Jun 2010

اولین جشنواره‌ی کتاب در کردستان ترکیه

ترجمه‌ی ونداد زمانی: نمایشگاه کتاب در استان کردنشین «‌دیار بکر»، واقع در شرق ترکیه، در مقایسه با جشنواره‌ی کتاب استانبول، به نسبت کوچک جلوه می‌کند، ولی تأثیر فرهنگی و معنوی نمادین آن، بسیار حایز اهمیت است. این نمایشگاه کتاب، مجموعه‌ی متنوعی از ناشران ترکی و کردی را زیر یک سقف گرد هم آورده است. حادثه‌ی خجسته‌ای که شهر دیار بکر هم به‌لحاظ اقتصادی و هم به‌لحاظ فرهنگی سخت به آن احتیاج داشت.

تا حالا فیلم «سوپر» دیده‌اید؟

سمیه دهبان: اگر از من بپرسید فیلم سوپر چیست؟ می‌گویم حتماً اصطلاحی که نسل ما از آن استفاده می‌کرد، با اصطلاح نسل شما فرق می‌کند. منظورم فیلم سوپر، فیلم سکسی، فیلم صحنه‌دار و پورن است. در برنامه‌ی امروز دنبال یک پاسخ برای این سئوال می‌گردم: آیا تماشای فیلم سوپر برای شخص و برای جامعه مفید است یا مضر؟ جوابی که ارائه می‌دهم انعکاس نظرات و تجربیات سکس‌درمان و روان‌درمان معروف، وندی مالتز است.

طنز در تبعید

کیارش پارسا عالی‌پور: طنز و خنده از هم جدا نیستند. طنز، تفکر برانگیز است و ماهیتی چند لایه دارد. طبیعت طنز بر خنده استوار است. اما خنده که اغلب نشان شادی و پیروزیست، در پیوند با طنز، به دگردیسی می رسد و برای آگاه کردن انسان از عمق زشتی ها، به زیبایی به زهرخندی اعتراضی بدل می گردد. درباره‌ی طنز و طنز نویسی در ادبیات تبعید با فریدون تنکابنی، طنزپرداز و داستان‌نویس تبعیدی در آلمان، گفت‌وگو کرده‌ام.

آقای «پلی بوی»

ترجمه‌ی ونداد زمانی: به‌جرئت می‌توان ادعا کرد که بخش بزرگی از مردان جهان به‌نوعی مجله‌ی «پلی بوی» را می‌شناسند. دست‌کم این طور است که سرکی نیز به آن کشیده و مصمم شده باشند که در زندگی شخصی‌شان در جست‌وجوی زنان زیبایی باشند که در این مجله دیده‌اند. بعضی‌ها آن‌ قدر با مجله کلنجار می‌رفتند تا آن‌که مجله تکه تکه می‌شد یا این‌که عده‌ای از مردان سراسیمه نزد پدر روحانی می‌رفتند و با شرم تمام اعتراف‌شان را بر زبان می‌آوردند.

ساختار شعرتان اداری باشد

شبنم آذر: از زمانی که محمود احمدی‌نژاد با وزیر اسبق ارشاد کارش به نزاع کشید و صفار هرندی، سپاهی با ‌سابقه‌ای که تصدی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را به عهده داشت، ناباورانه از کابینه‌ی احمدی‌نژاد بیرون انداخته شد، محمد حسینی از دانشگاه پیام‌نور آمد تا سکان‌دار این وزارت‌خانه شود. همزمان با آغاز به کار او در فضای ادبی ایران اتفاقاتی رخ داده که از جمله‌ی آن استقرار پستی در این وزارت‌خانه به نام «قائم‌مقامی وزیر در امور شعر و ادب» است.

پنجمین شماره‌ی جنگ زمان

نادر افراسیابی: پنجمین شماره‌ی فصل‌نامه‌ی جنگ زمان، اواخر بهار و اوایل تابستان امسال، به موقع منتشر شد. سردبیری جنگ زمان را منصور کوشان، نویسنده و روزنامه‌نگار نام‌آشنا به عهده دارد که اکنون در نروژ به سر می‌برد. «جنگ زمان» از معدود نشریه‌های ادبی در ایران و خارج از ایران است که در شرایط دشوار کنونی دوام آورده و با وجود مشکلات فراوان تلاش می‌کند روی پای خودش بایسند و آثار ادبی خلاق را نشر دهد. نگاهی می‌کنیم به پنجمین شماره‌ی جنگ زمان.

پچپچه‌های پشت خط نبرد

مهتاب سعیدی: بچه‌های ادبیات نمایشی ۷۸‌ای هیچ وقت نادری را فراموش نمی‌کنند که ما روی صندلی‌های چوبی یکی از دو کلاس بزرگ دپارتمان تئاتر پرچ شده بودیم و او به وجد می‌آمد و پر از انرژی کار کردن بود که عرض و طول کلاس را راه می‌رفت و حرف می‌زد. یک‌دفعه می‌ایستاد و سری به سوی پسرهای کلاس تکان می‌داد و می‌گفت: سیگار دارین؟ و باز... اما علی‌رضا نادری چندان در هنرهای زیبا دوام نیاورد و عطای تدریس را به لقایش بخشید.

دلایل خودخواهانه برای داشتن بچه

ونداد زمانی: «بریان کاپلان» در مقاله‌ای نگاه بسیار حسابگرانه‌ای دارد به این پرسش که آیا در دنیای معاصر زوج‌های جوان بهتر است بچه‌دار شوند یا نه؟ او مقاله‌اش را با به کارگیری احساس عاطفی تهییج شده در حول و حوش روز پدر شروع می‌کند و با صراحت مطرح می‌کند که اگر به داشتن بچه فکر می‌کنید ولی از مشکلات آن می‌ترسید بدانید که بر اساس دیدگاه‌های اقتصادی و حتی علمی جدید داشتن بچه، مفیدتر از نداشتن آن است.

اخباری از ادبیات آفریقای جنوبی

ناصر غیاثی: پس از برافتادن سیستم ِ آپارتاید در سال ۱۹۹۴، این روزها بار دیگر مسابقات جام جهانی فوتبال نگاه‌ جهان را به آفریقای جنوبی جلب کرده است؛ به کشور ِ نلسون ماندلا، نادین گوردیمار و جان مکسول کوتزی. رسانه‌های مختلف به بهانه‌ی این مسابقات گزارش‌های متعددی از چشم‌اندازهای گوناگون به این کشور انداخته‌اند. از آن جمله، یک فصل‌نامه بخش عمده‌ای از شماره‌ی تابستانی خود را به ادبیات ِ آفریقای جنوبی اختصاص داده است.

«خنده، فرهنگ‏‌ها را به‏ هم نزدیک‏‌تر می‏کند»

محمد تاج دولتی: در میان معدود هنرمندان ایرانی‏تباری که در دو سه دهه‏ی گذشته موفق شده‏اند در کشورهایی که ایرانیان مهاجر ساکن‏اند، در حیطه‏ی هنرهای نمایشی وارد شوند و نامی کسب کنند، بی‏شک مازیار جبرانی یا آن‏گونه که شهرت دارد «ماز جبرانی» از موفق‏ترین آن‏ها است. در یک گفت‏وگو، نخست از او درباره‏ی چگونگی ورودش به صحنه‏ی استندآپ کمدین‏های امریکایی پرسیدم و این که آیا ایرانی‏تبار بودنش، مشکلاتی برای ورود او به این حرفه ایجاد نکرده است؟

ساراماگو، نویسنده‌ای آرزومند و متعهد

نادر افراسیابی: خوزه ساراماگو، هفته‌ی گذشته، هجدهم جون درگذشت. دو سال پیش، وقتی که خوزه ساراماگو تازه از بستر یک بیماری سخت، برخاسته بود، در مصاحبه‌ای با روزنامه‌ی «ال پاسو» درباره‌ی مرگ گفته بود: « به دلیل آرامش و خونسردی ذاتی‌‌ای که از آن برخوردارم می‌توانم بدون واهمه به مرگ فکر کنم. مرگ به نظر من یک امر طبیعی است. اما با این حال انسان می‌بایست تا می‌تواند با مرگ مقابله کند. انسان نباید امیدش را از دست بدهد و خودش را تسلیم مرگ کند.»

گقت‌وگوی تمدن‌ها در لندن

بابک مستوفی: جشنواره‌ی «تمدن جهانی» که با عنوان «موزائیک» هر ساله در لندن برگزار می‌شود، به تازگی دوازدهمین دوره‌اش را برگزار کرد. این جشنواره که به مدت ده روز ادامه داشت، هر ساله فیلم‌های زیادی را از کشورهای گوناگون که معرف فرهنگ و آداب این سرزمین‌ها باشد، گرد می‌آورد و در مرکز لندن به تماشای علاقمندان می‌گذارد. این جشنواره توجه خاصی هم به سینمای ایران دارد و معمولاً فیلم یا فیلم‌هایی از سینمای ایران را به نمایش می‌گذارد.

میراث فرهنگی افغانستان در آلمان

امیر رسولی: هر چند که در اثر جنگ های داخلی موزه‌ی ملی کابل آسب دیده، اما هنوز پا بر جاست و آثاری از فرهنگ غنی افغان‌ها را در این عمارت می‌توان دید. این آثار فرهنگی به طرز معجزه‌آسایی محفوط مانده‌اند تا همچنان نشلنه‌ای باشند از فرهنگ افغانستان در طول هزاره‌ها. اکنون پاره‌ای از مهم‌ترین آثار به جای مانده از میراث فرهنگی افغان‌ها در موزه‌‌ی «بوندس کونست هاله»‌ی بُن، پایتخت سابق آلمان به نمایش گذاشته شده است.

از کافه نادری تا سوپ کافکا

شبنم آذر: حدود سه دهه است که مجسمه‌ی سفید فرشته‌ای متروک در حیاط پشتی کافه نادری محبوس است. فرشته‌ای رو به زوال که روزی در پایش بزرگان هنر و ادبیات معاصر ایران می‌نشستند. زوال اما، تنها سرنوشت این فرشته که مثل روح سفید ادبیات معاصر ایران منزوی مانده، نبود، بلکه سرنوشتی بود که دامان کافه نادری، معرف‌ترین پاتوق روشن‌فکری ایران در دهه‌های سی وچهل را هم گرفت و قرار است به زودی آن را به کل نابود کند.

میراث شاملو در دست سه ناشر

مهتاب سعیدی: شاید یكی از مهم‌ترین بحث‌های صنفی ادبیاتی‌ها در این روزها توجه به درآمدزایی یا عدم درآمدزایی محصول ادبی است. این اتفاق برای گروهی از هنرمندان یك سرزمین كه معمولاً به عنوان نمادی از روشنفكران آن شناخته می‌شوند اتفاق مباركی است. البته این بحث جای بررسی دارد كه چرا در جامعه‌ی ایران، تعریف روشنفكری از زمان جلال آل احمد تاكنون، یك میلیمتر جا به جا نشده و هنوز از بین تمامی اهالی هنر، قرعه به نام اهالی ادبیات افتاده است.

چه كسی از نویسندگان و شاعران ما می‌ترسد؟

الاهه نجفی: خبرگزاری فارس روز گذشته، ٢٤خرداد ماه، در گزارشی مفصل با عنوان «نقش عناصر ادبی برانداز در فتنه‌ انتخابات» از برخی شخصیت‌های ادبی نام برد و آنها را به زیر پا گذاشتن ارزش‌های ملی و دینی متهم کرد. نویسنده‌ی این گزارش مشخص نیست و زبان و ساختار آن به برخی گزارش‌های روزنامه‌ی کیهان، چاپ تهران شباهت دارد. گزارشی بخوانید در این زمینه.

«زندگی، عجیب‌تر از داستان است»

ترجمه‌ی ونداد زمانی: نایل گیمان از سال ٢٠٠١ یادداشت‌هایی را در حین چاپ رمان «خدایان آمریکایی» در وب سایت خود به رشته تحریر در آورد و توانست بیش از یک و نیم میلیون بازدیدکننده‌ی ثابت برای تویتر و بلاگ خود تدارک ببیند. این نویسنده‌ی پنجاه ساله‌ی انگلیسی که مدتهاست در آمریکا سکونت دارد به طور ضمنی به ستاره‌ی راک ادبیات شهرت یافته است. مجله‌ی «پروسپکت» به بهانه‌ی چاپ مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه مصاحبه‌ای با او ترتیب داده است.

چشم‌چرانی در تیت مدرن

محمد عبدی: نمایشگاه تازه‌ی گالری معروف «تیت مدرن» در لندن با عنوان «بدون پوشش: چشم‌چرانی، تجسس و دوربین» نمایشگاه جذابی است از عکس و ویدئو که موفقیتش را از سوژه‌ی جذابش کسب می‌کند. یکی از بحث‌های پیرامون نمایشگاه، مساله آزادی از دست رفته عکاس برای عکاسی در خیابان‌ها از مردم است که این روزها در غالب کشورهای اروپایی و آمریکایی، نیاز به مجوز فرد داخل عکس دارد.

چرا ما انگلیسی‌ها آدم‌های رکیکی هستیم

ترجمه‌ی ونداد زمانی: این روزها نمایشگاه «بریتانیای رکیک» آثار هجو و طنز هنرمندان انگلیسی را در معرض نمایش عمومی قرار می‌دهد، یکی از چشم‌گیرترین آثار بازوی پلاستیکی است که روی دیوار نمایشگاه تصب شده است. «بازوی فوق به یک دست تقریباً مشت شده ختم می‌شود که در حال بالا و پایین رفتن است.» هیچ رمز و رازی در این اثر نیست و اسم اثر نیز به نقل از خانم سارا لوکاس هنرمند سازنده‌ی بازو، همانی است که همه می‌توانند حدس بزنند.

ابداع خلق یهود

میترا داودی: شلومو ساند، مورخ اسرائیلی در پژوهش‌هایش نظریه‌های صهیونیست‌ها را که در اساطیر مذهبی قوم یهود ریشه دارد به چالش کشیده است. شلومو ساند اعتقاد دارد که صهیونیسم خلق یهود را ابداع کرده است با این هدف که از یهودیان یک ملت واحد بسازد و برای آنها هویت اسرائیلی و یهودی تدارک ببیند. ساند اعتقاد دارد که دولت اسرائیل به وجود نیامد که در خدمت همه‌ی اسرائیلی‌ها باشد، بلکه دولت اسرائیل تشکیل شد تا کاری برای یهودیان سرگردان انجام دهد.