زاد روز یک انقلابی؛ ارنستو چه گوارا

کیارش پارسا عالی‌پور

روزگذشته، زادروز یک انقلابی بسیار مشهور است. انقلابی مارکسیست، چریک و پزشک آرژانتینی: چه گوارا!
کمتر کسی است که نام این انقلابی جنگنده را نشنیده باشد و کمتر شخصیت تاریخی است که عکسش به اندازه‌ی چه گوارا منتشر شده باشد.

نگاه جهانی و آرمانگرایی سرسختانه و مرگ قهرمانانه‌اش او را به چهره‌ای خدای‌گونه برای برخی از جوانان آرمانگرای جهان بدل کرده است.

ارنستو رافائل گوارا دلاسرنا که به‌نام چه گوارا یا ال‌چه شناخته می‌شود، در ۱۴ ژوئن سال ۱۹۲۸ در روساریو، دومین شهر بزرگ آرژانتین زاده شد.

پدر او ارنستو گوارا لینچ، ایرلندی و مادرش سلیا دلاسرنا اسپانیایی بود. او در خانواده‌ای از طبقه‌ی متوسط جامعه، بزرگ شد و در رشته‌ی پزشکی تحصیل کرد.

در سال ۱۹۵۲ چه گوارای ۲۳ ساله به‌همراه دوستش آلبرتو گرانادو، به سراسر آمریکای لاتین سفر کرد. او خاطرات این سفرها را در کتابی مشهور به نام «خاطرات موتورسیکلت» نوشت.

براساس این کتاب فیلمی به‌همین نام، خاطرات موتورسیکلت یا The Motorcycle Diaries، در سال ۲۰۰۴ به کارگردانی والتر سالس ساخته شد.

سفر به سراسر آمریکای لاتین، در شکل‌دهی شخصیت چه‌گوارا تأثیر به‌سزایی داشت.

اولین تجربه‌ی انقلابی چه گوارا، شرکت در خیزشی علیه خوان پرون، رئیس‌جمهور وقت آرژانتین در سال۱۹۵۲ بود. پس از این تجربه، او در بولیوی به جنبش پارتیزانی پیوست و هم‌چنین به یاری حکومت کمونیستی یاکوب آربنز در گواتمالا شتافت.

وقتی در سال ۱۹۵۴ حکومت آربنز سرنگون شد، به مکزیک رفت و در آنجا با فیدل کاسترو، رهبر انقلاب کوبا آشنا شد و به جنبش ۲۶ ژوئیه، به رهبری وی پیوست.

این جنبش انقلابی در سال ۱۹۵۹ موفق شد که حکومت ژنرال باتیستا در کوبا را براندازد. نام این جنبش، در اصل از حمله‌ی ناموفق به یک سربازخانه در سانتیاگوی کوبا گرفته شده که در۲۶ ژوئیه ۱۹۵۳ رخ داد.

پس از انقلاب کوبا، چه گوارا چندین سمت مهم در دولت جدید کوبا برعهده داشت. ازجمله ریاست بانک مرکزی و وزیر صنایع، اما چندی پس از پیروزی، او به انگیزه‌ی گسترش جنبش انقلابی در خارج از کوبا این کشور را ترک کرد و در سال ۱۹۶۶ به جمهوری دموکراتیک کنگو و پس از آن به بولیوی سفر کرد.

در بامداد ۸ اکتبر ۱۹۶۷ در پی عملیاتی که توسط سازمان سی‌آی‌ای آمریکا برنامه‌ریزی شده بود، چه گوارا در نزدیکی دهکده‌ی لاهيگوئرا در بولیوی دستگیر شد. روز پس از دستگیری، چه گوارا توسط سربازان بولیویایی به رگبار مسلسل بسته شد و به قتل رسید.

سال‌ها بعد در سال 1997، بقایای جسد چه گوارا پیدا شد و به کوبا انتقال پیدا کرد. برای چه، بنای یادبودی در شهر سانتا کلارای کوبا ساخته شده است؛ شهری که او در جریان نبردهای انقلابی کوبا پیروزی‌های چشمگیری به دست آورده بود.

پس از گذشت ۴۳ سال از مرگ چه گوارا، هنوزهم او الهام‌بخش بسیاری از آزادی‌خواهان جهان است، تا جایی که نلسون ماندلا از وی به‌عنوان یک قهرمان یاد می‌کند و او را الهام‌دهنده‌ی آزادی برای تمام کسانی می‌داند که آزادی را دوست دارند.

فیلم خاطرات موتور سیکلت:

فیلم چه!