تاریخ انتشار: ۲۸ دی ۱۳۸۸ • چاپ کنید    

«سیمای حقیقی علی خامنه‌ای»

اکبر گنجی

اخبار ۲۰.۳۰ سیمای جمهوری اسلامی ایران، که واقعا سیمای واقعی جمهوری اسلامی را به نمایش می‌گذارد، اقدام به پخش گوشه‌هایی از گفت‌وگوی من با BBC کرده است1 تا به خیال خود، مومنان را تحریک کند. در این خصوص چند نکته را یادآور می‌شوم.

۱- بهتر است ناقدان محترم اصل گفت‌وگو با برنامه‌ی «به عبارت دیگر» BBC را ببینند2. گمان ندارم زمام‌داران جمهوری اسلامی نگران ایمان مردم و دین اسلام باشند. آن چه برای آنان مهم است، فقط و فقط حفظ و دوام قدرت سلطه گرانه بر مردم ایران زمین است. قدرتی که معلول سرکوب مداوم مردم و استفاده‌ی ابزاری از باورهای اسلامی دینداران است.

۲- قرآن محمدی

در برنامه‌ی «به عبارات دیگر»، دو پرسش به ظاهر تحریک کننده از من پرسیده شد. اولی درباره‌ی قرآن بود. اگر به اصل گفت‌وگو نگریسته شود، پاسخ من روشن و دقیق بود. به همین دلیل سیمای واقعی ولایت مطلقه‌ی فقیه، بخش مهمی از پاسخ را حذف کرد. پاسخ این بود، در سنت مسلمین دو خدا وجود دارد:

اولی، خدای فقیهان و متکلمان (خصوصاً اشاعره) است. این خدا، خدای متشخص انسان‌وار پادشاه جهان است. به تعبیر دیگر فقها خدایی به صورت پادشاهان دنیوی درست کرده‌اند.

این خدا، همان کارهایی را انجام می‌دهد که پادشاهان دارای قدرت مطلقه انجام می‌داده‌اند. دوست و دشمن دارد،پیام رسانانی دارد، عصبانی و خشمگین می شود،پارتی بازی می‌کند، از مردم قرض می‌گیرد و به آنها بهره می‌دهد، تنبیه و مجازات (حکم ارتداد، حکم محاربه، حکم شراب خواری، حکم سرقت،حکم سنگسار و...) می‌کند، دلش به رحم می‌آید، فریب کار است، تیرانداز است، قاتل است، به درد سلطه و سرکوب می‌خورد.

دومی؛ خدای عارفان و فیلسوفان مسلمان است. آنان از لیس کمثله شیء آغاز می‌کنند. مدعای آنان این است:

اگر خداوند از هیچ جهتی از جهات شبیه هیچ موجودی از موجودات نیست، شبیه انسان‌ها و پادشاهان هم نیست. به تعبیر مولوی، صورت بخشی به امر بی‌صورت (خداوند)، کار آدمیان است.

خداوند صورت بی‌صورت است. به همین دلیل امام محمد غزالی (متوفی ۵۰۵ هجری) به صراحت تمام گفته است: «اصولاً جمیع الفاظ زبان وقتی در حق خداوند به کار می‌روند، مجازی و استعاری می‌شوند3

خدای فیلسوفان مسلمان که از جمیع جهات و حیثیات واجب الوجود بالذات است، تحریک پذیر نیست، برای آن که حرکت از خصوصیات موجودات امکانی است که قوای خود را به فعلیت می‌رسانند.

در سنت عارفانه و فیلسوفانه ی مسلمین، هیچ موجودی غیر از خداوند وجود ندارد. برای این که فرض وجود موجودی غیر از خداوند، با بی نهایت بودن خداوند تعارض دارد.

خداوند «مطلق وجود» است، نه «وجود مطلق». اگر براهین اثبات صانع (خصوصاً برهان صدیقین صدرا با تمامی روایت های آن) خدایی را اثبات کنند، آن خدا، خدای غیر متشخص یا فراشخصی است. خدای ابن عربی و مولوی و ملاصدرا، چنین خدایی است. علامه ی طباطبایی در فلسفه ی خود از چنین خدایی دفاع می‌کرد.

من در پاسخ به پرسش برنامه‌ی «به عبارت دیگر» گفتم چنین خدایی را قبول دارم و به همان معنایی که مولوی و ابن عربی و ملاصدرا مسلمان هستند، مسلمان هستم.

ملاصدرا را صدرالمتألهین به شمار آورده‌اند، اما در عین حال فقها هر سه‌ی این بزرگان را تکفیر کرده‌اند.

سیمای حقیقی ولی فقیه این سخنان را حذف کرد تا بتواند علی خامنه‌ای را نماینده‌ی زمینی پادشاه آسمان‌ها قلمداد کند.

۳- امام زمان

مهم‌ترین پرسش «به عبارت دیگر» درباره‌ی امام زمان بود. سلسله مقالات «قرآن محمدی» و «امام زمان به چه کار فقها می‌آید؟» محدود به دو شرط بود:

۱-۳- سخنان ما ارتباطی با ایمان گرایان ندارد. ایمان گرایان نیازی به اثبات عقلی باورهای هستی شناسانه‌ی خود ندارند. سخنان ما ناظر به آن دسته از عقل گرایان مسلمان است که ادعا می‌کنند تمامی اعتقادات را می‌توانند با براهین عقلی اثبات کنند.

۲-۳- معرفت، باور صادق موجه (true justified belief)است. کلیه ی باورهای اعتقادی مسلمین، ممکن است صادق باشند. ما به صدق و کذب آن مدعیات کاری نداریم. دایره ی بحث ما محدود به دلایل صدق مدعیات است.

به تعبیر دیگر ممکن است باوری صادق باشد، اما نتوان با دلایل عقلی آن را اثبات کرد. ابوعلی سینا بر این باور بود که در عین صادق بودن زندگی پس از مرگ، با دلایل عقلی نمی‌توان معاد را اثبات کرد. وی در این زمینه ایمان‌گرا بود. می‌گفت: پیامبر صادق از حیات پس از مرگ خبر داده است.

۳-۳- ادعای «قرآن محمدی» این بود و هست که هیچ دلیل عقلی ای برای اثبات صدق مهم ترین باورهای اعتقادی مسلمین وجود ندارد، همین وبس.

اگر این سخن کفر آمیز است، بوعلی سینا به جهت نامدلل فرض کردن معاد، کافر است. درباره‌ی وجود امام زمان،مدعای ما به شرح زیر بود و هست:

۱-۳-۳- شیعیان از زمان رحلت امام یازدهم تاکنون حتی یک دلیل عقلی برای اثبات صدق وجود امام دوازدهم ارائه نکرده و نمی‌توانند اقامه کنند.

اگر چنین دلیلی وجود داشت یا می‌توانست وجود داشته باشد، به جای تکفیر این و آن،آن دلایل عرضه می‌شد.

روحانیت شیعه ۱۲ قرن است که به نام امام زمان از شیعیان وجوهات دریافت می‌کند، اما با خیال آسوده آن وجوهات مصرف می شود بدون آن که اندکی وقت صرف اقامه برهان برای اثبات صدق موجود مقدسی شود که به نام او از دسترنج مردم مالیات می‌گیرند.

۲-۳-۳- بحث های تاریخی درباره ی وجود فرزند امام یازدهم، بحث هایی است که به اثبات وجود امام زمان منجر نمی‌شود. برای این منظور کافی است به کتاب محققانه‌ی استاد ارجمند حسین مدرسی طباطبایی «تشیع در فرایند تکامل» رجوع شود.

۳-۳-۳- حتی اگر کسی وجود امام دوازدهم را انکار کند، و ائمه‌ی شیعیان را «علمای ابرار» به شمار آورد، نه دارای علم غیب و معصوم و واسطه‌ی فیض، مدعایی الحادی و ارتدادی ارائه نکرده است.

اولا: یک میلیارد مسلمان سنی مذهب وجود دارد که چنین باوری دارند. ثانیا: آیت الله خمینی باور به خداوند و نبوت پیامبر گرامی اسلام را تنها شرط مسلمانی به شمار می‌آورد، نه چیزی دیگر. ثالثا: مستندات تاریخی نشان می‌دهد که خود ائمه و شیعیان اولیه چنین باوری داشتند، یعنی ائمه را علمای ابرار به شمار می‌آوردند، نه دارای علم غیب، معصوم و واسطه‌ی فیض.

۴-۳-۳- چرا فقها تا این میزان بر سر امام زمان حساس هستند؟ دلیل آن روشن است. آنان قرن‌هاست با استناد به وجود چنین موجود مقدسی از مردم وجوهات دریافت می‌کنند و طی ۳۱ سال اخیر، به نام او بر مردم حکومت می‌کنند و به نام او زندان و شکنجه و اعدام می‌کنند.

مگر پرسنل وزارت اطلاعات را «سربازان گمنام امام زمان» نمی‌نامند؟ مگر همان سربازان گمنام امام زمان فروهر و همسرش را با کارد سلاخی نکردند؟ مگر علی خامنه‌ای را جانشین امام زمان قلمداد نمی‌کنند؟ مگر علی خامنه‌ای بر گنبد اما زمان بیرق خشونت بر نیفراخته است؟

بحث امام زمان بسیار مهم است. برای آن که با «قدرت» و «ثروت» ارتباط دارد. صدها کتاب نافی خدا در ایران منتشر می شود و حساسیتی برنمی انگیزد. اما امام زمان موضوع دیگری است. سلسله مقالات «امام زمان به چه کار فقها می‌آید؟» به طور مبسوط به این موضوع پرداخته و نشان داده است که خود ائمه و شیعیان اولیه چه تصوری از آنان داشته‌اند.

4- نتیجه

«قرآن محمدی» و «امام زمان به چه کار فقها می‌آید؟» نظرات شخصی من است و هیچ ارتباطی با آیت‌الله صانعی، میر حسین موسوی، مهدی کروبی، محمد خاتمی، کلیه‌ی عزیزانی که در زندان‌ها اسیر مدعی جانشینی امام زمان هستند، اصلاح طلبان، امضا کنندگان بیانیه‌ی پنج نفره و غیره؛ ندارد.

سهل است بسیاری از آنان به شدت با این آراء مخالف هستند. در زمان انتشار آن مقالات با افراد مختلفی وارد گفت‌وگوی مکتوب در این زمینه شدم و هم‌چنان به روی نقد ناقدان گشوده هستم.

در خصوص ضرورت یا عدم ضرورت این مباحث، دو دیدگاه متعارض وجود دارد. اولی، پروژه‌ی گذار به دموکراسی هیچ نیازی به پروژه ی نواندیشی دینی ندارد. دومی، در یک جامعه‌ی دینی، با حکومت مدعی دینی بودن، اصلاح دینی (نواندیشی دینی)، یکی از ارکان‌گذار به نظام دموکراتیک ملتزم به حقوق بشر است.

مطابق رویکرد اول، نواندیشی دینی از نظر سیاسی- اجتماعی (نه الهیاتی) بی‌فایده و وقت تلف کردن است. اما مطابق رویکرد دوم، نواندیشی دینی از نظر سیاسی- اجتماعی، ضروری و یکی از پیش شرط‌های گذار به دموکراسی در جامعه‌ای چون جامعه‌ی ایران است.

پانوشت:

۱- رجوع شود به اینجا.

۲- رجوع شود به اینجا.

۳- امام محمد غزالی، احیاء علوم الدین، ج ۴، ربع منجیات، کتاب التوحید و التوکل،ص ۲۵۵- ۲۵۴.

Share/Save/Bookmark

نظرهای خوانندگان

dorod bar sharafet aghaie ganji.
ba harfe in moft khorha gosh nade va dar masire baiane vagheiat hamintor ke tabehal sabet ghadam bidi, pish boro.
zende bad azadi va mardoman azadandish

-- سهراب ، Jan 18, 2010

من واقعن نمی توانم بفهم تو این اوضاع و احوال چه ضرورتی دارد که آقای گنجی بخواهد در مصاحبه با بی بی سی، به مسئله امام زمان دامن بزند؟؟؟
حالا همه چیز ما درست شده که رد امام زمان با این همه حساسیت در دستور کار آقای گنجی قرار گیرد؟ گاهی وقت ها برخی قدم های آقای گنجی بسیار بی محل است. هیچ فایده ای برای آن نمی توان تصور کرد؟؟

-- آرش ، Jan 18, 2010

Ba aghaye Ganji 100 % movafegham.

emame zamani vojud nadarad , chonin kai hargez motavalled nashode ast balke zayideye niaze soltegarie edde ii forsat talab dar tarikhe shie bude ke be in vasile bar mardom hokumat konand.

jame eye ma emruz mesle kelisaye 500 sal ghale masihian ast , hanuz bayad hazine bepardazim ta az sharre in faseghin e jallad khalas shavim.

tanha neshaneye mosalmani , eteghad be yeganegie khoda va resalate mohammad ast , emaman mohtaram , vali hich gune jaygahe asasi dar dine eslam nadarand ,

-- Mahsun ، Jan 18, 2010

اقای گنجی محترم اما بی توجه وشتابزده در یک مبارزه سیاسی نباید به حاشیه نویس پرداخت.عقاید دینی شما محفوظ اما با عقاید دیگران ان هم در این اوج مبارزه چه کار دارید اخر ایا این بی مسوولیتی نیست وانگهی شما سواد مدرسی راندارید که دارید این حرف ها را می زنید شما یک مبارز وفعال سیاسی خوب هستید نه تاریخ دان و..........

-- بدون نام ، Jan 18, 2010

درود بر تو

-- مجید ، Jan 18, 2010

صحبتهای شما رو تا حد زیادی قبول دارم. ولی چند نکته:
1- هر چند که دلیل عقلی برای اثبات صدق وجود امام دوازدهم وجود ندارد ولی بینه زیاد است. ما شیعیان وجود امام زمان رو نه به خاطر دلایل عقلی بلکه به خاطر بشارت و تصدیق پیامبر اسلام پذیرفته ایم . بحث وجوهات خمس نیز بحثی است انحرافی که در موضوع امام زمان مغالطه ایجاد شود.
2- موضوع مورد اشکال در صحبتهای شما در bbc نه بحث خدا و نه بحث امام زمان است. بلکه زیر سئوال بردن معصومیت ائمه است که به شکل عجیبی خواستید از نظر تاریخی به آن خدشه وارد کنید. اما موضوع معصومیت کسی در مباحث تاریخی مطرح ، اثبات و یا رد نمی شود. اثبات معصومیت ائمه از اتفاق ، بسیار مفصل در کتب شیعه مبسوط اثبات شده و کمی وقت و مطالعه می خواهد تا به حقیقت پی ببرید. متاسفانه اینجا امکان جواب مفصل به اشکالات مطرح شده نیست ولی همین رو بگویم که از دین اسلام یک اسم باقی ماتده و حقیقت آن گم شده است و البته مخلوط با این حکومت شیطانی ما.

-- reza ، Jan 19, 2010

آقای گنجی عزیز، بیان باور زمانی که با ارزشهای غالب پذیرفته شده در جامعه تضاد عمیق دارد بسیار شجاعت میطلبد و از این حیث شما را تحسین میکنم.
اما مطلبی هست که بد نیس اگر میان این همه مشغله فرصت پیدا کردید در مورد آن مطالعه کنید.
این ها ه شما گفتید همه درست، شما که از یک دلیل عقلی برای پذیرش داستان امام زمان حرف میزنید میشود یک دلیل عقلی برای وجود الله ارایه بفرمایید؟
موضوع خدا و خالق چیزی نیست که فقط مختص به اسلام و مسلمین باشد و در همه جوامع بحث برانگیز بوده و هست. این که شما برای ارضای نیاز درونیتان به خالق یکتا متوصل میشوید و از بین همه خالقهای یکتا، الله را انتخاب میکنید معنیش ایا همان کاری نیست که مردم با امام زمان میکنند؟ منجی رهایی بخشی که خواهد آمد پس درد را صبر کنیم تا رهایی برسد!

نکته آخر در مورد "امام غزالی" است. چنان از ایشان نقل قول میکنید انگار که متصل به الله بوده. این آقای غزالی یک تنه مسبب بدبختی تمام عالم اسلام و عقب ماندگی علمی مسلمانان است. خود این آقا از تکفیر کنندگان اهل علم است! ایک که نمیشود شما هم به ابن سینا متوصل بشوی هم به غزالی!
کمی متون غربی را در مورد افول علم در دنیای اسلام ورق بزنید میبینید که اسم این آقا در صدر است.

-- علیرضا ، Jan 19, 2010

برای من ِ خواننده نامشخص است که آقای گنجی این اعتقادات و باورها را نسبت به اسلام پس از خروج از وزارت اطلاعات رژیم بدست آورده و یا در آن زمان نیز همین باور را نسبت به امام دوازدهم داشته است!

-- mazyar ، Jan 19, 2010

آقای گنجی یا یک نکته را با این تندتند حرف زدن خوب توضیح ندادین یا تضاد در گفتارت وجود دارد، البته منظورم گفت و گویت با بی بی سی بود. می گویی: بعد از این که مجلس پشت شما و دوستات را در ماجرای انتقاد به ادامه جنگ خالی کرد، از سپاه بیرون رفتی و وارد وزارت ارشاد شدی و دوستانت هم تصمیم گرفتند با شهادت در جبهه خودکشی شرعی کنند. بعد می گویی بیست سال بعد وقتی در زندان بودی سلاطین مذهبی مخالف نظر شما و دوستانت برای همین دوستانت تشییع جنازه باشکوه برقرار کردند. مگر نه اینکه جنگ سال 68 پایان گرفت؟ یعنی دوستان شما تا سال ها بعد از پایان جنگ هنوز در جبهه ها مشغول جنگ بودند. منتظر پاسخ شما هستم.

-- maryam ، Jan 19, 2010

سلام.
دليل نمي شود اگر كسي استفاده ابزاري از امام زمان كرد، امام زمان بد باشد. مشكل شما دين است نه آخوند.
خدا نياز به اثبات ندارد هر انسان با وجدان بيداري به وجودش گواهي مي دهد. اسلام، اراجيف فيلسوفان و عارفاني مثل خميني را در مورد خدا و دين و امام زمان قبول ندارد. لطف كنيد مستند و مستدل حرف بزنيد و خميني و خامنه اي و ... را كه به اسم اسلام خون مردم را مي مكند به صرف اقرار خودشان نماينده امام زمان ندانيد.

-- احمد ، Jan 19, 2010

Salam,
you seem to have understood only parts of Mulla Sadra and Ibn Arabi 's philosophy and Irfan. Both of these scholars believe in Ensaan e Kaamel. And the need for the presence of Ensaan e Kaamel at all times. Based on this logic, the presence of Imam Zaman (as) is a proven fact. So if you believe in Mulla Sadra, then you should believe in Imam Zaman (as) ... I suggest you study these topics further before making your opinion

-- mehdi ، Jan 19, 2010

کاملاً با نظر آقای گنجی موافقم که این مسئله امام زمان مهمترین و کلیدی ترین حربه فقیهان برای ماندن برسر قدرت و سرکیسه کردن مردم است. این یک لحظه تاریخی است که دارد یخ قداست امام زمان اختراعی این متجاوزان به حقوق مردم شکسته می شود و بنظر من کار بسیار دشواری است که با واکنشهای شدید طبقات قشری روبرو خواهد شد. بسیاری از مردمی که اینروزها صددرصد با حکومت علی خامنه ای و همفکران او مخالفند حتّی حاضر نیستند در مورد امام زمانی نظر مخالفی را بشنوند چه برسد بخوانند ویا نظر بدهند. این یک دگم تاریخی خطرناک است که فقط زمانی از بین خواهد رفت که بطور آشکار فقیهان رو درروی مخالفان امام زمانی اختراعی آنها بنشینند و دلایل بی پایه خود را به ملت ارائه کنند تا بی پایگی این عقیده روشن شود. بهمین دلیل است که فقیهان حاضرند هزاران نفر را نابود کنند و نگذارند که چنین رویاروئی صورت گیرد و حقیقت برملا شود. به آقای گنجی بخاطر شهامت بی نظیرشان تبریک می گویم و از سایر روشنفکران می خواهم که به وظیفه میهنی خود عمل کنند و بدون هیچگونه ترسی دلایل خود را بر رد امام زمانی اختراعی ابراز دارند تا باب بحث با بانیان این طرز تفکر یعنی فقیهان شیعه باز شود. آنهائی حرفی برای گفتن ندارند، مطمئن باشید.

-- بهروز صالحی ، Jan 19, 2010

باور کن آقای گنجی، بیست و سی با این کارش برای شما کلی طرفدار ایجاد کرد. خیلی ها فکر می کردند (و می کنند) که شما از خود حکومت هستید.

-- شبیر ، Jan 19, 2010

سلام. اکبر گنجی عزیز من به عنوان یک جوان که برای قبول حقایق نیاز به برهان و دلیل عقلی دارم با نظرات تو در خصوص قران و امام زمان کاملاً موافقم. به خاطر ابراز نظرات خود بارها از طرف پدر و مادرم مورد توهین قرار گرفتم. یعنی حتی پدر و مادرم هم ابراز نظرات من را بر نمی تابند. به نظرم می باید در ایراد سخنانت در تریبونی که مخاطبانش خیلی گسترده تر از افراد روشنفکر و تحصیلکرده است دقت بیشتری کنی. باز هم از صراحت لحجه و مقاله های روشنگرانه ات سپاسگذارم.

-- نیما از تهران ، Jan 19, 2010

به قول خودت یک میلیارد مسلمان اهل سنت امام زمان را قبول ندارند اما خودرا شیعه معرفی نمی کنند . آیا عیب دارد در جهت شفاف سازی و اجتناب از به اشتباه افتادن مخاطبانت ، صریح اعلام کنی که به جامعه معتقدان به تشیع تعلق نداری؟

-- hamid ، Jan 19, 2010

عذر بدتر از گناه

-- علی ، Jan 19, 2010

راستش من كه از اينكار 20:30 خوشحال هم شدم. چون باعث شد يه جرقه تو ذهن مردم بخوره و تحريك بشن كه گنجي واقعا" چي گفته. در واقع يه تبليغ مجاني بود و پيام اصلي كمك كرد.

-- مصطفي ، Jan 19, 2010

وجود نوانديشان ديني چون آقاي گنجي براي گذار به دموكراسي و رسيدن به ارزشهاي جهانشمول قرن بيست و يكمي "ضروريست"...ضروري.
ايكاش ميشد از حضور اين افراد در داخل استفاده كرد...چرا كه مخاطبان الان آقاي گنجي بدليل محدوديت ارتباطي با داخل بسيار بسيار كم هستند و خودشان فكر ميكنم بدانند كه چقدر جوانان داخل ميتوانستند از وجودشان استفاده كنند...خصوصا جوانان مومن.
به راهتان ادامه بدهيد...پرتلاشتر...مستحكمتر...چون به تاريخ به شما"نياز" دارد.

-- يك دانشجو ، Jan 19, 2010

آقای گنجی
شما مبارزی هستید که امتحان خود را پس داده است اما مواظب باشید در خارج از کشور پوست موز توسط مزدبگیران بی بی سی و این اپوزیسیون بی در و پیکر زیرپایتان قرار نگیرد که اعتبار شما از بین برود و از بلای آن ها به زندان اوین و بند 209 پناهنده شوید

-- mostafa ، Jan 19, 2010

اگر امکان دارد کلیه مقالات آقای گنجی را در غالب یک بسته قابل دانلود در سایت قرار دهید.
با سباس

-- عباس خانیان ، Jan 19, 2010

آقای گنجی شما با این اظهار نظرات شخصی در خصوص مسایل اعتقادی بخش عظیمی از مردم ایران در این شرایط حساس آب به آسیاب علی خامنه ای ریختید و این نوشته شما از تاثیر عمومی تبلیغات رژیم کم نخواهد کرد، هشیار باشید که امروز روز تفرقه نیست و جای طرح بحثهای فلسفی یک محفل علمی است نه بی بی سی و مخاطب عام، در دام جهت دهی بی بی سی افتادید

-- سهیل ، Jan 19, 2010

با نظرتان موافقم

-- آرمین ، Jan 19, 2010

دیدگاه اقای گنجی تا اومجا مستدل منطقی و قابل بحث پیش میره که به دلایل زایش تفکر امام زمان اشاره نکردند در واقع از انجا ببعد معلول جایگزین علت میکنند یعنی اصلا منطقی به نظر نمیاد یه همچین نظریه صرفا برای کسب و حفظ قدرت وثروت توسط علمای شیعه به وجود امده باشه حداقل من فکر نمیکنم تو این قرنی که توش هستیم تو دنیا بشه یه همچین دروغ بزرگی گفت. به نظر من این شرایط و این حاکمیت و به وجود امدن این قشر از به اصطلاح علما معلول ایمان داشتن به یه همچین نظریه ای هست و در واقع فاسد شدن این قشر از مبلغان این فرقه جزئی از خصوصیات یه همچین اعتقاداتی محسوب میشه

-- امین ، Mar 28, 2010

دوستان عزیز چیزی به نام امام زمان وجود خارجی ندارد. لطفا خود را فریب ندهید و در این زمینه از خرد خود کمک بگیرید.

-- neda ، Apr 5, 2010

چهره حقيقت در بسياري موارد دلپذير نيست ، اما نمي توان خود و ديگران را عمري با دروغ فريفت و به چهره ه بزك شده دروغ دلخوش كرد . واقعيت اينست كه از ديدگاه من وجود معاد قابل اثبات نيست و حتي وجود خداي عارفان در هاله اي از ابهام و توهم جاي دارد . حقيقت وجود امام زمان و صدق دعوت پيامبر اسلام كه اساسا از بن دروغ و موضوعي بسيار كودكانه و واقعا غير قابل بحث است .

-- فرهاد ، Dec 20, 2010

نظر بدهید

(نظر شما پس از تایید دبیر وب‌سایت منتشر می‌شود.)
-لطفا به زبان فارسی کامنت بگذارید.
برای نوشتن به زبان فارسی می توانید از ادیتور زمانه استفاده کنید.
-کامنتهایی که حاوی اتهام، توهین و یا حمله شخصی باشد هرز محسوب می شود و منتشر نخواهد شد.


(نشانی ایمیل‌تان نزد ما مانده، منتشر نمی‌شود)