اعتراض به دیدار ضرغامی از تلویزیون آلمان

پانته‌آ بهرامی

یک سال پس از تنش‌هایی که انتخابات ۸۸ در ایران آفرید و منجر به دستگیری و کشته‌شدن بسیاری از جوانان از سوی جمهوری اسلامی گشت، اکنون به نظر می‌رسد که نوعی سکوت و فروکش اعتراض‌های خیابانی در جامعه پدیدار شده است.

حاکمیت ایران نه‌تنها در داخل بلکه با افشاگری‌هایی که از سوی ایرانیان برون مرز انجام گرفت، بخش وسیعی از مشروعیت خود را در ورای مرزهای ایران نیز از دست داده است. اکنون که سکوت و آرامش معنی‌داری در جامعه حاکم شده، دولت ایران سعی دارد خود را آرام آرام از ورطه انزوای سیاسی بیرون بکشد و کم‌کم مشروعیت و حیثیت نسبی از دست رفته راباز یاید.

تبلور این خیزش آهسته و حساب‌شده را می‌توان در سفر اروپایی هیاتی به سرپرستی عزت الله ضرغامی رییس صدا و سیمای جمهوری اسلامی مشاهده نمود. سفر ماه گذشته‌ی وی به هلند با مقاومت و اعتراض وسیع ایرانیان مقیم این کشور روبرو شد تا آنجا که دیدار وی با رسانه‌های هلندی لغو گردید، اما این بار ضرغامی در راس یک هیات بلندپایه به همراه شیخ عطار سفیر جمهوری اسلامی در آلمان در روزهای ششم و هفتم ماه ژوییه در شهر ماینز به دیدار مسئولان شبکه اول و دوم آلمان موسوم به ARD و ZDF شتافت.

دیدار پنهانی

ایمان شیرعلی از جوانان کنشگر حقوق بشر مقیم آلمان می‌گوید هیچ گزارش و خبری از سوی طرف آلمانی دراین دو کانال تلویزیونی در پیوند با دیدار ضرعامی پخش نگشت. تلویزیون دولتی ایران در یک گزارش تصویری از این دیدار پرده برداشت و اظهار تمایل کرد که همکاری‌های تنگاتنگی میان رسانه‌های دو کشور برقرار شود.

عزت‌الله ضرغامی رئیس صدا و سیمای جمهوری اسلامی

پاسخ ایمان شیرعلی به این پرسش که آیا پنهان‌کاری از سوی تلویزیون آلمان عمدی بوده، مثبت است. او استدلال می‌کند که با توجه به نامه‌های اعتراضی که یکی از آنها را خودش به تلویزیون‌های آلمان و هیات‌های نظارت بر آنها نوشته و اوج‌گیری موج اعتراضات آنان، ابتدا تکذیب می‌کردند ولی بعد با ارائه گزارش‌های تصویری جمهوری اسلامی به عنوان سند مجبور به پذیرش آن شدند و عنوان کردند که به تقاضای جمهوری اسلامی و بخاطر مسائل فنی بوده. بعد با انتقادات مطبوعاتی گسترده چون اشپیگل قدم به قدم پذیرفتند و اعلام کردند که قصد ایجاد یک دفتر در تهران را داشته‌اند.

تهدید برای عدم وجوه پرداختی رادیو و تلویزیون

در آلمان دونوع سیستم اداره رسانه‌های گروهی الکترونیکی (رادیو و تلویزیون) وجود دارد، شبکه‌های خصوصی و شبکه‌های عمومی. بودجه شبکه‌های خصوصی فقط از طریق تبلیغات اداره می‌شوند. بخش کوچکی از بودجه شبکه‌های عمومی از طریق تبلیغات و بخش عمده آن از طریق مبالغ ماهانه‌ای تامین می‌شود که از سوی مردم استفاده کننده از برنامه‌های رادیو و تلویزیون پرداخت می‌گردد. شبکه‌های تلویزیونی اول و دوم آلمان موسوم به ARD و ZDF جزو شبکه‌های عمومی محسوب می‌گردند و باید به مردم پاسخگو باشند.

ایمان شیرعلی فعال حقوق بشر برای سازماندهی اعتراضات به همراه معترضین فارسی زبان و آلمانی‌زبان شبکه‌ای تشکیل داده‌اند که ۳۵۰ فعال اجتماعی سیاسی را دربر می‌گیرد. وی می‌گوید این شبکه در نظر دارد که اگر شبکه‌های تلویزیونی پاسخگوی حرکت خود نباشند، اگر عذرخواهی نکنند و بصورت رسمی جنایات جمهوری اسلامی را محکوم نکنند، تحریم وجوه پرداختی مالیاتی رادیو و تلویزیون را در یک کمپین در دستور کار خود قرار خواهند داد.

محتوای مذاکرات

اما اینکه محتوای مذاکرات چه بوده، در واقع میان اعتراضات وسیع به حرکت شبکه‌های تلویزیونی آلمان گم شده است. برای جمهوری اسلامی به هر حال بار تبلیغاتی داشته که نشان دهد از انزوای رسانه‌ای و سیاسی می‌تواند خارج گردد و به همین دلیل خود در رسانه‌های دولتی با آب و تاب اقدام به پخش این خبر کرده است.

اما برای طرف آلمانی، خانم تانیا هایم باخ Tanja Heimbach از شبکه دوم آلمان ZDF در پاسخ به نامه سرگشاده ایمان شیر دل می‌نویسد:

صدا و سیمای جمهوری اسلامی تقاضا کرد که در چارچوب یک سفر اروپایی از استودیوی جدید خبر ما بازدید کند. در چارچوب این دیدار در مورد امکان کار روزنامه‌نگاران خارجی در ایران گفت‌وگو به‌عمل آمد. شبکه دوم آلمان ZDF تمایل خود برای بازگشایی دوباره یک دفتر و نه استودیو را بیان نمود.

خانم هایم باخ در حالی‌که نه‌تنها با مقاومت ایرانیان بلکه این‌بار با اعتراضات وسیع مطبوعات معتبر و پرتیراژ آلمان مثل اشپیگل و زود دویچه سایتونگ روبرو شده، با دستپاچگی در ادامه نامه می‌نویسد:

هیچ قراردادی و هیچ موافقت‌نامه‌ای امضا نشده است. سطح ارتباط بین صدا و سیمای جمهوری اسلامی و ZDF به عضویت هردوی این رسانه‌ها در اتحادیه وسایل ارتباط جمعی اروپا و آسیا بر می‌گردد. ZDF گزارش‌های مستقل و انتقادی در مورد ایران پخش کرده و آن‌ را در آینده نیز ادامه می‌دهد. یک دفتر ثابت مطبوعاتی و حضور ما در تهران، شرط مهمی برای ادامه این کار خواهد بود.

موج اعتراضات مطبوعات آلمان به دو شبکه تلویزیون آلمان

این اظهارات شبکه دوم تلویزیون آلمان در شرایطی است که پس از شروع جنبش اعتراضی در ایران پروانه کار خبرنگاران خارجی یا لغو شد و یا تمدید نگشت. به همین دلیل است که مجله معتبر اشپیگل آلمان، صدا و سیمای جمهوری اسلامی را یکی از ابزارهای مهم حکومت ایران برای فشار بر ناراضیان نامیده است.

به گفته اشپیگل هیات ایرانی از این دیدار برای اهداف خود استفاده نموده است. تلویزیون دولتی ایران جریان بازدید ضرغامی را فیلمبرداری کرده و به عنوان همکاری‌های گسترده و سازنده با رسانه‌های آلمانی نشان داده است. از دیدگاه اشپیگل رسانه‌های آلمان با این‌گونه دیدارها اعتبار و حیثیت خود را به باد می‌دهند.

در حالی‌که تلاش اکثر رسانه‌ها مانند بی بی سی در ایران ناکام مانده اشپیگل می‌نویسد در شرایط فعلی خبررسانی آزاد از ایران برای رسانه‌های خارجی توهمی بیش نیست.

مشروعیتی که دولت ایران به دنبال آن است

آلمان در سه دهه پس از انقلاب همواره یکی از شرکای مهم اقتصادی ایران بوده، ۵۰ شرکت آلمانی در ایران دفاتر مستقیم خود را دارند و ۱۲۰۰۰ شرکت آلمانی در ایران دفتر نمایندگی دایر کرده‌اند. در سال ۲۰۰۵ آلمان بزرگترین صادرکننده کالا با ۱۴ درصد به ایران بوده که پس از آن چین با ۸ درصد مقام دوم را اخذ کرده است.

اما آن دوران که صدای ناراضیان دولت ایران در آلمان شنیده نمی‌شد، سپری شده است. علاوه بر آن نسل جوان و جدیدی پا به میدان گذاشته که زیر بار پایمال کردن حقوق بشر به قیمت منافع اقتصادی نمی‌رود. یکی از آنها کنشگر حقوق بشر ایمان شیرعلی است که معتقد است عزت الله ضرغامی تنها سرپرست صدا و سیمای جمهوری اسلامی نیست بلکه عضو سپاه پاسداران است که یکی از ارگان‌های اصلی سرکوب در ایران است. وی به نکته‌ای در نامه سرگشاده خود به تلویزیون آلمان اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «آیا آقای ضرغامی در ایران می‌توانند بدون واهمه از اینکه مورد اعتراض قرار بگیرند در یکی از دانشگاه‌های ایران ظاهر شوند که با خیال راحت می‌توانند بیایند خارج از کشور و به عنوان نماینده‌ی صدا و سیمای ایران با این آقایون نشست و برخواست کنند. مشروعیتی را که در ایران ندارند با این دیدارها در صدد کسب آن هستند و این اصلا قابل قبول نیست.»