رویارویی احمدی‌نژاد و کلینتون

ایرج ادیب‌زاده

نخستین روز از کنفرانس بازبینی «پیمان منع گسترش جنگ‏‌افزارهای هسته‏ای» (ان‌پی‏تی) در مقر سازمان ملل در نیویورک، با سخنرانی محمود احمدی‏نژاد و پاسخ هیلاری کلینتون، وزیر خارجه‏ی امریکا به وی، به صحنه‏‌ی رویارویی ایران و امریکا مبدل شد.

ناصر اعتمادی، روزنامه‏‌نگار در پاریس، نگاه امروز روزنامه‏های فرانسه به‌سخنان دیروز محمود احمدی‏نژاد در سازمان ملل متحد را تلاشی برای تغییر معادله و نشاندن تبلیغ ایدئولوژیک به‌جای دیپلماسی می‏‌داند:

غالب ناظران که در جراید فرانسوی راجع به این موضوع مطلب نوشته‏اند، معتقدند در متن بحران اتمی جمهوری اسلامی و تنشی که این بحران در مناسبات این دولت با قدرت‏های غربی به‏وجود آورده است، اقدام آقای احمدی‏‌نژاد و سخنرانی دیروز او، تلاشی است برای تغییر معادله و یا وارونه جلوه دادن بحران اتمی ایران یا اصطلاحاً انداختن توپ در زمین قدرت‏های بزرگ اتمی و به‏‌ویژه دولت امریکا.

ناصر اعتمادی

اما وزیر خارجه‏ی امریکا نیز در واکنش به این سخنان، نفس حضور آقای محمود احمدی‏نژاد را در کنفرانس دیروز سازمان ملل، گویای تشدید انزوای بین‏‌المللی این کشور دانسته است.
روزنامه‏های فرانسوی حضور و سخنرانی محمود احمدی‏نژاد در کنفرانس دیروز را از چند منظر بررسی کرده‏‌اند. این جراید می‏گویند که ایران با از دست دادن پشتیبانی ضمنی یا صریح چین و روسیه، دو عضو دائم شورای امنیت، در هفته‏های گذشته تلاش‏های گسترده‏ای را برای جلب پشتیبانی کشورهای عضو غیر دائم شورای امنیت پیش‏ گرفته است تا به کمک آن‏ها بتواند از تصویب قطعنامه‏ی جدید شورای امنیت و وضع یا تشدید مجازات‏های جدید علیه جمهوری اسلامی جلوگیری کند.

اما از سوی دیگر، اگر امریکا موفق می‏شد، چنان‏چه تلاش کرد، پیش از برگزاری کنفرانس بازنگری پیمان منع گسترش سلاح‏های اتمی، قطعنامه‏ی جدیدی علیه ایران به‏تصویب برساند، چه بسا به‌جای محمود احمدی‏‌نژاد، مثلاً وزیر خارجه‏ی ایران در کنفرانس دیروز سخنرانی می‏کرد.

اما می‏توان گفت که سخنان دیروز خانم کلینتون، حقیقتی را هم در خود نهفته دارد و آن این است که جمهوری اسلامی در عرصه‏ی بین‏المللی منزوی است. این که محمود احمدی‏نژاد تنها رییس دولتی است که در کنفرانس دوشنبه سخنرانی می‏کند، خود گویای این حقیقت است.

محمود احمدی‏نژاد در سخنان دیروزش گفت که ساختار شورای امنیت باید عوض شود، امریکا اخراج شود و مهلتی برای خلع‏سلاح اتمی تعیین شود. او چه هدفی از این سخنان دنبال می‏کرد؟

ناصر اعتمادی این سخنان را تبلیغاتی و عوام‏پسند توصیف می‏کند: «به‌نظر من، اظهارات محمود احمدی‏نژاد در این‏باره هم ماهیتاً شبیه سخنان او در انکار نسل‏کشی یهودیان در جریان جنگ دوم جهانی است. یعنی سخنانی است تبلیغاتی و شاید عوام‏‌پسند، برای تحت‏الشعاع قرار دادن مسئله‏ی اصلی که همان تلاش ایران برای رسیدن به توانایی تولید سلاح اتمی است و نیز اقرار ضمنی به این مطلب که ایران تبلیغ ایدئولوژیک را جای دیپلماسی نشانده و اقدام دیپلماتیک را شکست‏خورده قلمداد می‏کند.

اما بعید به‌نظر می‏رسد که دولت ایران در این اقدام هم بتواند راه به جایی ببرد. زیرا کل اعتبار پیمان منع گسترش سلاح‏های اتمی از این پس، در جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح‏ اتمی نهفته است.
رییس دولت ایران با این سخنان، متحدی بر متحدان کنونی‏اش که عمدتاً افکار عمومی کشورهای عرب و مسلمانند که البته نه زیاد هستند و نه صاحب قدرت‏های اصلی در صحنه‏‌ی بین‏‌المللی، نخواهد افزود.

برعکس، این تمهیدات صحنه‏‌چینی‏هایی برای پیشگیری از طرح مسئله‏‌ی اصلی که همان تلاش دولت ایران برای ساختن بمب اتمی است، تلقی خواهد شد و در واقع، موضع کشورهای غربی و از جمله اسراییل را مبنی بر این که نظام جمهوری اسلامی ایران حاضر به سازش نیست و قصدی جز تولید سلاح اتمی در پس برنامه‏ی اتمی‏اش که آن را صلح‏آمیز می‏خواند ندارد، تایید و تقویت خواهد کرد.»

آیا محمود احمدی‏نژاد در تلاشش برای متهم کردن امریکا و جلب نظر کشورهای متعهد موفق بوده است؟

دکتر جلال ایجادی، استاد دانشگاه و نماینده‏ی سبزهای فرانسه، باور دارد که او موفق نبوده است: «همان‏طور که می‏دانید، احمدی‏نژاد پیوسته سعی کرده از هر موقعیتی در صحنه‏ی جهانی و به‏خصوص در چهارچوب فعالیت‏‌های سازمان ملل استفاده کند و نمایش همیشگی و مضحک خود را به‏‌اجرا دربیاورد. آن هم مبتنی بر این که رژیم ایران، رژیمی بی‏گناه است و امریکا رژیمی است که در مقابل ایران قرار گرفته است.

جلال ایجادی

واقعیت این است که منافع ملت ایران توسط احمدی‏نژاد نمایندگی نمی‏شود و تقابل و مخالفتی که در رابطه با سیاست دولت امریکا و دولت ایران وجود دارد، ریشه‏دار است و از جمله به مسائل مربوط به سلاح‏های هسته‏ای و پروژه‏ی اتمی ایران برمی‏گردد.

سرانجام این که آیا جمهوری اسلامی می‏تواند در امضای بیانیه‏ی پایانی کنفرانس شکاف ایجاد کند، یا از پیمان منع گسترش سلاح‏های هسته‏ای خارج شود؟

دکتر جلال ایجادی عقیده دارد: «متاسفانه این امکان وجود دارد؛ به‏‌خصوص این که این پیمان در پی اقداماتی که کره‏ی شمالی در گذشته انجام داد، تضعیف شده و با توجه به اقدامات غیرقانونی‏ای که توسط کشورهای گوناگون صورت گرفته، این خطر وجود دارد که این پیمان منجر به‌بحران جدیدی در مناسبات بین‏المللی بشود.

ایران هم برای رسیدن به اهداف خود، پیوسته تهدید کرده که از این پیمان خارج می‏شود. بنابراین قید و قیود گسترده و سنگینی در سطح جهانی وجود ندارد که بتواند جلوی حرکت ایران را بگیرد. البته هرچند این تهدیدها پیوسته از جانب ایران مطرح شده است، اما در حال حاضر منافع‏اش ایجاب نمی‏کند که از این پیمان خارج شود، اما به‌عنوان یک امکان می‏‌تواند مطرح باشد.

به این خاطر که این پیمان در حال حاضر دستخوش یک سلسله مسائل بین‏المللی است و هدف مجموعه‏ی کشورهایی که در امریکا جمع شده‏‌اند و طی سه هفته با یکدیگر وارد مذاکره می‏شوند، این است که این پیمان مجدداً با توجه به مسائل بین‏المللی روز، مورد بازبینی قرار بگیرد و پایه‏ی قوی‏تری برای این قرارداد بین‏‌المللی پی‏ریزی شود.

ولیکن رژیم ایران از این که می‏تواند از این پیمان خارج شود، به‌عنوان تهدیدی در برابر جامعه‏ی غرب استفاده می‏کند تا به آن‏ها بگوید که اگر شما می‏خواهید ادامه بدهید و کارهای مرا بیش از پیش کنترل کنید، من هم می‏توانم از این دایره خارج شوم و این امر، کار شما را مشکل‏تر خواهد کرد.