رادیو جوان در تنگنای نظارت از همه سو

احمد باطبی

گویندگان رادیو جوان ارتباطی بی واسطه با مخاطب دارند، عکس از وبلاگ رایو جوان

یکی از سیاست های صدا و سیمای جمهوری اسلامی بهینه سازی برنامه های رادیو تلویزیونی و جذب بیش از پیش مخاطبان است که نسل جوان در این میان از اهمیت خاصی برخودار است. اما با توجه به فراگیری رسانه های خارجی در گوشه وکنار و دسترسی آسان همه به آن ، چه از طریق ماهواره و چه از را اینترنت جذب مخاطب برای این رسانه با مشکل روبرو بوده است. اما این تنها مشکل صدا و سیمای جمهوری اسلامی نیست .

محدودیت های قانونی و نظارت فقهی بر این رسانه، محیط محدودی را ایجاد کرده که فعالیت در آن برای تولید کنندگان ومدیران رایو و تلویزیون بسیار مشکل است.

اخبار منتشر شده از منابع مختلف مبنی بر دیدار مدیران ارشد این رسانه با آیات عظام و بحث و تبادل نظر با آنان در خصوص سیاست های کلان صدا و سیما ، تماما بیانگر این موضوع است که حساسیت بر عملکرد این رسانه ملی بسیار جدی بوده و از اهمیت فراوانی برخوردار است.

در مقابل بخش خردگرای مدیران صدا و سیما در استفاده از امکانات و ساز و کار موجود تا حدی موفق بوده اند . این بخش از سیاست گزاران این رسانه با هدف جذاب کردن برنامه های تلویزیونی و خصوصا رادیویی تا حدی خطوط قرمز را کمرنگ کرده و به شکل جسارت آمیزی اقدام به تهیه برنامه هایی بازتر از گذشته کرده اند .

برای مثال می توان به استفاده از ترانه های قدیمی و غیر مجاز در برنامه های شبانگاهی رادیو اشاره نمود. پخش ترانه هایی از فرامرز اصلانی، ویگن، افشین، آرتوش و معرفی ترانه سرا، آهنگ ساز و مواردی از این دست، از این نوع طغیانگری ها محسوب می شود.

از سویی شیوه اجرای برنامه ها و تلاش مجریان آن در نزدیکی به مردم است؛ نزدیکی به اقشار و طبقات مختلف اجتماعی؛ به زبان آنها سخن گفتن و مثل آنها اندیشیدن، از ویژگی های این سیاست به شمار می آید.

این شکل جذب مخاطب در برنامه های جوان پسند بیش از دیگر برنامه ها به چشم می خورد. در این مورد تفاوت و محدودیتی بین مجریان زن و مرد برنامه ها وجود ندارد.

به دلیل شنیداری بودن رسانه رادیو این امکان برای مدیران و تهیه کنندگان وجود دارد که با آزادی بیشتری نسبت به تلویزیون به تهیه برنامه های خود بپردازند. اما این آزادی نسبی نیز در بسیاری از مواقع با عکس العمل نهادهای نظارت فقهی مواجه می شود.

رادیو جوان سعی می کند تا مخاطبان جوان را جذب کند

به عنوان مثال در خصوص رادیو جوان که به دلیل همین آزادی نسبی و به کارگیری تهیه کنندگان و مجریان قوی در حوزه برنامه سازی از موفقیت بهتری برخوردار است، این عکس العمل مصداق داشته است.

این شبکه رادیویی با هدف برابری و رقابت با رسانه هایی نظیر رادیو فردا، و با عبور پی در پی از خطوط قرمز صدا و سیما تلاش داشته تا بیشترین مخاطب را در حوزه جوانان به خودش اختصاص بدهد. اما این خط شکنی در نهایت با موضع گیری نهاد های نظارتی مواجه شده است.


چندي پيش مديران صدا و سيما با آيت الله مكارم شيرازي ديدار و گفتگو كردند. پس از آن اخبار ضد و نقيضي از انتقاد آيت الله مكارم شیرازی از راديو جوان مبني بر اين كه برنامه‌هاي اين راديو در شان جمهوري اسلامي ايران نيست در برخي رسانه‌ها منتشر شد.

اين اخبار موجب واكنش و پاسخ مديران راديو جوان شد. آنها گفتند كه ايشان انتقادي به اين راديو نداشته است. تا اين كه قرار شد مديران راديو جوان در روز سوم دي ماه در ديداري با آيت الله مكارم شيرازي مسائلي را درباره عملكرد و برنامه هاي اين راديو بيان كنند، اما به گفته برخي سايت‌ها، آيت الله مكارم شيرازي، مديران مذكور را به حضور نپذيرفت.

آنچه كه باعث موضع گیری آيت‌الله مكارم شيرازي و ناظران عرصه فرهنگي شده بود مواردی نظیر نکات زیر بود:

برنامه هفت شنبه، تاریخ پخش :2/9/86 و 14/9/86 (نمایشی)
فرزند به مادر: مادر به من بگو با این پدر بی پدرم چگونه دوام آوردی، عین فیل نعره می‌زنه عین خرس چنگ و دندون نشون می‌ده و....

برنامه توپ، تاریخ پخش: 17/8/86
مجری در حال گزارش طنز فوتبال بر گرفته از شخصیت های کارتنی کارتن‌های ژاپنی (فوتبالیست ها)؛

سواسا می ره تو پاش، توپ رو هواست، خود سواسا اوزا، هنوز توپ رو هواست، توپ اینقدر رو هوا باشه، خیلی توپ رو هواست، خیلی توپ رو هوا باشه درست نیست جلو ژاپنی‌ها، اینقدر رو هوا باشن بچه‌ها، بیا پایین خود کاکرو تو می آد، توپ رو می آره پایین حالا تو می ره، خوب کار می کنه، خیلی داره تو می ره، از جناح چپ داره تو می ره، کاگرو فقط داره تو می ره، اگر ممکنه تصویر دیگری هم به من بدین، بد جوری داره تو می ره، امیدوارم هیچ کس ایدز نگیره تو این بازی.

برنامه سفید مثل شب، تاریخ پخش :20/8/86
حاجي سید امروز هم رفته بود منبر، می گفت آدم خودش هم نمی دونه چی هست و چی می خواد، بابا حاجی حرف مفت که زیاد می زنه، ولی این یکی رو پر بیراه نمی گفت ....گفتن بیایین بریم کربلا. گفتیم مگه حالا کربلا چه خبره؟ یا دائم بمب می زارن رو سرو کله ملت یا استغفرا...بماند. تازه تهش یه ضریح داره که مال همین امام رضای خودمون هم طلاش بیشتره هم بزرگتره، تازه پولش هم زیاده، نه بابا همین جا خوبه ....

برنامه جوانی آزاد، تاریخ پخش 9/8/86
بازیگر الف : ز من از هر آن که او دور، چون دل به سینه نزدیک...

بازیگر ب مي‌گويد: هی آقا! مصرع دوم رو حذف كن، باباتم همین کار رو کرد، با سازمان مشکل پیدا کرد.

برنامه جوانی آزاد، تاریخ پخش 28/ 7 / 86
مجری خانم :چرا ما نباید توی برنامه مون از مسائل جنسی صحبت کنیم؟ باید گوشا تیز باشه ،ولی ما صحبت می کنیم ،به موقعش در موردش حرف می زنیم .

گزارشگر: خوب شما پانزده سالته، معمولا توی سن و سال تو، آدم یه سری هیجانات و تحریکات جنسی میاد سراغش، حالا خونواده تو چه جوری ان، اصلا تا حالا چنین چیزی اومده سراغت.

برنامه پارازيت، تاريخ پخش 10/9/86
مجري: اين خانمها بعضي‌هاشون تو دوران دانشجويي خيلي مهربونن و دلسوز مي شن تا بالاخره يه جورايي

دوران سخت دانشجويي و بي پولي و اينها بگذره، وعده و وعيد مي دن، ماليات كه نداره.

همچنين در بخش‌هايي از نامه انتقادي يكي از دست اندركاران جشنواره تسنيم به يكي از مقامات سازمان صدا و سيما چند نكته انتقادي نسبت به برگزاري جشنواره تسنيم را به شرح زير آمده است:

حضور استاد فرشچیان در جشنواره تسنیم یک نمایش بود، به طوری که کتابی از آثار ایشان از بازار خریداری و تعدادی از آثار انتخاب می شود و سپس با ایشان که در آمریکا بودند، تماس گرفته می شود و در گزارش تلفنی به طوری وانمود می شود که استاد فراخوان را در آمریکا شنیده اند و آثار را به جشنواره ارسال کرده اند.

این نمایش معکوس واقعیت، همانند ساید کارهای گیل آبادی قلب واقیعیت بود. (این در حالی است که اصل این آثار در موزه است و حضور یک هنرمند در جشنواره به این شکل از ابداعات بدیع جشنواره تسنیم است). حضور 8 ميليون نفر در جشنواره قرآني تسنيم بي شك دروغ بزرگی است و دروغ گناه کبیره که بارها خدای قرآن تسنیم در مذهب آن انذارها داده است.

وقتی ما قرآن را وجه المصالحه رفتارهای ناصواب دنیایی قرار می دهیم، بي شك پاسخگویی در روز آخرت بسیار دشوار خواهد بود. میزان بازدید کنندگان جشنواره تسنیم بنابر اعلام یکی از سایت های اینترنتی که با منابع خبری شبکه جوان نیز مرتبط است، بسیار پایین تر از آمار ارائه شده از سوی مسئولین تسنیم است.


برای استحضار ذهن واقع بین حضرتعالی چند نکته را بیان می کنیم:

1- تعداد پیام های کوتاه کمتر از 50 هزار بوده است و این آمار در سایت مگفا قابل دریافت و پیگیری است.
2- آمار مراجعه کنندگان به سایت تسنیم 2 کاملا قابل سنجش است، بطوری که تعداد مراجعه کنندگان آن کمتر از 15 هزار نفر بوده است و تعداد ایمیل های دریافتی نیز در این سایت قابل سنجش است.

3- تعداد نامه های ارسالی مخاطبان کمتر از 10 هزار نامه بوده است به طوری که به نقل از شاهدان که در ساخت دکور مراسم حضور داشتند، در زیر برنامه‌ها انبوهی از مقواها جا سازی شده بود تا نامه‌ها فراوان نشان داده شود.

برنامه ی جوانی آزاد ،تاریخ: 7/8 ساعت: 18:47
ترانه بندری: اوشو گرمن مثل خورشید اوشو پاکن مثل دریا

مجری: حالا بجای اوشو اولی بذار ملاصدرا و بجای اوشوی دومی بذار ابن سینا، اونوقت یه تبلیغی هم برای اندیشه های ایرانی- اسلامی شده باشه.

برخی از برنامه های رادیو جوان مخاطبانی را جذب کرده است، عکس از مهر

برنامه ی هفت شنبه تاریخ: 11/8 ساعت: 9:40
مجری پیام کوتاه یک شنونده خانم را می خواند: طاهره رجب زاده نوشته دوست دارم شما پرتقال شید من چاقو، تا پوست تون را بکنم...

مجری: شما تصور بفرمایید اونوقت باید این چاقو دور اون پرتقال بگرده، آخ منم دورت می گشتم، آخ....

برنامه ی هفت شنبه تاریخ: 18/8

خانم: بینندگان و شنوندگان عزیز

آقا (فرزاد حسنی با لحن عربی): به به، هذا الگوینده، انت عروسی کردی جدیداً؟ معلومه، معلومه، قابل تحمل شدی... کیف حالک؟... کیفکم کوکن؟

خانم:یعنی چی آقا. ما اومدیم بحث کنیم یا احوال پرسی؟!

آقا (فرزاد حسنی با لحن عربی): لا لا... للحال...



برنامه ی هفت شنبه تاریخ: 25/8 و 29/10

تبلیغ آخرین آلبوم ترانه خواننده لس آنجلسی (معین)

برنامه ی نشانی تاریخ: 29/8
مجری حین پخش موسیقی غیرمجاز

آخ، آخ، این آهنگ عروسیه ها، دست حرکت، پاها حرکت، ...



برنامه ی پارازیت تاریخ: 10/9/1386

میزگرد دوستی های قبل از ازدواج

خانم: متأسفانه فرهنگ سازی ما اشتباهه. یعنی مثلاً پدر و مادرها دختر رو می ترسونند از ارتباط با پسر. یا پسر رو از بازی کردن با دختر ...

آقا: به هرحال این ارتباط و دوستی نیازه. وقتی که این نیاز نتونست در بیرون به صورت علنی ارضا بشه، این کشیده می شه به جاهای خلوت تر.



تمسخر و استهزاء طرح ارتقا امنیت اجتماعی ضمن مصاحبه با آقای ... (در برنامه جوانی به وقت فردا)



تمسخر مصاحبه آقای رئیس جمهور در برنامه جوانی آزاد (13/8/86)

اما گزارش يك وبلاگ، ماجرا و متن سخنان آيت الله مکارم شيرازي درباره راديو جوان با "رعايت امانت و دقت" را به شرح زير بيان مي كند:

« يکي از چيزهايي که مردم با ما زياد صحبت کرده اند، درباره راديو جوان است. مي گويند در شأن جمهوري اسلامي نيست، بعضي مطالبش. سَبُک است.تعبيرات، تعبيرات - چه تعبير بکنم – سبک کوچه و بازار است.


شأن جمهوري اسلامي اين است که اگر مي خواهد جذب جوانان بکند، راه هاي بهتري را انتخاب کنيم. برنامه هاي خوب دارد، ما انکار نمي کنيم، ولي بعضي از تعبيراتش را مردم شکايت مي کنند. ايراد دارد. نه من، خيلي ها به ما مي گويند. اين را بنشينيد و درباره اش يک فکر جامع و کامل بکنيد».

اما این موضع گیری صرفا در رابطه با این رهبر دینی خلاصه نمیشود . در کنار این عکس العمل نیروهای راست گرا و افراطی نیز تحلیل خودشان را به اشکال گوناگون ارایه نمودند . به این متن از یکی از وبلاگ های دست راستی توجه کنید:

"بر اساس تحقيقاتي كه صورت گرفته و بخصوص اظهارات كساني كه در همين راديو درحال حاضر مشغول به فعاليتند، عمده ی وقت برنامه هاي راديويي در اختيار كساني است كه از فيلتر حراست و گزينش سازمان صدا و سيما عبور نكرده و حتي كارت ورود به سازمان هم ندارند.

رييس راديو شخصاً و بطور روزانه مجوز ورود، انجام كار و پرداختهاي مالي اين افراد را صادر مي كند. گزارش ها حاكي است اين افراد حدّاقل صلاحيت علمي و عقيدتي براي كار در رسانه ي ملّي را ندارند. يكي از مديران فعلي راديو، تاكيد حسن خجسته بر استفاده از نيروهاي مردود شده در مصاحبه هاي هسته ي گزينش را بوجود آورنده ناراحتي و تنش هاي اداری گسترده ای دانست.

او گفت بسياري از اين افراد از تيمهاي مطبوعاتي و رسانه اي اپوزیسيون داخل هستند. آنها حتي بدون هيچ پنهان كاري با يك امضا در راديو و مطبوعاتي مانند " چلچراغ" فعاليت ميكنند.

افراد يادشده در دو سال اخير با حمايتهاي همه جانبه (رواني، اداري و اقتصادي) حسن خجسته آنچنان تكثر و نفوذ يافته اند كه حتي اقليت متدين راديو را منزوي كرده و خط مشي هاي كلان راديو را خود تعيين مي كنند.


حضور افراد ياد شده با اتفاقاتي نظير ساپورت گسترده ي حادثه ي 18 تير در ست چند روز از قبل از هشتمين سالگرد آن، تخریب روزنامه کیهان، دامن زدن به شايعاتي عليه مقام معظم رهبري و رييس جمهور، تخريب وسيع دولت نهم، تاكيد دائمي بر عناصر ناسيوناليزم سكولار، فراهم كردن امكان رسانه اي وسيع براي فعاليتهاي تبليغي و دروغپردازيها كساني چون اعلمي و گرامي مقدم و ... رابطه اي معنا دار و غيرقابل انكاردارد. خرابكاري سياسي و فرهنگي در راديو با حضور چنين افرادي و با حمايتهاي حسن خجسته مساله اي كاملاً قابل پيش بيني است."

در هر صورت انعکاس این خبر و انتشار این شبهه که آیت الله مکام شیرازی از رادیو جوان گله مند است برای مدیران این رادیو بسیار با اهمیت بوده و باعت پیگیری و رفع و رجوع جدی آن شده است.

برنامه های غیر متعارف رادیو جوان واکنش محافظه کاران را برانگیخته است، عکس از مهر

میزان اهمیت و تکاپوی سیاست گزاران این رایو در جلب نظر مساعد این فقیه ، نشانگر میزان حضور و نفوذ نهاد های نظارت فقهی بر این رسانه ملی است و می توان از آن در یافت که رسانه رادیو و تلویزیون چقدر برای رهبران نظام اسلامی بااهمیت است و آنها نیز تا چه حد از نفوذ و قدرت این رسانه آگاه هستند.

هرچند که بر هیچ کس حتی خود آنها پوشیده نیست که با توجه به حضورمان در عصر رسانه و ارتباطا ت، و پیشرفت روز به روز این رسانه در دنیای متمدن . تقابل و یا رقابت با دیگر رسانه ها با تکیه بر مبانی فقهی امکان پذیر نیست.

اما با توجه به ماهیت ایدئولوژی فقه شیعه ، یعنی مصلحت گرایی اینگونه پیش بینی میشود که در آینده ای نه چندان دور ، با توجه به مصلحت دنیای اسلام ، و نیاز به اعمال برخی از انعطاف ها در خصوص مسایل فرهنگی ، و در راستای اعتلای فرهنگ شیعه و صدور آن به دنیای غیر شیعه ، با تشخیص علمای فقهی و صدور فتوای دینی ، در بسیاری از موارد محدوده عملکرد این رسانه وسیع تر گشته و از خطوط قرمز فراوانی عبور خواهد کرد .

منابع :

جهان نیوز
کافه اندیشه

فردا نیوز