«احمد قابل شانه‌ از زیر بار مسئولیت خالی نمی‌‌کند»

مریم محمدی

در نگاه نخست به نظر می‌رسد مخالفان و منتقدان حکومت جمهوری اسلامی به عنوان یک نظام دینی، گروه‏های سکولار و لاییک و اقلیت‏های دینی باشند. در دهه‌های نخست شکل‌گیری حکومت جمهوری اسلامی، انتظار نمی‏رفت که روحانیون و علمای دینی نیز در میان مخالفان و منتقدان این نظام قرار بگیرند.

با مرضیه‏ پاسدار، همسر احمد قابل، گفت‏وگویی انجام داده‏ام که می‌خوانید. احمد قابل به ۲۰ ماه زندان، به اتهام اقدام علیه امنیت کشور و اهانت به رهبری، محکوم شده‌اند.

البته این ۲۰ ماه، بخشی از حکم صادره است. چهار میلیون جزای نقدی نیز که خود آن بدل از یک سال و چهارماه حبس است، در حکم ایشان وجود دارد. یعنی به جای یک سال و چهارماه حبس، چهارمیلیون تومان جزای نقدی حکم کرده‏اند. هم‏چنین حکم ایشان شامل ممنوعیت از هرگونه سخنرانی و مصاحبه و انتشار در جمعی بیش از سه نفر به مدت سه سال، تبعید به فریمان به مدت سه سال و ضبط وسایلی می‌شود که از منزل برده‏اند. از جمله لپ‏تاپ‌شان که در این وسایل قرار داشت.

دادگاه در چه شرایطی برگزار شد؟

ما که در دادگاه شرکت نداشتیم. در سومین جلسه‏ی دادگاه، آقای قابل گفته بودند: «من گفتنی‏ها را گفتم و حرفی برای گفتن ندارم.» با توجه به این‏که وقتی ایشان را از زندان بیرون آوردند و می‏خواستند برگردانند، بازرسی‏های بدنی انجام می‏شد و نحوه‏ی بازرسی و الفاظی که توسط نگهبانان زندان به‏کار برده می‏شد، او را آزار می‏داد، آقای قابل از قاضی خواسته بودند که دیگر ایشان را به دادگاه نیاورند و غیابی هرچه می‏خواهند صادر کنند و همین عمل هم انجام شد.

در واقع، خود او نخواسته بود که در دادگاه باشد؟ آیا وکیلش در دادگاه بود؟

فکر می‏کنم بله؛ ظاهراً وکیل ایشان در جریان امر بودند. چون من همه‏ی این احکام را از وکیل ایشان گرفته‏ام.

بعد از این‏که حکم صادر شد و شما مطلع شدید، تماسی با همسرتان داشتید؟

خود آقای قابل دیروز از زندان تماس گرفتند و من خلاصه‏ی حکم را برای‏شان گفتم.

احمد قابل

واکنش او چه بود؟

خب ایشان آمادگی هر حکمی را داشتند. البته من هنوز حکم را کامل برای او نگفته‏ام. چون خودم هم حکم را دیشب به‏دست آورده‏ام که از دیشب تا به‏حال هیچ تماسی با آقای قابل نداشتیم.

آیا مدت زمانی که احمد قابل تاکنون در زندان بوده‏ است، در محکومیت او لحاظ خواهد شد؟ چون از روز وفات آیت‏الله منتظری، چندین ماه در زندان بود و اخیراً دوباره چهار ماه در زندان به‏سر برده است. آیا این مدت در محکومیت او لحاظ می‏شود؟

طبق قانون باید لحاظ شود. یعنی این مدت زندانی که آقای قابل کشیده‏اند، باید از این حکم کسر شود. البته باید با وکیل‏شان صحبت کنیم و به نتیجه‏ی اصلی برسیم.

شنیده‌ام احمد قابل ناراحتی قلبی دارد. در ملاقات روز شنبه که او را دیدید، وضعیت جسمی‏‌اش چطور بود؟

الحمدالله وضعیت جسمی و هم‏چنین روحی ایشان خیلی خوب است. فقط ایشان تحت درمان پزشک متخصص قلب هستند.

ارزیابی شخصی شما از این احکامی که برای همسرتان صادر شده، با توجه به آشنایی و اطلاع نزدیکی که از او و کارهایش دارید، چیست؟

این‏که من بخواهم حکمی را که قاضی صادر می‏کند تفسیر کنم، از عهده‏ام خارج است. قضات روی دیدگاه‏های خودشان و روی مواضعی که می‏گیرند و به‏اصطلاح مواضع قانونی‏ای که دارند، حکم را صادر می‏کنند. من نمی‏توانم بگویم بر چه اساسی این حکم را صادر کرده‏اند. چون از نظر ما، اصلاً آقای قابل مجرم نیستند که حکمی برای‏شان صادر شود.

صحبت‏هایی که آقای قابل کرده‏اند و یا مطالبی را که نوشته‏اند و عنوان کرده‏اند، بر اساس مواد قانونی و یا بر اساس آیات، روایات و احادیث بوده است. ایشان وظیفه‏ی شرعی خودشان می‏دانستند که این مطالب را عنوان کنند و هرچه بیان کرده‏اند یا نوشته‏اند، از سر خیرخواهی برای مسئولین و دلسوزی برای نظام بوده است. این دیدگاه ما است؛ اگر اصل دیدگاه ما را بخواهید.

به نظر شما، بعد از این احمد قابل چه رویه‏ای را در پیش خواهد گرفت؟ ممکن است حکم او تغییر کند یا باید همه‏ی این احکام را تحمل کند؟ بعد از بیرون آمدن از زندان، آیا تغییری در شیوه‏های خود خواهد داد؟ منظورم طرح انتقاداتی است که به‏هرحال از نظر نظام خیلی تند و صریح ارزیابی می‏شود و معمولاً به اهانت یا اقدام علیه امنیت کشور تعبیر شده است؟

البته خود آقای قابل بهتر می‏توانند به این پرسش شما پاسخ بدهند. آقای قابل خودشان طلبه‏ی حوزه‏ی علمیه‏ی قم هستند و همان‏طور که مطلع هستید، شاگرد آیت‏الله‏ منتظری بودند و در یک خانواده‏ی روحانی زندگی کرده‏اند. بعد از انقلاب هم در جنگ بوده‏اند و علاوه بر این‏که درس‏های حوزوی را داشتند، در جنگ هم شرکت می‏کردند. ایشان الان جانباز هستند و هنوز ترکش‏ها در بدن‏شان است.

ولی این عقیده‏ی آقای قابل است که باید به آن‏ چیزی که اعتقاد دارند و وظیفه‏ی خودشان می‏دانند، عمل کنند. حال چه به لحاظ قانونی و چه به لحاظ شرعی و چون این را وظیفه‏ی خودشان می‏دانند، حاضر نیستند شانه از زیر بار مسئولیت خالی کنند.

شما به عنوان همسر احمد قابل که با عقاید و آرای او هم از نزدیک آشنایی دارید، چه نظری در مورد شیوه‏هایی دارید که او در انتقاد یا اعتراض به حکومت به‏کار می‏گیرد؟

من خودم، به لحاظ این‏که آقای قابل را در این جهت و در این زمینه قبول دارم، از ایشان حمایت کرده‏ام و تا جایی که از دستم بربیاید، ایشان را همراهی می‏کنم و همراه‏شان خواهم بود.

آیا در مدتی که او در زندان بوده، سعی کرده‏اید تلاش‏هایی در جهت آزادی‌اش انجام بدهید؟ آیا ملاقات با چهر‏ه‏ها یا شخصیت‏هایی داشته‌اید که فکر ‏کنید شاید مؤثر باشد؟

نه. من اقدامی در این زمینه نداشتم. به لحاظ کارهایی که خودم انجام می‌دادم و مسائل شخصی‏ای که داشتم، خیلی پیگیر این مسائل نبودم.

احمد قابل در چه موقعیت شغلی یا اجتماعی‏ای قرار داشتند، قبل از این‏که دستگیر بشوند؟

آقای قابل بعد از جریان دستگیری‏شان در سال ۱۳۸۱ که با وثیقه آزاد بودند، دیگر به آن صورت پیش شغل دولتی‏ای نداشتند. البته قبل از آن هم شغل دولتی نداشتند، ولی به‏ لحاظ همین سخنرانی‏هایی که در دانشگاه‏ها و یا حسینیه‏ی ارشاد تهران داشتند، هم با ممانعت روبه‌رو می‌شدند. یعنی روال زندگی آقای قابل بیشتر از طریق نوشتن و معمولاً همین سخنرانی‏هایی می‌گذشت که در مجامع، در نجف‏آباد، در اصفهان و ... داشتند. می‏توان گفت که از حوزه و دانشگاه به خاطر موانعی که اطلاعات برای‏شان ایجاد می‏کرد، تا حدودی خارج شده بودند.