانی. پس از چندین روز که این بحث‌ها محدود به منابع فارسی‌زبان بوده، «لوس‌آنجلس تایمز» نیز به این موضوع واکنش نشان داده است. شاید هر کجا حضور مالی کشورهای عربی پررنگ‌تر باشد، تعهد به موازین علمی و تاریخی، محوتر می‌شود. حال چه در بازی‌های آسیایی در چین باشد، چه در نمایشگاه تاریخ عربستان، و چه در موزه لوور در پاریس.

کار، کار انگلیسی‌هاست!

علی چکاو: پس از گذشت حدود پنج ماه از آغاز این سریال و ربوده شدن چهارده مجسمه از سطح شهر تهران، هنوز این پرونده باز مانده است و این روند باعث شده است تا خبر فراخوان دوسالانه‌ی مجسمه‌های شهری که اخیراً از سوی شهرداری منتشر شده، بیشتر شبیه به یک شوخی باشد. دو‌سالانه‌ای که قرار است با دو موضوع آزاد و بخش ویژه با عنوان « انقلاب اسلامی»، از پانزدهم آبان ‌ماه سال جاری در نگارخانه‌ی برگ سازمان زیباسازی شهر تهران برگزار شود.

داستان تمدن جیرفت

ایرج ادیب‌زاده: دکتر مجید‏زاده به‌دعوت «انجمن توسعه و تجدد» در پاریس، در حضور گروهی از ایرانیان به یافته‏های مهم تمدن جیرفت اشاره کرد و با نشان دادن اسلاید‏هایی از ظروف سفالی و سنگی آن‏جا و هم‏چنین لوحه‏های کهن به‏دست آمده، به ارزیابی این تمدن بسیار کهن و باارزش پرداخت که هنوز راه درازی تا کشف همه‏ی آثار آن باقی است. پس از پایان این نشست، دکتر یوسف مجید‏زاده گفت‏وگویی ویژه را با رادیو زمانه انجام داده است.

«روزی می‌میرم و هیچ‌وقت نخواهند فهمید»

ایرج ادیب‌زاده: کامران دیبا در معماری معاصر ایران، نامی آشنا و معتبر است. از معماران صاحب سبک در معماری مدرن و برنامه‌ریز شهری و نقاش ایرانی است. از سازه‌های مشهور او در زمینه‌ی معماری، موزه‌ی هنرهای معاصر در تهران، پارک نیاوران و فرهنگ‌سرای آن، پارک شفق و دانشگاه جندی شاپور را می‌توان نام برد. طرح نیمه‌تمام شهر جدید شوشتر در خوزستان نیز برنده‌ی جایزه‌ی معماری بنیاد آقا خان شد.

از دولتی‌کردن چهارشنبه‌سوری تا تحریم مذهبی آن

سراج‌الدین میردامادی: در آستانه مراسم ملی و کهن ایرانی چهارشنبه‌سوری انتشار پاسخ آیت‌الله خامنه‌ای به استفتایی در این زمینه حرف و حدیث‌های زیادی را در محافل سیاسی و دینی داخل و خارج از ایران برانگیخت. رهبر جمهوری اسلامی این بار ترجیح داد در قامت یک مرجع تقلید دینی این سنت کهن را فاقد مبنای شرعی و مستلزم ضرر و فساد زیاد دانسته که به اعتقاد ایشان مناسب است از آن اجتناب شود.

میراث جامعه‌ی یهودی افغانستان

احمد قریشی: یک سال پیش از کودتای کمونیستی، کاوش‌های باستان‌شناسی در ولایت هرات وجود چهار کنیسای ملا آشور، غول، یوآو، و چهارمی بدون نام را مشخص ساخت. در نبود یهودیان، کنیسای ملا آشور به مدرسه‌ی ابتدایی، و کنیسای غول به‌نام مسجد حضرت بلال تبدیل شد که تاکنون با اندکی تغییر و با حفظ معماری گذشته مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما کنیسای یوآو تاکنون بدون استفاده مانده است.

روند مأیوس‌کننده بازسازی ارگ بم

اردوان روزبه: ارگ بم، بزرگ‏ترین بنای خشتی ثبت شده جهان در میراث فرهنگی یونسکو است و عمری بالغ بر ۲۷۰۰ سال دارد. پس از زلزله‏ی بم بسیاری از فعالان و طرف‏داران میراث فرهنگی، از اقصی نقاط جهان برای بازسازی این بنا به بم آمدند. اما پس از شش سال، هنوز بازسازی این بنا به سرانجام نرسیده است و بزرگ‏ترین بنای خشتی و گلی جهان هنوز سامان نیافته است.

سانسور ادبی در دولت احمدی‌نژاد

امیدرضا محمودی: در آخرین روزهای دولت نهم، وقتی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در اردیبهشت ۱۳۸۸ به کار خود پایان می‌داد، غلامحسین الهام، سخن‌گوی دولت پشت تریبون قرار گرفت و اعلام کرد که در این سانسور دولتی نداریم. سکوت روند کاری وزارت ارشاد است، همان‌گونه که هیچ وقت در برگه‌های سربرگ‌دار وزارت‌خانه و در کاغذی که امضا داشته باشد به شما نمی‌گویند کتاب‌تان سانسور می‌شود، همان‌گونه هم رسماً خبر مکتوب توقیف آثار به نشرها داده نمی‌شود. فقط می‌گویند مجوز نمی‌دهیم، شفاهی، در حضور نماینده‌ی نشر یا مولف، یا تلفنی این خبر داده می‌شود. آقای الهام راست می‌گویند که سانسور دولتی وجود ندارد، چون چیزی که مکتوب نیست را نمی‌توان در هیچ دادگاهی ثابت کرد.

تخریب کتیبه هخامنشی در خارک

خبر تخریب یک کتیبه هخامنشی ابتدا در وبلاگ رضا مرادی غیاث‌آبادی، از پژوهشگران تاریخ ایران بازتاب داشت. او‌ می‌نویسد: «مهندس شهرام اسلامی، از جزیره خارک خبر داده که کتیبه میخی پارسی باستان، به‌دست اشخاص ناشناس و با پتک و تیشه نابود و منهدم شده است. شهرام اسلامی در چند ماه گذشته که از کشف کتیبه می‌گذرد، کوشش‌های فراوانی برای متقاعد کردن مسئولان محلی میراث فرهنگی در حفاظت یا انتقال اثر به موزه به عمل آورده بود، اما هیچگاه توجهی به خواست او نشد.»

حافظ سه سال پیش در آلمان بود

برایش توضیح دادم که حافظ، شاعر ایرانی است و 400 سال پیش از گوته می‌زیست. کمی هم از «دیوان غربی - شرقی» و رابطه‌ی گوته با حافظ گفتم. هر دو چنان هاج و واج به من نگاه می‌کردند که انگار دارم افسانه می‌بافم. آن خانم دوباره گفت: «ولی شنیدم که حافظ، سه سال پیش، از ایران به اینجا آمده بود.»

یادگار جنبش مشروطیت در تبریز ويرانه شد

خانه‌ی ستارخان در محله‌ی امیرخیزی تبریز را تخریب و بر ویرانه‌ی آن برج می‌سازند. این خانه مکانی‌ است که یازده‌ماه در دوره‌ی استبداد صغیر، حماسه‌ی بزرگ جنبش مشروطیت را نوشت. اکنون قسمتی از این خانه را تخریب کرده‌اند و باقی‌مانده‌ی عمارت را قرار است درهم کوبند. انتشار این خبر،‌ به موجی از اعتراض و انزجار شهروندان آذربایجانی و تبریزی نسبت به متولیان آثار فرهنگی و تاریخی منجر شده است.

پارکینگ بر مزار خطیب مشروطه

خیابان مخصوص، ضلع جنوب شرقی بیمارستان لقمان؛ این آدرس مزار بزرگ‌ترین اهالی قلم و سخن دوران مشروطه است. خانه‌ای مهجور و قدیمی که به سختی می‌توان باور کرد آرامگاه بنیانگذاران آزادی‌خواهی و مردم‌سالاری دوران معاصر باشد. اما قرار است همین بنای مهجور را هم در طرح توسعه‌ی بیمارستان لقمان، خراب کنند تا به فضای سبز و پارکینگ تبدیل شود!

طغیان علیه نمادها

مدافعان عملکرد فرهنگی انقلاب معتقدند دیدگاه و نگرش دولت به میراث فرهنگی، پس از انقلاب نسبت به دوران گذشته، با خصوصیات اعتقادی و فرهنگی ایرانیان بیشتر سازگاری دارد در حالی‌که منتقدان این نکته را مطرح می کنند که کاستی‌هایی در راه شناخت، حفاظت و معرفی آثار تاریخی در ایران وجود دارد. گروهی نیز همواره این نظریه را مطرح کرده‌اند که برخی آثار به‌خصوص آثاری که با ایدئولوژی حاکم هم‌خوانی نداشته باشد، صدمه دیده و یا گاهی اوقات با بی‌توجهی رو به رو شده‌اند. Revolution in Iran and cultural heritage. destruction the royal symbols

سنگ سیاه تادئوس

"قره" در زبان آذری یعنی سیاه و کلیسای تادئوس مقدس را به این دلیل قره کلیسا می نامند که در بخش قدیمی تر آن، از سنگ های سیاه استفاده شده است. از آن کلیسای اولیه چیز زیادی باقی نمانده است و دلیل آن تخریب های مکرری است که در طول تاریخ و به ويژه به علت زلزله اتفاق افتاده است.

میراث ایرانیان یهودی

یهودیان از اقوامی هستند که حدود ۲۷۰۰ سال پیش به ایران مهاجرت کردند و در این سرزمین ساکن شدند. در میان مکان‌های مقدس و مورد احترام یهودیان، سه مکان بیش از بقیه مورد توجه است و شهرت دارد: دانیال در شوش، حَبَقوق در تویسرکان و اِستر و مُردخای در همدان.

طعم ایرانی در معماری مدرن

با گذشت زمان، گرایشات دیگری در معماری ایرانی به وجود آمد. بخش اول شامل ساختمان ها و مجموعه هایی که همانند جریان اصلی معماری مدرن در اروپا و آمریکا ضد تاریخ عمل کرده و نیازی به تکرار و یا استفاده از مفاهیم، عناصر و اشکال معماری گذشته نمی دیدند. و گرایش دوم که سعی در استفاده مجدد از مفاهیم، عناصر و اشکال معماری گذشته ایرانی داشت. Tehran. Modern. Architecture

آغاز مدرنیسم در معماری تهران

تهران در میان شهرهای ایران، شهری است که به دلیل پایتخت بودن و تمرکز بنیادهای سیاسی و اقتصادی در آن، نسبت به شهرهای دیگر زودتر با مظاهر مدرنیسم و به تبع آن با معماری مدرن آشنا شد. این آشنایی در دوران قاجار و به خصوص دوره ناصرالدین شاه آغاز شد. اما عملن در دوران پهلوی بود که جنبه های زندگی مدرن از حصار دربار و ارگ سلطنتی خارج شد و چهره تهران و پس از آن سایر شهرهای ایران را به سرعت عوض کرد. Tehran. Modern. Architecture

خانه خدای شوش

نام اصلی معبد چغازنبیل، «دور اونتاش» یعنی قلعه و معبد «اونتاش»، پادشاه بزرگ ایلامیان است. این زیگورات، معبدی پنج طبقه بوده که در حال حاضر تنها دو طبقه از آن باقی مانده است. Ziggurat.Chogha Zanbil.Elamite

پلکانی برای او

در میان معابد و بناهای دنیای باستان، زیگورات‌ها(یا زیقورات‌ها) یکی از شگفت‌انگیزترین آثار برجای مانده هستند که در منطقه میان‌رودان یا بین‌النهرین و همچنین در داخل ایران امروزی قرار گرفته اند. عظمت این ساختمان ها و ساختار معماری آنها، همیشه برای انسان امروزی عجیب و رمزآلود بوده است. Ziggurat.Iran.Mesopotamia

بازخوانی تراژدی جیرفت

در اوایل سال ٨٠ خورشیدی یکی از روستاییان منطقه بر حسب تصادف گلدانی سنگی را که در اثر سیلاب از دل خاک بیرون آمده بود پیدا کرد. در مدت بسیار کوتاهی در گورستان پنج هزار ساله جیرفت بیش از ده هزار سوراخ و گودال حفر شد. حفاری‌های غیرمجاز در جیرفت به طور سیستماتیک و با آگاهی برخی از مقامات محلی انجام می‌شد.