Dec 2008

ایران و آمریکای شمالی در سال ۲۰۰۸

نیک آهنگ کوثر در گفتگو با علیرضا نامور حقیقی، تحلیل‌گر مسایل سیاسی مقیم کانادا، مروری به رویدادهای سال ۲۰۰۸ میان ایران و آمریکای شمالی داشته و همچنین پیش‌بینی آنچه در سال پیش‌روی میلادی بین ایران، ایالات متحده و کانادا پدید خواهد آمد.

مرور اخبار سال ۲۰۰۸ آمریکای شمالی - قسمت اول

نیک‌آهنگ کوثر: سال ۲۰۰۸، یکی از فراموش‌نشدنی‌ترین سال‌های عمر همه آمریکایی‌ها و کانادایی‌ها خواهد بود. سالی که برای نخستین بار یک سیاهپوست از پدری غیر آمریکایی رییس‌جمهور آمریکا شد. سالی که بازار سهام چنان سقوطی کرد که تا سال‌های سال، مدافعین جان سخت کاپیتالیسم باید برای کاهش نظارت بر بازار دلیل بتراشند.

سال ۲۰۰۸ به روایت راویان آزادی بیان

نیک‌آهنگ کوثر: آیفکس، مرکزی رسانه‌ای در کانادا است که اخبار ۸۰ انجمن و گروه مرتبط با آزادی رسانه و آزادی بیان را منعکس می‌کند. آیفکس علاوه بر انتشار اطلاعیه‌های خبری روزانه، هر هفته خبرنامه‌ای آنلاین در‌باره تحولات آزادی بیان در جهان منتشر می‌کند که هزاران مرکز مطبوعاتی در کنار فعالان حقوق بشر و خبرنگاران مشترکان آن محسوب می‌شوند. با بررسی فهرست خبرهای آیفکس در سال ۲۰۰۸، می‌توان گفت با وجود کاهش مرگ و میر هنگام کار خبرنگاران، آمار خبرنگاران و وبلاگ‌نویس‌های زندانی در سراسر جهان افزایش یافته است.‌

«فرصت‏سوزی ویژگی خاتمی است»

مریم محمدی: علاوه بر مراسم، نشست‏ها و برنامه‏هایی که در رابطه با انتخابات دوره‏ی دهم ریاست جمهوری انجام می‏شود، تقریبا مضمون اکثر جلسات و اجتماعات سیاسی که این روزها به هر مناسبتی در ایران تشکیل می‏شود، انتخابات ریاست جمهوری است. نشست فصلی «مجمع نمایندگان ادوار مجلس»، یکی از این مراسم است که روز پنجشنبه ۵ دی در تهران تشکیل شد و مهم‏ترین مساله‏ی در دستور خود را بررسی انتخابات دوره‏ی دهم قرار داد. برای آشنایی بیشتر با این مجمع و مضمون کارهای آنان، با خانم شهربانو امانی و آقای یدالله اسلامی، از اعضای شورای مرکزی این مجمع و نیز آقای قاسم شعله‏سعدی، عضو شورای مرکزی و هم‏چنین کاندیدای ریاست جمهوری دوره‏ی دهم، گفت‌وگوهایی انجام داده‏ام.

باراک اوباما، شخصیت برتر سال ۲۰۰۸

نیک‌آهنگ کوثر: مطابق سنتی دیرینه، مجله تایم آمریکا در پایان هر سال، برترین فرد سال را بر می‌گزیند. امسال برای انتخاب شخصیت برتر، از پیش معلوم بود که رییس‌جمهوری منتخب آمریکا رقیبی نخواهد داشت. باراک اوباما که تا چهار سال پیش، کاملاً فردی ناشناخته بود و تا یک سال پیش، نصف آمریکایی‌ها اسم او را نشنیده بودند، امروز شناخته‌شده‌ترین فرد کشورش در جهان است.

دولت افغانستان، طرح صلح طالبان را رد کرد

لینا آریا: دولت افغانستان می‌گوید هیچ طرح صلحی را با پیش‌شرط خروج نیروهای بین‌المللی از این کشور نمی‌پذیرد. این واکنش پس از آن صورت می‌گیرد که برخی رسانه‌ها از طرح جدید «ملا محمد عمر» رهبر طالبان به منظور تأمین صلح در افغانستان خبر داده‌اند. رهبر طالبان در این پیشنهاد گفته است: برقراری صلح، تنها با تهیه‌ی جدول زمانی برای خروج نیروهای آمریکایی و ناتو امکان‌پذیر است.

سخنان خاتمی، یک تعارف سیاسی یا تصمیمی نهایی؟

مریم محمدی: در مراسم انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه‌های تهران و علوم پزشکی، آقای خاتمی در مورد احتمال کاندیداتوری خود گفتند شاید مناسب‌تر باشد فرد دیگری از اصلاح‌طلبان که حساسیت کمتری روی او وجود دارد به صحنه بیاید. ایشان این گفته را که با اعتراض هواداران وی مواجه شده بود به این ترتیب تفسیر کردند که هنوز تصمیم نهایی خود را نگرفته‌اند. در همین رابطه با آقایان علی مزروعی از حزب مشارکت‌، سید مرتضی سجادی از حزب کارگزاران سازندگی، ابراهیم یزدی، احمد زید‌آبادی، خانم مریم ثقفی از حزب اعتماد ملی و آقای علیرضا حقیقی، تحلیلگر سیاسی در کانادا گفت و گو کرده‌ام.

«زندان‏‌های دیگری هم در گوشه و کنار دنیا هست»

مریم محمدی: مجدداً رسانه‌‏ها و نشریات متعددی در غرب، مصاحبه‌‏ی تازه‌‏ای از آقای اوباما را چاپ کردند که در آن بر برچیده شدن زندان گوانتاناما در دو سال آینده تأکید کرده است. الهه هیکس، فعال و مطلع حقوق بشر در عرصه‌‏ی بین‏‌المللی در گفت و گو با زمانه می‌گوید: «زندان گوانتاناما شهرت بین‌‏المللی پیدا کرده، ولی با کمال تأسف، زندان‏‌های دیگری در گوشه و کنار دنیا وجود دارند، زندان‌‏های مخفی که توسط مقامات نظامی و توسط ایالات متحده‏‌ی آمریکا اداره می‌شود. دو زندان بزرگ مخفی در عراق و یک زندان در افغانستان وجود دارد.»

اعراب، «اهرم تازه فشار» در پرونده هسته‌ای ایران

مریم محمدی: حضور همسایگان ایران در نشستی که روز سه‌شنبه با حضور کشورهای «۵+۱» برای مقابله با برنامه‏ی هسته‏ای ایران برگزار شد، نکته‏ای بود که برای اولین بار به چشم می‏خورد. روز چهارشنبه، آیت‏الله خامنه‏ای از این نشست به شدت انتقاد کرد. دکتر رضا تقی‏زاده، تحلیل‏گر سیاسی در انگلستان در گفت و گو با زمانه، دلیل حضور کشورهای عرب در این نشست را تلاش اروپا و آمریکا برای فشار آوردن به روسیه و چین برای همراهی بیشتر با غرب در این پرونده می‌داند.

«خاتمی به بازی‌های پشت پرده دل خوش نمی‌کند»

نیک‌آهنگ کوثر: اگرچه بزرگداشت روز دانشجو در دانشگاه‌های مختلف با تأخیر برگزار شد، اما سخنرانی آیت‌الله خامنه‌ای در دانشگاه علم و صنعت و حضور محمد خاتمی در دانشگاه تهران، خبرساز بود و برای رقابت‌های انتخاباتی آینده، تعیین‌کننده. مسعود سفیری، روزنامه‏نگار و تحلیل‏گر سیاسی ساکن آمریکا، در گفت و گو با زمانه می‌گوید: «هشت سال در پشت پرده آقای خاتمی با آقای خامنه‌ای درگیر بود و مبارزه می‌کرد. بنابراین وقتی که شناخت دارد، مثل آقای هاشمی رفسنجانی به بازی‌های پشت پرده دل خوش نمی‌کند و برای وزن‌کشی نمی‌آید.»

چه کسی گاز اشک‌آور زد؟

مریم محمدی: دیروز محمد خاتمی به دعوت انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران به این دانشگاه رفت و سخنرانی کرد. در همین رابطه، با چند تن از دانشجویان حاضر در مراسم و کسانی که در بیرون سالن بودند، گفت و گو کرده‌ام. گویا در خلال این برنامه، گاز اشک‌آور یا گاز فلفل نیز پخش شده است و طیف‌های مختلف دانشجویان حاضر در مراسم، یکدیگر را متهم به این می‌کردند که این عمل از سوی آن‌ها صورت گرفته است.

عدم تحمل منتقد یا پرهیز از فضای انتخاباتی‌؟

مریم محمدی‌: بیانیه‏‌ای به نام «دانشجویان و دانش‌‏آموختگان لیبرال دانشگاه‏‌های تهران»، خطاب به آقای خاتمی منتشر شد که خواهان اختصاص ۱۰ دقیقه وقت برای پاسخ به سوال‌‏های شفاهی آنان در جلسه‏ دانشجویان مسلمان دانشگاه‏‌های تهران بودند. مهرداد بزرگ، دانشجوی دانشگاه تهران و فعال این نهاد می‌‌گوید: «تجربه‏ نشان می‏‌دهد به دانشجویان منتقد آقای خاتمی و منتقد دوره‏ی اصلاحات، اجازه‌‏ی داشتن تریبون نمی‌‏دهند.» اما حسین نقاشی، دبیر سابق انجمن دانشجویان مسلمان دانشگاه‌‌‌های تهران معتقد است: «بعید به‏نظر می‏‌رسد بتوان آن‏‌جا سوال شفاهی مطرح کرد.»

«روزنامه‌نگاران آنلاين، قربانيان برخوردهای قضايی»

نیک‌آهنگ کوثر: مساله​ای که اين روزها در وبلاگستان و نيز بعضی رسانه​های کانادايی مطرح است، ناپديد شدن يک وبلاگ‌نويس ايرانی-کانادايی به نام حسين درخشان است. در‌خشان نزدیک به دو ماه پیش، بعد از سال​ها به ایران بازگشت و در بدو ورود، گذرنامه​اش ضبط شد. از حدود ۴۰ روز پیش، وبلاگ درخشان به‌روز نشده و تنها یکی دو سایت وابسته به جناح راست، از جمله جهان نیوز، خبر دستگیری او را اعلام کردند و حتی استعلام بعضی از رسانه​ها از دادستانی در مورد وضعیت درخشان به جایی نرسید. هیچ رسانه رسمی​ای در ایران حاضر به تایید دستگیری این وبلاگ‌نویس ۳۳ ساله نشد. پنجشنبه سايت کمپين بین‌المللی دفاع از حقوق بشر ایران ‌در بيانيه​ای رسمی، دستگيری درخشان را تاييد کرد. در همين رابطه با دکتر هادی قائمی، مسوول رسانه​ای اين مرکز گفت و گو کردم.

حراج کرسی سناتوری باراک اوباما توسط فرماندار ایلینوی

نیک‌آهنگ کوثر: درست در روزهايی که باراک اوباما برای پيش بردن برنامه‌هايش نياز به آرامش دارد، بلاگويويچ، فرماندار ايالت ايلينوی که اوباما سناتور آن بود، به اتهام تبانی برای تعيين جانشين برای کرسی باراک اوباما در سنا، کسب درآمد کند؛ بازداشت شد. بلاگويويچ هم‌چنين متهم به تهديد مقام‌های روزنامه قدرتمند شيکاگو تريبيون است که اين روزها در وضعيت مالی بدی به سر می‌برد. او از آن‌ها خواسته بود تعدادی از روزنامه‌نگاران منتقد را اخراج کنند، وگرنه از اعطای کمک‌های مالی دولت به اين روزنامه خودداری خواهد کرد.

«قیمت نفت هرچه باشد، باید صادر شود»

نیک‌آهنگ کوثر: بحران کاهش قیمت جهانی نفت وارد مرحله‌ی جدیدی شد. بهای نفت خام در بازارهای جهانی با حدود شش درصد کاهش، به کم‌ترین رقم در چهار سال گذشته رسید. دکتر فرزین رجایی‌فر، تحلیل‌گر و کارشناس نفت معتقد است: «در جایی نوشته شده بود اگر قرار باشد نفت به پنج دلار هم برسد، درِ نفت را می‌بندیم و نمی‌گذاریم صادر شود. اگر چاه نفت بسته شود، آن چاه نفت دیگر قابل بهره‌برداری نخواهد بود. قیمت نفت هرچه باشد، باید استخراج و صادر شود.»

برداشت‌های ما از اوباما و تأثیر آن بر انتخابات

مهدی جلالی‌: البته واضح و مبرهن است که اوباما توانسته به گونه‌ای غیرقابل انکار در قلب جهانیان رسوخ کند. این از معدود مواردی است که یک نوع شیفتگی اجتماعی از سنخ شیفتگی‌هایی که معمولاً برای رهبران جنبش‌های اجتماعی دیده می‌شود، برای یک سیاست‌مدار به وجود آمده است. ما ایرانیان نیز بیش و کم پدیده‌ی «اوباما فیلی» را تجربه کرده و حتا دامنه‌ی آن به حکومت جمهوری اسلامی هم سرایت کرده است. در این میان سخن آقای احمدی‌نژاد وقتی که گفت نمی‌گذارند اوباما انتخاب شود، باری اذعان روشنی است به این‌که اوباما برخواسته از مردم است.

راز تنهایی احمدی‌نژاد

مسیح علی‌نژاد: عمر دولت در سراشیب است و نفسش در همین روزهای پایانی عجیب به شماره افتاده است. مگر مجلس که این روزها باز در صدد استیضاح وزیر دیگری از کابینه احمدی‌نژاد است، کاری کند تا این دولت دمی نفس تازه کند و دریابد که ثقل زمین سیاست کجاست و این دولت در کجای زمین ایستاده است؛ ورنه روز آرام برای کابینه محال است این روزها.

«برای تقویت دولت می‌خواهیم وزیر را استیضاح کنیم»

مریم محمدی: روز سه‌شنبه مجلس، محل برگزاری همایش سی‌اُمین سال قانونگذاری و نظارت بود و هم‌چنین روز چهارشنبه قرار بود رییس‌جمهور در جلسه‌ی علنی مجلس، طرح تحول اقتصادی خود را تقدیم کند. اما آقای احمدی‌نژاد در هیچ یک از این جلسات شرکت نکردند. استیضاح وزیر جهاد کشاورزی نیز از دیگر موضوعات مطرح در این روزها است. درباره این دو موضوع با اعظم ویسمه، خبرنگار پارلمانی و قدرت‌الله علیخانی نماینده قزوین در مجلس گفت و گو کردم.

کابینه اوباما، مجری تغییر یا همان سیاست پیشین؟

مریم محمدی: با اعلام اسامی برخی از افراد کابینه‏ی رییس جمهور جدید آمریکا‌، پرسش این است که انتخاب این افراد، امیدهای ایجاد شده در جهت تغییر سیاست جهانی آمریکا و به تبع آن روابط بین‏الملل را، تقویت می‏کند یا خیر. در غرب این زمزمه بیش از همه شنیده می‏شود که کابینه‏ی آقای اوباما، مجری تغییرات مورد انتظار نیست. در این مورد با آقایان امیر محبیان، تحلیل‏گر سیاسی و عضو شورای مرکزی «حزب نواندیشان ایران اسلامی» در تهران و همین‏طور آقای سعید محمودی، استاد حقوق و روابط بین‏الملل در سوئد، گفت‌وگو کرده‏ام.

حقوق بشر؛ حوزه جنگ ایران و کانادا

نیک‌آهنگ کوثر: کانادا یکی از کشورهای موثر در پی‏گیری قطعنامه‏های متعدد سازمان ملل در حوزه‏ی حقوق بشر علیه ایران بوده است. به علاوه، روز گذشته «انجمن روزنامه‏نگاران فعال در زمینه‏ی آزادی بیان» کانادا، طی بیانیه‏ای رسمی از دولت ایران خواست تا وضعیت حسین درخشان را که مدتی است از انظار پنهان مانده، رسماً اعلام کند. حسین ماهوتی‌ها در این باره می‌گوید: «پس از قتل زهرا کاظمی، کانادایی‏ها تا حدودی به عمق فاجعه‏ای که در ایران نسبت به حقوق بشر رخ می‏دهد، حساس شدند.»