موج جدید برخورد با فعالان دانشجویی

سراج‌الدین میردامادی

علی‏رغم آنکه حاکمیت خود را برنده‏ی بحران پس از انتخابات جلوه می‏دهد، اما با گذشت ۱۵ ماه، هنوز دستگیری و برخورد با فعالان سیاسی، به‏ویژه فعالان دانشجویی، ادامه دارد.

از سعید قاسمی‏نژاد، تحلیل‌گر سیاسی و از فعالان سابق دانشجویی ساکن پاریس پرسیدم که ارزیابی‌اش از موج جدید برخورد با فعالان دانشجویی چیست؟

سعید قاسمی‌نژاد

به‏‏نظر من، در این زمینه دو نکته قابل طرح است؛ یکی بحث زمان آن است که در آستانه‏ی ۱۶ آذر است. همیشه حکومت در آستانه‏ی ۱۶ آذر بازداشت‏های گسترده انجام می‏دهد.

نکته‏ی دیگر این است که حکومت قصد دارد بساط دفتر تحکیم را جمع کند. فضای فعالیت دانشجویی عوض شده است. فضا برای فعالیت به‏شکل سابق، به شکلی که پیش از این، عمده‏ی گروه‏های دانشجویی که مهم‏ترین‏شان دفتر تحکیم بود انجام می‏دادند، دیگر فراهم نیست. حکومت چنان که در حوزه‏های دیگر قصد دارد به منتقدین خود بفهماند که امکان فعالیت ندارند، بسیار مصر است به دفتر تحکیم هم بفهماند که فضا دیگر برای فعالیت فراهم نیست. یعنی امکان فعالیت‏ آن فراهم نیست و باید بساط خود را جمع کند.

می‏بینیم در بیانیه‏ی روابط عمومی دفتر تحکیم هم ذکر شده است که انتخابات به‏صورت مجازی قرار بوده برگزار شود. یعنی دفتر تحکیم توانایی برگزاری یک انتخابات در خود دانشگاه‏ها را ندارد. این نشان‏دهنده‏ی فشار حکومت است و همان‏طور که ذکر کردم، به‏نظرم پیغام حکومت این است که دفتر تحکیم دیگر اجازه‏ی فعالیت نخواهد داشت.

نکته‏ی دیگر هم اینکه پیش از انقلاب می‏گفتند: «عمر چریک شش ماه است.» الان در ارتباط با فعالیت‏های دانشجویی می‏بینیم که عمر فعالیت دانشجویی و عمر فعال دانشجویی به‏سرعت دارد پایین می‏‏آید. سریعاً با زندان مواجه می‏شود. بعد از یکی دوبار دستگیری هم زندان‏ها بلندمدت و چندساله می‏شوند. مانند شرایط علی ملیحی، حسن اسدی زیدآبادی و بسیاری دیگر.

در عمل اما با تمام این سرکوب‏ها و فشارهایی که بوده، ما با نام‏های کمتر آشنایی به عنوان فعالین دانشجویی مواجه هستیم که حداکثر دانشجوی سال اول و دوم هستند و در دانشگاه‏های شهرستان‏ها، بسیار به فعالیت می‏پردازند. این را چگونه می‏شود توجیه کرد؟

فشار حکومت زیاد شده، اما از آن طرف نارضایتی هم زیاد شده است. ازدیاد فشار حکومت به این معنا نیست که دانشگاه‏ها آرام خواهند شد و دانشجویان فعالیت نخواهند کرد. این به معنای آن است که شکل فعالیت عوض خواهد شد. مقداری از آن حالت رسانه‏ای و خیلی عمومی درخواهد آمد. به مرور خود فعالان دانشجویی این را خواهند فهمید که اگر بخواهند همه‌چیز را خیلی رو بازی کنند، خیلی آشکار باشند، حکومت بلافاصله آنها را دستگیر می‏کند و به زندان می‏اندازد. بعد از مدتی یا باید بروند چند سال در زندان بمانند یا از کشور خارج بشوند.

نکته‏ای که گفتم این است که شکل فعالیت مقداری عوض خواهد شد. حالت پنهانی‏تر آن بیشتر خواهد شد. پنهانی نه به معنای عملیات مسلحانه و اینها، به این معنا که مقداری برای حفظ امنیت خود فعالان دانشجویی، بسیاری از مسائل را نباید بیان کنند.

پیش از این بخش مهمی از فعالیت فعالان دانشجویی، در بعد بازتاب رسانه‏ای آن بود. فعالان دانشجویی می‏آمدند در تلویزیون‏ها، رادیوها و سایت‏ها مصاحبه می‏کردند، ولی الان فعالان دانشجویی نسل جدید، اگر این فضا ادامه پیدا کند، این امکان را نخواهند داشت.

یکی از موانع فعالیت دانشجویی در داخل ایران، همیشه ترس دانشجو از حکومت بوده که مانع از ایجاد تشکل و دور هم جمع شدن و هم‌چنین ابراز مخالفت‌ها و انتقاد منسجم و متشکل در سطح دانشگاه شده است. الان بعد از حوادث اخیر، میزان ترس دانشجو از حکومت، با نحوه‏ی برخورد خشنی که حاکمیت داشته، به چه میزان است؟

طبیعتاً ترس دانشجویان بیشتر شده، ولی همان‏طور که گفتم، اعتراض و نارضایتی هم بیشتر شده است. اینکه ترس بیشتر شده، لزوماً به این معنا نیست که اعتراض دانشجویی بروز پیدا نخواهد کرد. چون نارضایتی دانشجویان هم زیاد است.

منتها هما‏ن‏طور که گفتم، باز تاکید می‏کنم که شکل این فعالیت‏ها فرق خواهد کرد. جنبش دانشجویی احتمالاً خود را بیشتر با جنبش دمکراسی‏خواهی مردم ایران پیوند خواهد زد و در دل آن بیشتر فعال خواهد بود. از این طریق ارتباط مستقیم‏تری نیز با رهبران سیاسی خواهد داشت.

چون پیش از این، ما شاهد بودیم که گروه‏های دانشجویی، خصوصاً دفتر تحکیم وحدت بود که دانشگاه‏ها را رهبری می‏کرد. به‏نظر من، این حالت از این به‏بعد کم‏تر خواهد بود. جنبش دانشجویی به دلیل فشار شدید حکومت، رو به این خواهد رفت که با رهبران سیاسی ارتباط مستقیم بگیرد. یعنی گوش بدهد به سخنان رهبران سیاسی، رهبران جنبش دمکراسی‏خواهی و از آن طریق فعالیت کند. فعالین دانشجویی هم کمتر شناخته شده خواهند بود و بیشتر به کارهای عملی خواهند پرداخت.

در این روزهای اخیر، شاهد شکایت عبدالله مؤمنی، سخنگوی سازمان ادوار تحکیم وحدت، از قاضی و بازجوهایش بودیم. این کار با چه هدفی صورت گرفته و آیا شکایت از قوه‏ی قضاییه، به خود قوه‏ی قضاییه که منشا ظلم و بی‏عدالتی است، می‏تواند کارآیی داشته باشد یا این کار با همان شعار قدیمی ثبت در تاریخ انجام شده است؟

عبدالله مؤمنی یکی از بهترین فرزندانی است که جنبش دانشجویی به مردم ایران تقدیم کرده است. به‏نظر من، همه‏ی ما باید از کسانی مانند عبدالله مؤمنی و بقیه‏ی زندانیان مانند نوری‏‏زاد، حشمت‏الله طبرزدی و خیلی‏ زندانیان دیگر متشکر باشیم که از درون زندان، علی‏رغم همه‏ی فشارها، سعی می‏کنند چراغ انتقاد را روشن نگاه دارند.

نکته‏ی دیگری که باید ذکر کنم این است که در زندان، بدترین چیز فراموش شدن است. یعنی اینکه زندانی احساس کند فراموش شده بدترین چیز است. ما که بیرون هستیم، مهم‏ترین وظیفه‏مان این است که نگذاریم آن زندانیان فراموش شوند.

طبیعتاً فکر نمی‏کنم، خود آقای مؤمنی هم این انتظار را داشته باشد که دستگاه قضایی جمهوری اسلامی ترتیب اثری به نامه‏ی او بدهد. کار او یک مقدار برای ثبت در تاریخ است و مقداری هم پیامی به ما است، برای اینکه حول مطالبات مردم، بیشتر فعال بشویم. مقداری به‏یاد بیاوریم که چه کسانی امروز در زندان هستند. اختلافاتی را که شاهد هستیم، کمتر کنیم و بیشتر به خواست مردم و جنبش دمکراسی‏خواهی مردم ایران بپردازیم.