«وضع روزنامه‌نگاران در همه دولت‌ها همین است»

معصومه ناصری

روزنامه دولتی «ایران»، روزنامه‏ای است که با دست به دست شدن قدرت بین جناح‏های سیاسی و تغییر کابینه، تحریریه‏اش هم تغییر می‏کند و روش و منش سیاسی‏اش متفاوت می‏شود.

در ادامه بررسی مشکلات روزنامه‏نگاران ایرانی، این بار به سراغ جلال برزگر رفتم، تا ببینم امنیت شغلی که بقیه همکاران‌اش در روزنامه‏های دیگر، از آن صحبت می‏کنند، در این روزنامه برقرار است.

آیا خبرها در‌مورد اخراج شما و برخی از همکارانتان صحت دارد یا نه؟

خودم در این قضیه ذی‏نفع هستم و نمی‏خواهم دروغ بگویم یا این‌که بر ضد منافع خودم محافظه‏کاری کنم، ولی خبرهایی که منتقل شده، دقیق نیست.

خبری که شما دارید، چیست؟

خبرهای راجع به من و بقیه دوستان دقیق نیست.

یعنی شما اخراج نشده‏اید؟

به هیچ عنوان. دلیلی نداشت که اخراج بشوم، داشتم کارم را می‏کردم. چون حوزه کاری من سیاست خارجی بود، مشکلی نداشتم و داشتم کارم را می‏کردم.

ولی یک‌سری مسایل اداری وجود داشت و به دلایلی خودم کناره‏گیری کردم. در بخش دیگری، در حال استفاده از من هستند. از کار خودم کنار آمده‏ام. خواستم که کنار بیایم.

اتفاقاً علی‏رغم این‌که ممکن است اختلاف‏نظرهایی با مدیریت داشته باشیم، از جنبه‏های دیگر برای هم احترام قایل هستیم، پیشنهاد کردند که در بخش دیگری، به نوع دیگری همکاری کنم.

راجع به بقیه همکاران‏ام هم همین‏طور است، خبرها دقیق نیست. البته نمی‏گویم اختلاف‏نظر، به‌خصوص در مورد شیوه‏های مدیریت، نیست. حتماً هست. اما آن‏چه گفته می‏شود، معمولاً دقیق نیست.

وقتی یکی از دوستان به هر دلیل نمی‏تواند به همکاری‏اش ادامه دهد، یا اخراج می‏شود و یا… به صحبت با دوستان و یا نقل خبر کردن شروع می‏کند.

برای طرفین دعوا احترام قایل‌ام و اصولاً آدمی هستم که برای همه احترام قایل هستم و با همه کار می‏کنم.

پس بحث اخراج شما در کار نیست.

اخراج نشدم. تقاضای بازخرید کردم. با تقاضای من تا حدودی موافقت شد. بعد، پیشنهاد شد در بخش دیگری همچنان ادامه بدهم.

این‏طور نیست که همه‏چیز خیلی راحت است. اصلاً مسایل پیچیده‏تر از آن است که شما از دور فکر کنید.

ما ایرانی‏ها کلاً پیچیده‏ایم و زندگی‏مان هم پیچیده‏تر از شماهاست. به این راحتی‏ها هم نمی‏‏‏شود گفت: اخراج، کات… این‏طور نیست.

پس خودتان توضیحی در‌مورد شرایط کارتان با «ایران» و این‌که چه شد خودتان را بازخرید کردید، می‏دهید؟

مثل همه روزنامه‏نگاران ایرانی، مقداری ساعت کارم زیاد بود. ساعات کار ما زیاد است درآمدمان کم است و… ربطی هم به یک جای به‌خصوص ندارد.

فکر نکنید که در دوران هشت ساله اصلاحات زندگی روزنامه‏نگارها خیلی عالی بوده است. روزنامه‏نگاری در ایران کلاً مشکل است. ولی بچه‏هایی که دارند این کار را می‏کنند، علاقه‏مندند.

هرکدام در هر فرصتی که پیدا کنند، دوست دارند تا روزی که می‏توانند روزنامه‏نگار باقی بمانند. شرایط کاری ما کلاً یک مقدار از شما سخت‏تر است.

شما از جمله روزنامه‏نگارانی هستید که هم در دوران دولت آقای خاتمی در روزنامه دولتی ایران کار می‏کردید و هم در دوران آقای احمدی‏نژاد. آیا شرایط روزنامه‏نگاری در دوران آقای خاتمی و آقای احمدی‏نژاد متفاوت بود؟

اگر بخواهم نظر شخصی‏ام را بگویم، در هر دو دوره شرایط کار کردن یکسان بوده است. این‏طور نبوده که در یک دوره خیلی آسان بوده باشد و در این دوره خیلی سخت شده باشد.

هم در آن دولت و هم در این دولت از هر روزنامه‏نگاری که بتواند به لحاظ تفکر، میزان و حجم کار، ساعت کار و… کنار بیاید و کار کند، استقبال می‏شد.

هر روزنامه‏نگاری هم که نتواند با جمیع جهات کنار بیاید، مدعی و طلبکار باشد و کار نکند، در هر دو دولت تحمل نمی‏شد.

در بین دوستان روزنامه‏نگار حرف‏هایی در‌مورد وضعیت آشفته‏ تحریریه روزنامه ایران و نشریات وابسته به این روزنامه، مطرح بود. آشفتگی‏هایی که بعد از تغییر مکرر مسوولان و سردبیران این روزنامه اتفاق افتاد. از جمله، این بحث مطرح بود که در یک جلسه تحریریه، از یک تحریریه خواسته‏اند که دیگر نیاید و تحریریه دیگری را جایگزین کرده‏اند. واقعاً این اتفاق‏ها افتاده است؟

اگر بخواهیم همه ابعاد را ببینیم به آن سادگی که گفته می‏شود، نیست. یک‌سری از دوستان بودند که وقتی دولت عوض شد، احساس کردند که نباید به کار ادامه بدهند و به لحاظ سیاسی وابستگی‏های حزبی، گروهی و تعلق خاطرها به افرادی که دارند بعد از این دیگر نمی‏توانند کار کنند.

آن‏ها خودشان داوطلبانه رفتند. عده دیگری مثل ما، از موضع دیگری به شغل خود نگاه می‏کردند و خود را به‌عنوان روزنامه‏نگار حرفه‏ای و نه روزنامه‏نگار حزبی تعریف می‏کردند. این‏ها تصمیم گرفتند بمانند و ببینند چه پیش می‏آید.

شرایط کاری در ایران شرایطی نیست که هر لحظه بتوان هرجوری تصمیم گرفت. آن‏چه پیش آمد، این بود که توانستند با این سیستم خیلی هم خوب ادامه بدهند. راضی هم هستند و دارند کارشان را می‏کنند.

تعدادی از آن‏ها به مرور زمان، مشکل‏دار شده بودند. ولی همه این مشکلات، مشکلات کاری و حرفه‏ای بود. در رابطه با این مسایلی که گفته شده، اخراج‏های دسته‏جمعی و‌… باید بگویم، با شناختی که ما از دوستان آقای احمدی‏نژاد پیدا کرده‏ایم، حرفه‏ای‏تر از این هستند که با این قضایا به این شکل برخورد ‏کنند تا به سادگی گزک دست کسی بدهند.

اگر بخواهید با آن‏ها وارد بحث بشوید، برای خیلی از اتفاقاتی هم که در موسسه افتاده است، توضیح و دلیل دارند. طبعاً برای هر مدیریتی این حق محفوظ است که سلیقه‏اش را اعمال کند. شما ممکن است در این سلیقه جا بگیرید، یا نه.

ما معتقدیم هر مدیریتی وقتی روی کار می‏آید ـ این‏جا این‏طور است ـ حق دارد هر جوری رفتار کند. بقیه بایستی ببینند که این رفتارها را می‏پسندند یا نه. می‏مانند یا نه.

گاهی وقت‏ها، ما هستیم که باید با عمل‏کردمان تعیین کنیم چه چیزی را می‏پسندیم، چه چیزی را نمی‏پسندیم. با عمل‏کردمان، نه فقط با جنجال، فضاسازی، شهرت‏سازی و استفاده از این شهرت.

این روش‏ها را به شخصه نمی‏پسندم. ضمن این‌که کسانی را هم که این کارها را کرده‏اند، سرزنش نمی‏کنم. فکر می‏کنم این‏ها هم حق داشته‏اند این کار را بکنند.

من در هر دو دولت در این روزنامه بودم، روش‏ها را دیده‏ام، با بعضی‏ها احساس نزدیکی می‏کنم، این به معنی این نیست که نقدمان خارج از چهارچوب انصاف باشد.

نقد منصفانه می‏تواند موثر واقع بشود، ولی یک وقت من به یک گروه سیاسی متعلق‏ هستم و می‏خواهم با گروه سیاسی دیگر بجنگیم.

من طالب این قصه نیستم، یک روزنامه‏نگار هستم و دوست دارم روزنامه‏نگار باشم. روزنامه‏نگار حرفه‏ای که هرجا شرایط کار داشته باشد، کار می‏کند.

شرایط کاری شما در روزنامه ایران، قبل از این‌که خودتان را بازخرید کنید، چطور بود؟ قرارداد داشتید، بیمه داشتید؟

با بازخرید من موافقت نشد، ولی قبل از این‌که این درخواست را بکنم، خبرنگار ارشد حوزه‏ سیاست خارجی روزنامه، انرژی هسته‏ای و این مسایل در دولت قبلی بودم.

در این دولت هم دو سال و نیم به کارم ادامه دادم. چون مساله ما، حوزه منافع ملی بود، نه حزبی. این‏ها نه تنها ما را تحمل می‏کردند، بلکه با ما همکاری هم داشتند.

بعضی از کسانی که جدیداً آمده‏اند و مستقر شده‏اند، خیلی هم به ما احترام می‏گذارند. در حال حاضر باز با همان سمت خبرنگار ارشد، ولی نه در حوزه خبری قبلی، در بخش دیگری از روزنامه مشغول کار هستم.

قرارداد کار دارید؟

بله، قرارداد دارم. کسی بدون قرارداد که کار نمی‏کند!

البته خیلی از بچه‏های روزنامه‏نگار بدون قرارداد کار می‏کنند. شما هم که خبر دارید.

گفتم که شما به خاطر فاصله جغرافیایی، چیزهایی می‏شنوید، ولی در بطن موضوع نیستید. قراردادها متفاوت‌اند.

قراردادهایی که تا سال مشخصی بسته شده، به یک صورت و بعد از آن به شکل دیگری است. در حال حاضر، چند سالی است که قراردادهای دوستان ما سالیانه است. یعنی سال به سال تمدید می‏شود.

قرارداد شما هم به همین صورت است؟ قرارداد سالیانه است؟

قرارداد ما طور دیگری است. چون من ۱۵ سال سابقه کار خبری دارم. قرارداد ما ۱۵ سال پیش به صورت سالانه بسته نشده، به صورت دیگری بسته شده است.