اخبار ضد و نقیض در داستان دستگیری ریگی

ایرج ادیب‌زاده

تلویزیون جمهوری اسلامی ایران، روز شنبه هشتم اسفند در تحلیل سیاسی روز خود، دستگیری عبدالمالک ریگی را بسیار بااهمیت توصیف کرد. از سوی دیگر گروه جندالله محمد ظاهر بلوچ را به عنوان رهبر تازه‏ی این گروه معرفی کرد.

برای بررسی بیشتر این مسائل، با آقای رضا حسین‏بُر، فعال سیاسی بلوچ در لندن گفت‏وگو کرده‏ام.

آقای حسین‏بُر، اگر چه مسئولان امنیتی جمهوری اسلامی مشارکت کشورهای دیگر را در دستگیری ریگی انکار کرده‏اند، اما همه چیز، از جمله بیانیه‏ی سفارت پاکستان، از همکاری گروهی برای دستگیری او حکایت می‏کند. شما خبرهای تازه‏ای در این زمینه دارید؟

سخن‏گوی جندالله اعلام کرد که برای دستگیری آقای عبدالمالک ریگی، یک توطئه‏ی بزرگ بین‏المللی صورت گرفته و تعدادی از سازمان‏های اطلاعاتی کشورهای مختلف، از جمله کشورهای غربی، در این اقدام شرکت داشته‏اند. او مدعی شده است که اسناد و مدارکی دارد که می‏تواند این مساله را ثابت کند.

بنابراین علی‏رغم آن‏چه جمهوری اسلامی مدعی است و به همان صورتی هم که خودشان اعلام کرده‏اند، دستگیری ریگی نمی‏تواند بدون همکاری با سرویس‏های امنیتی کشورهای دیگر بوده باشد. ریگی بسیار هشیار بود. جمهوری اسلامی هشت سال دنبال او بود و میلیون‏ها دلار هم برای این کار خرج شده بود، ولی ریگی را نمی‏توانستند دستگیر کنند. این یک توطئه‏ی بسیار سازمان یافته و با مخارج کلان بود.

عدم اعتراض قرقیزستان به فرود آوردن اجباری هواپیمای مسافری‏اش توسط جت‏های جنگنده‏ی جمهوری اسلامی و هم‏چنین اعلام نشدن این روی‏داد از سوی رسانه‏های جهانی در آن زمان را نشان از چه می‏دانید؟

اگر ادعای جمهوری اسلامی درست باشد، قاعدتاً باید جت‏های جنگنده‏ی ایران روی آب‏های خلیج‏ فارس می‏رفتند و آن‏جا این هواپیما را می‏دزدیدند. این کار را از این جهت که نیروهایی امریکایی در ‏آن‏جا در حال آماده‏باش هستند، نمی‏توانستند بکنند. بنابراین امکان این که نیروهای جنگنده‏ی جمهوری اسلامی وارد آب‏های خلیج فارس بشوند و از آن‏جا این هواپیما را بدزدند و مجبور به فرود در فرودگاه بندرعباس بکنند که درست لب خلیج ‏فارس است، امکان ندارد.

ما می‏دانیم، به محض این که یک هواپیما مورد لرزش قرار می‏گیرد و کوچک‏ترین خطری تهدید‏ش می‏کند، خلبان موظف است بلافاصله با منابع بین‏المللی و فرودگاه‏های مربوطه تماس بگیرد و خبر بدهد. بنابراین اگر هواپیماهای ایران می‏آمدند و این هواپیما را می‏دزدیدند، ناگزیر این هواپیما باید خبر می‏داد. در حالی که چنین چیزی اصلا نبوده است. قرقیزستان هم هیچ خبری در این زمینه نداده است، مگر اطلاعیه‏ای که چند روز بعد صادر کرد. من فکر می‏کنم سناریویی که جمهوری اسلامی مطرح کرده است، با منطق سازگاری ندارد.

در مورد دبی، با توجه به اجرای طرح ترور یکی از رهبران حماس در این کشور و انعکاس خبری در مورد سرویس‏های جاسوسی اسراییل، احتمال اجرای طرحی دیگر از سوی سرویس‏های ضد اطلاعاتی دیگر می‏توانسته وجود داشته باشد؟

فکر نمی‏کنم؛ برای این که دبی بسیار حساس شده بود اسم و عکس ۲۶ نفر را نیز به عنوان مضنونین به شرکت در این عملیات اعلام کرده بود. دبی هم یک سرزمین کوچک و بسیار آسیب‏پذیر است.

از سوی دیگر، خبری هم از منطقه به دست ما رسید که معامله‏ای بین ایران و کشورهای دیگر صورت گرفته است که عبدالمالک ریگی را در مقابل لو دادن المبحوح، رییس سازمان نظامی حماس دستگیر کنند. این خبر هم بوده که رییس سازمان نظامی حماس، بعد از دیدار با تاجر ایرانی کشته می‏شود.

می‏گویند دستگیری عبدالمالک ریگی با کشته شدن المبحوح ارتباط مستقیم دارد، ولی منطقی به نظر نمی‏رسد که که دولت دبی یا امارات این آمادگی را داشته باشند که اجازه بدهند فرودگاه‏های‏شان پشت سر هم محل رفت و آمد چنین اشخاصی باشد.

عبدالمالک ریگی

از معامله صحبت کردید؛ به نظر می‏رسد در این دستگیری بیش از همه منافع پاکستان مورد توجه قرار گرفته باشد. چه منافعی را از این مساله می‏توانید برای این کشور تصور کنید؟

اگر یادتان باشد، ایران مدت‏ها تلاش می‏کرد که یک خط لوله‏ی گاز به پاکستان و از آن‏جا به هند ببرد. آماده شده بود که تا ۶۷ و حتی ۷۰درصد به این کشورها تخفیف بدهد که حاضر شوند این قرارداد را امضا کنند.

هند حاضر به امضای این قرارداد نشد، اما جمهوری اسلامی بالاخره توانست با فرستادن چنین امکاناتی به پاکستان، در یک مرحله قراردادی را امضا کند. همان زمان هم قرارداد دیگری برای تحویل دادن گاز به پاکستان امضا کردند. پاکستان اعلام کرد، در سال بیش از یک میلیارد دلار سود می‏برد و قیمت این قرارداد حدود یک میلیارد دلار از نرخ جهانی کم‏تر است. بنابراین این قرارداد می‏تواند ارتباطی با این مساله داشته باشد.

اما من فکر نمی‏کنم پاکستان در این ماجرا دست داشته باشد. چرا که پاکستان می‏داند عبدالمالک ریگی یک شخصیت بسیار محبوب در سرتاسر بلوچستان، چه بلوچستان ایران و چه بلوچستان پاکستان و افغانستان است و در صورت تحویل دادن عبدالمالک به ایران، تمام بلوچ‏ها با او دشمن خواهند شد.

به اضافه‏ی این که دولت پاکستان می‏داند جمهوری اسلامی در حال رفتن است و هر رژیمی که بعد از او روی کار بیاید، ناگزیر روابط خود با پاکستان را مورد تجدید‏نظر قرار می‏دهد. بر اساس این که دولت پاکستان در شرایطی که ملت ایران نیاز به کمک داشتند، به جمهوری اسلامی کمک کرد و به قول خود جمهوری اسلامی، بزرگ‏ترین دشمن او را دستگیر و تحویل ایران داد. به این دلیل من فکر می‏کنم که احتمالا پاکستان به طور جدی در این ماجرا دست نداشته است، ولی سرویس‏های دیگر دخیل بوده‏اند.

سفیر پاکستان اعلام کرده بود که ریگی را یک هفته‏ی پیش به جمهوری اسلامی تحویل داده است و برخی از سایت‏های ایرانی نیز معتقد بودند که اعلام خبر دستگیری ریگی می‏توانسته است با پخش فیلم حمله‏ به کوی دانشگاه و در سایه قرار دادن آن، مرتبط باشد. نظر شما در این باره چیست؟

اگر زمانی دولت پاکستان رسما اعلام کند که در دستگیری ریگی دست داشته است، آن‏وقت می‏تواند این خبر درست باشد. من بعید نمی‏دانم که پاکستان در این زمینه با جمهوری اسلامی همکاری کند، ولی دستگیری ریگی برای جمهوری اسلامی اهمیت بسیار بیشتری از پخش آن فیلم در کوی دانشگاه داشت. جمهوری اسلامی حاضر بود میلیون‏ها دلار خرج دستگیری ریگی بکند.

ولی این که دستگیری ریگی یک روز بعد از پخش فیلم کوی دانشگاه اعلام شد، می‏تواند هم به قصد یک استفاده‏ی تبلیغی برای حکومت بوده باشد و هم این که آن فیلم را تا حدی تحت‏الشعاع یک مساله‏ی جدی قرار بدهند.

آقای حسین‏بُر، در این خبرها، کم‏تر از همه خود مردم بلوچستان مورد توجه قرار گرفته‏اند. فقیرترین مردم در سراسر ایران، با بالاترین قم بیسوادی که هنوز هیچ راه‏حلی هم از سوی جمهوری اسلامی برای رفع مشکلات آنان نشده است. فکر می‏کنید الان حکومت در این زمینه حرکتی بکند؟

جمهوری اسلامی ادعا می‏کرد که عبدالمالک ریگی مانع آباد کردن بلوچستان است. خُب الان عبدالمالک ریگی در اختیار آنان است. بنابراین حکومت فرصت دارد که اولا اجازه بدهد فعالیت سیاسی مدنی در بلوچستان انجام بگیرد و فعالین سیاسی این عرصه را تحت فشار قرار ندهند و دستگیر نکند.

علاوه بر این فرصت دارد که بلوچستان را آباد کند. به آموزش و پرورش در منطقه بپردازد، امور سیستان و بلوچستان را به بلوچ‏ها واگذار کند و از بلوچ‏ها در مناطق دیگر، در سطح ملی، استفاده کند. تبعیض را از بین ببرد، بیمارستان درست کند، راه درست کند و…

الان جمهوری اسلامی بسیار فرصت دارد و اگر با گرفتن آقای ریگی، فوراً دست به آباد کردن همه جانبه و کامل بلوچستان نزند، معلوم است که از آغاز، ریگی بهانه‏ای بود برای این که بلوچستان را هم‏چنان عقب‏مانده نگاه دارند. اکنون دیگر این بهانه برای جمهوری اسلامی وجود ندارد.