کلمات جنایتکار نیستند

الاهه نجفی

واسلاو هاول، دسموند توتو و دالایی لاما خواستار آن شدند که جایزه‌ی صلح نوبل به لیو زیائوبو، نویسنده‌ی آزادیخواه چینی و رئیس انجمن قلم نویسندگان مستقل چین تعلق بگیرد. چند روز پیش از اعلام نتایج نوبل این تصور به وجود آمده است که دولت چین از راه‌کارهای دیپلماتیک برای تحت فشار قرار دادن کمیته‌ی نوبل استفاده می‌کند. دولت چین لیو زیانوبو را به خاطر نوشتن برخی مقالات انتقادی به یازده سال زندان محکوم کرده است.

به گزارش خبرگزاری‌های جهان، دولت چین ظاهراً در تلاش است که از راه‌ها‌ی دیپلماتیک به گونه‌ای کمیته‌ی نوبل را تحت فشار قرار دهد که نوبل صلح، امسال به لیو زیائوبو، از مخالفان حکومت کمونیستی در چین و از فعالان آزادی بیان در این کشور تعلق نگیرد. گیر لوندستاد، رئیس کمیته‌ی نوبل ده روز پیش از اعلام اسامی برندگان نوبل در شبکه‌ی تلویزیونی «ان آر کی» نروژ گفت، فو یینگ، وزیر امور خارجه‌ی چین در دیداری که در ماه جون با او داشته است تهدید کرده که اگر جایزه‌ی نوبل به یکی از نویسندگان مخالف دولت چین تعلق بگیرد، روابط سیاسی بین چین و نروژ تیره خواهد شد.

لیو زیائوبو ریاست انجمن قلم چین را به عهده دارد و در دسامبر سال گذشته به دلیل آنچه که دادگاه آن را «به چالش کشیدن دولت» خواند به یازده سال زندان محکوم شد. در آن زمان بسیاری از نویسندگان و هنرمندان سرشناس جهان و برخی دولتمردان غربی به این حکم اعتراض کردند، اما این اعتراضات به جایی نرسید.
در بند هشتم بیانیه‌ی انجمن قلم چین که به امضاء نویسندگان مخالف دولت و از جمله به امضای لیو زیائوبو رسیده، این جمله نوشته شده است: «ما خواهان آن هستیم که دولت بیش از این به کلمات بار معنایی جنایت‌کارانه ندهد.» اما ظاهراً دولت چین کلمات را به گونه‌ای دیگر درک می‌کند.

دادگاهی که برای محاکمه‌ی لیو زیائوبو در دسامبر سال گذشته برگزار شد، غیرعلنی بود و وکلای این نویسنده فقط بیست دقیقه فرصت دفاع از موکل‌شان را داشتند. نویسندگان در بیانیه‌ی انجمن قلم چین خواستار «تغییر نظام حکومتی چین»، «آزادی بیان» و همچنین اصلاح سیاسی و اجتماعی چین شده بودند. با محکومیت سنگین این نویسنده‌‌ی معترض و اصلاح‌طلب، هو جیان‌تائو، دبیر کل حزب کمونیست و همچنین ون جیابائو، نخست وزیر چین قصد داشتند صدای نویسندگان مخالف را در نطفه خفه کنند و مانع از شکل‌گیری نهضت اصلاحات در چین بشوند. مشکلات زیست‌محیطی در چین، فاصله‌ی طبقاتی بین غنی و فقیر و همچنین مخالفت روزافزون تبتی‌ها، حکومت چین را متزلزل کرده است.

محکومیت سنگین لیو زیائوبو به یازده سال حبس، آن هم به ذخاطر عضویت در انجمن قلم و صدور یک بیانیه از نشانه‌های تزلزل در حاکمیت چین است.امسال ۲۳۷ نفر کاندید جایزه‌ی صلح نوبل هستند. در بین این کاندیداها، علاوه بر لیو زیائوبو نام هو جیا، فعال مدنی برای احقاق حقوق مبتلایان به بیماری ایدز و همچنین نام جائو زیشنگ، وکیل حقوق بشر به چشم می‌خورد. هشتم اکتبر برنده‌ی جایزه‌ی صلح نوبل اعلام می‌گردد. سال گذشته این جایزه به باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا تعلق گرفت.

فو یینگ، معاون وزیر امور خارجه‌ی چین در یک کنفرانس مطبوعاتی که سه‌شنبه در پکن برگزار شد، خبر تحت فشار قرار دادن کمیته‌ی نوبل را انکار کرد. او گفت: هر سال، همین موقع چنین شایعاتی رسانه‌ای می‌شود.
در یک کنفرانس مطبوعاتی دیگر، جیانگ یو سخنگوی وزارت امور خارجه‌ی چین گفته بود: به نظر او لیو زیائوبو کاندید مناسبی برای جایزه‌ی صلح نوبل نیست.» و در ادامه‌ی سخنانش افزوده بود: «این شخص کار غیرقانونی کرده و به همین دلیل هم محاکمه و مجرم شناخته شده است. اعمال جنایتکارانه‌ی این شخص دقیقاً خلاف اهداف جایزه‌ی نوبل است»

وزیر امور خارجه‌ی نروژ بارها به رسانه‌ها اعلام کرده است که دولت چین و پاره‌ای از اعضای حزب کمونیست این کشور تلاش کرده‌اند در دیدارهای رسمی و در تماس‌های غیررسمی دولت نروژ را تحت فشار قرار دهند تا کاری کند که کمیته‌ی نوبل به نویسندگان و فعالان مدنی و فعالان حقوق بشر چین جایزه نوبل را اهداء نکند.

گیر لوندستاد، رئیس کمیته‌ی نوبل اطمینان داد که کمیته‌ی نوبل به هیچ دولتی اجازه نمی‌دهد که در تصمیماتش دخالت کند یا او را تحت فشار قرار دهد. در این میان واسلاو هاول، دالایی لاما و دسموند توتو که هر سه از برندگان جایزه‌ی صلح نوبل در سال‌های گذشته هستند خواستار آن شدند که نوبل صلح امسال به لیو زیائوبو اهدا شود.

همسر لیو زیائوبو به خبرگزاری آسوسیتدپرس گفته است: «دولت چین ثروتمند و قدرتمند است و هر چه را که بخواهد می‌تواند بخرد.» چین و نروژ در حال حاضر در حال مذاکرات گسترده‌ی اقتصادی هستند و این احتمال وجود دارد که یک بار دیگر آزادی بیان و حقوق مدنی و تلاش برای صلح جهانی قربانی منافع اقتصادی دولت‌ها شود.