May 2010


نوگرایی در ادبیات داستانی

صفدر تقی‌زاده: مهم‌ترین ویژگی هوشنگ گلشیری، رمان‌نویسی، داستان کوتاه‌نویسی و منتقد ادبی که روز ۱۶خرداد ماه ۱۳۷۹ در ۶۳سالگی براثر عفونت ریه چشم از جهان فرو بست، نواندیشی بود. او می‌خواست در ادبیات امروزی ما، در راه‌های ناگشودنی و نیازموده‌ای گام نهد و با پشت سرگذراندن شیوه‌های قدیمی و قراردادی به ادبیات داستانی ما جلوه‌های نوینی ببخشد. این رسالت نوگرایی در آفرینش رمان و داستان کوتاه را او تا پایان عمر ادامه داد.



تناولی و رونمایی از کتاب سرامیک‌ها
آفرینشی در صورت و معنا

شبنم آذر: شش‌هزار‌ سال تاریخ هنر سرامیک ایران در دوران هخامنشی و صفوی در ظروف منقش و بناها در دو قله‌ی تاریخ ایستاد و از آن پس شیب تندی گرفت و چاهی در خود زد. اما این‌بار نیز نقوش ایرانی و هوش تناولی حاصل‌اش خلقی در صورت و معنا شد. او هنرهای از یاد رفته را که تاریخ از آن‌ها جزسرکوفتگانی بسته‌دست نساخته به قلمرو سرفرازی و فرش سرخ میراث ایرانی باز می‌نشاند؛ هم‌چنان که با «طلسم‌ها»، «قفل‌ها» و «گلیم‌ها» چنین کرد.



پروفسور تبسم مجلسی سیمون درباره‌ی تحقیقات جدیدش
نگاهی نو به درمان بیماری‌های قلبی

ایرج ادیب‌زاده: پژوهش‌ها و اکتشافات علمی - پزشکی یک پزشک جوان ایرانی و تیم همراه او در فرانسه، امیدهایی برای بیماران قلبی به‌وجود آورده و نام او را در مجلات علمی و محافل علمی پزشکی مطرح ساخته است. کشف تازه‌ی پروفسور تبسم مجلسی نشان می‌دهد که مهم‌ترین دارویی که برای جلوگیری از سکته‌ی قلبی یا مغزی مورد مصرف قرار می‌گیرد روی ۳۰ درصد از استفاده‌کنندگان تاثیر خوبی نداشته و این افراد دوباره دچار سکته می‌شوند و متاسفانه می‌میرند.



دوزبانگی و دشواری‌های آن

سمیه دهبان: در دنیای امروز، چه در کشوری زندگی کنیم که همه به زبان مادری ما صحبت ‏می‏کنند و چه در کشوری که زبان مادری ما اصلاً جزو زبان‏های مورد استفاده نیست، یاد‏گیری زبان دوم و یا حتی سوم، از اهمیت بالایی برخوردار است. در برنامه‏ای که امروز برای‏تان تهیه کرده‏ام، تعاریف موجود برای واژه‏ی و یا دوزبانه بودن را مطرح کرده‏ام و به بررسی مزیت‏ها و دشواری‏های یادگیری زبان دوم و یا سوم پرداخته‏ام.



آیا توانسته‌ام تو را بنویسم؟

محمد علی سپانلو: تصویرهایی که از گلشیری دیده‌ایم، آنچه خود در ارائه آن مصرّ است و آنچه دیگران می‌سازند، چه اندازه اهمیت تاریخی دارد یا چقدر ارزش یادگاری؟ اگر از اسارت تصویر بیرون آییم و بخشی از زمان را که همان مکان باشد از فراگرد زندگی هر سازنده‌ای حذف کنیم، به حاصل جمعی می‌رسیم که می‌توانیم نامش را نقش تاریخی او بگذاریم. گلشیری در اذهان معاصر نویسنده‌ای مبدع شناخته شده است. بحث درباره‌ی او همیشه در یک کلمه کلیدی تظاهر می‌کرد: تکنیک.



گفت‌وگو با شهرنوش پارسی‌پور
«من و تقوایی برای تشکیل خانواده ساخته نشده بودیم»

پانته‌آ بهرامی: به بهانه‏ی اهدای دکترای افتخاری ادبیات از دانشگاه «براون» آمریکا به شهرنوش پارسی‏پور، نویسنده‏ای که انتشار آثارش در ایران ممنوع است، با وی به‏ گفت‏وگو نشستم. بن‏مایه‏ی قسمت اول گفت‏وگو در پیوند با آثار و نوشته‌های شهرنوش پارسی‏پور قرار داشت. قسمت دوم این گفت‏وگو که اکنون پیش روی شماست، به زندگی شخصی این نویسنده مربوط می‏شود. این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید.



«هِرّ را از بِرّ تمیز نمی‌دهد»

مهدی پرتوی: چوپانان ورزیده و كاركشته با تمام صداهای چوپانی آشنا بودند، ولی دو صدای «هِرّ» و «بِرّ» را هر چوپان تازه‌كار و مبتدی هم می‌دانست، زیرا «هِرّ» و «بِرّ» در واقع الفبای اصطلاحات چوپانی بود و فراگرفتن آن حتی برای بچه چوپان‌ها نیز دشواری نداشت، پس دراین‌صورت اگر كسی هیچ نداند و هیچ نفهمد مثل چوپانی است كه از فرط نادانی «هِرّ» را از «بِرّ» تمیز ندهد؛ به همین جهت این عبارت ابتدا در منطقه‌ی غرب و رفته‌رفته در سراسر ایران مصطلح گردید.



گفت‌وگو با شهرنوش پارسی‌پور
تابو‌هایی که تخیلم را بارور کرد

پانته‌آ بهرامی: شهرنوش پارسی‌پور، نویسنده‌ای است که ساده می‌نویسد و نوشته‌هایش تا قبل از مهاجرت، آغشته به‌نوعی تخیل گاه غیر واقعی‌ است. تیغ سانسور و فشار، بالاخره او را مجبور به مهاجرت کرد. کتاب «خاطرات زندان» محصول پنج سال تجربه‌ی او در زندان‌های جمهوری اسلامی است که در خارج از مرزهای ایران و در سوئد منتشر شد. دانشگاه براون روز ۳۰ ماه مه قرار است با قدردانی از شهرنوش پارسی‌پور، دکترای افتخاری ادبیات را به او اهدا کند.



نقشبندان گلشیری

سیمین دانشور: تا نام هوشنگ گلشیری به میان می‌آید، اهل بخیه سرتکان می‌دهند و با دلسوزی و شاید اندکی حسد می‌گویند: ساختارگراست. راست است. گلشیری ساختارگرا هم هست. اما ساختارگرایی که به معنای فرمالیسم به طور مطلق نیست. در آثار گلشیری تا آنجا که من خوانده‌ام، شکل و محتوا درهم تنیده‌اند. ارزش کار او در این است که به کشف‌ها و نوآوری‌های خود یک حالت زیبایی شناختی عینی می‌بخشد و به توالی ساده‌ی وقایع اکتفا نمی‌کند.



گفت‌وگو قنطره با علویه صبح، نویسنده‌ی لبنانی
«مریم به دنیا آمد که صدای من باشد»

ترجمه‌ی میترا داودی: نویسنده‌ی لبنانی، خانم علویه صبح در سال ۱۹۵۵ در بیروت متولد شده. او جنگ‌های داخلی لبنان را از نزدیک تجربه کرده و هم ازین روست که رمانی که اخیراً از او به آلمانی ترجمه و تحت عنوان «داستان‌های مریم» منتشر شده، به موضوع جنگ و پیامدهای زیانبار آن برای فرد می‌پردازد. خانم مونا نگار از طرف نشریه‌ی قنطره با این نویسنده‌ی لبنانی مصاحبه کرده است. ترجمه‌ی این مصاحبه را می‌خوانیم.



نجات گربه ایرانی از ماشین لباس‌شویی

پژمان اکبرزاده: در خارج از ایران، در کتاب‌ها، دانشنامه‌ها و مجله‌های گوناگون، به گستردگی از گربه‌های ایرانی می‌توانید مطلب پیدا کنید ولی به تازگی یکی از این گربه‌های خپل، پشمالو و تنبل وارد اخبار جهانی شده است! این گربه سفید و پر ناز و عشوه که در حال حاضر در استرالیا زندگی می‌کند، جایی را برای استراحت بهتر از سبد رخت‌چرک‌ها پیدا نکرده بوده و صاحبخانه هم اشتباهی او را با رخت‌ها در ماشین لباس‌شویی ریخته؛ پیشی خانوم اما جان سالم به‌در برده!



چشم در راه

ابوالحسن نجفی: ساعتی می‌نشستی و از اوضاع ادبی ایران و از کوشش‌هایت برای راه انداختن «کانون نویسندگان ایران» و از چیزهای خوبی که خوانده بودی و از شاعران و نویسندگان جوانی که کشف کرده بودی برایم تعریف می‌کردی. گاهی دست‌نوشته‌ی شعر یا داستانی را از کسانی که من نمی‌شناختم همراه خود می‌آوردی و می‌خواندی. از کارهای خود می‌گفتی و از کارهای من می‌پرسیدی و می‌رفتی.



مروری بر برگزاری دو دوره جایزه‌ی شعر نیما
برندگان پرتره‌ی نیما

الهه نصر:‌ برگزارکنندگان جایزه‌ی شعر نیما فهرست کتاب‌های راه یافته به دور دوم این جایزه‌ی ادبی را اعلام کردند و بررسی نهایی کتاب‌های شعر این جایزه آغاز شده است. بر این اساس، در مرحله‌ی اول مجموعاً آثار منتشر شده ۱۸ ناشر در سال ۸۸، شامل ۱۱۳عنوان مجموعه شعر نو، توسط هیأت اجرایی مورد بررسی اولیه قرار گرفت که از میان این کتاب‌ها در نهایت ۶۰ عنوان جهت بررسی و انتخاب نهایی در اختیار کارشناسان جایزه‌ی نیما قرار گرفت.



کاش بیشتر می‌ماند و بیشتر می‌نوشت

۱۰سال از درگذشت هوشنگ گلشیری می‌گذرد. به همین مناسبت، رادیو زمانه به مدت ۱۰ روز، هر روز به نشانه‌ی یک سال در ویژه‌نامه‌ی هوشنگ گلشیری، مقالات و مصاحبه‌هایی را منتشر می‌کند. نخستین گفت‌وگو را با خانم فرزانه طاهری، همسر زنده‌یاد گلشیری انجام داده‌ایم. خانم طاهری در این گفت‌وگو درباره‌ی بنیاد گلشیری و جایزه‌ی ادبی او و نیز درباره‌ی بسیاری از مسائل دیگر سخن گفته است. این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید.



دموکراسی ویژه هند

ترجمه‌ی ونداد زمانی: برقراری جمهوری در هند، حادثه‌ی غیرمترقبه‌ای به نظر می‌رسید. هند همراه با کسب استقلال موفق شد تا حکومتی دموکرات، قانون اساسی‌ای لیبرال و مؤسسات دولتی غیرمذهبی را پایه‌گذاری کند. همه‌ی این دستاوردها، انتخابی بود که توسط طبقه‌ی نخبه هند شکل گرفته بود، گروه اجتماعی مرفهی که ضمن تماس با غربی‌ها به پرورش سلیقه‌ی دموکراتیک تن داده و اصراری هم نداشت تا قوانین جدید بازتاب شیوه ارزشی ملت‌های بومی هند باشد.



کشک و کشکی

مهدی پرتوی: مطالب دروغ و غیر معتبر را در اصطلاح عامه ‹‹کشکی›› می‌گویند. برای مثال گفته می‌شود ‹‹کشکی حرف می‌زند›› یعنی حرف‌هایش اساس و بنیانی ندارد. ‹‹حرف کشکی می‌گوید›› یعنی مهمل‌بافی می‌کند و حرف‌هایش بی‌اعتبار است. اکنون باید دید ‹‹کشک›› این قوت غالب چوپانان و روستائیان با مطالب بی‌اساس و بی‌مایه چه ارتباطی دارد که بر سر زبان‌ها افتاده و به صورت ضرب‌المثل در آمده است.



«انتشارت آهنگ دیگر» تعطیل می‌شود

میترا داودی: انتشارات آهنگ دیگر از اندک انتشاراتی‌های ایران است که به طور تخصصی به نشر شعر می‌پردازد. این انتشاراتی در طی کمتر از یک دهه فعالیت فرهنگی توانسته ده‌ها مجموعه شعر از شاعران بااستعداد اما نه چندان شناخته‌شده منتشر کند. بسیاری از شاعران نوپرداز ایران نخستین مجموعه شعرشان را توسط انتشارات آهنگ دیگر منتشر کردند و توانستند خود را به عنوان شاعر بشناسانند. به گفته‌ی حافظ موسوی انتشارات آهنگ دیگر به زودی تعطیل می‌شود.



پنبه‌اش را زدند و ماست‌ها را هم کیسه کرد

مهدی پرتوی: از آن‌جایی که پهلوان پنبه از آئین پهلوانی چیزی نمی‌دانست و از علائم پهلوانی هم جز پنبه‌های گلوله شده «که او را به صورت یک پهلوان با سینه‌های برجسته و بازوان سطبر نشان می‌دهد» نشانی دیگری نداشت، چون «پنبه‌اش را می‌زدند» دیگر چیزی از او باقی نمی‌ماند. پس به شلیک خنده تماشاچیان از صحنه می‌رفت و نوبت به پلهوانان واقعی می‌داد. اصطلاح «پنبه‌اش را زدند» از همین دلقک‌های پنبه‌ای ریشه گرفته.



نخستین کتابخانه‌ی افسانه‌ای ایرانیان در کهن‌دژ

ركن‌الدين همای فرخ: ایرانیان پیش از اینكه از توز (پوست درخت خدنگ) برای نوشتن استفاده كنند نوشته‌های خود را بر پوست دباغی شده‌ی گاو می‌نوشتند. این سنت به قبل از آیین زرتشت می‌رسد و از یادگارهای آیین مهری است. چون گاو در آیین مهرپرستی مقدس بود. نوشته‌های آئین مهری را بر پوست گاو می‌نوشتند و این سنت در آیین زرتشت مانند بسیاری دیگر از معتقدات آیین مهری رسوخ کرد.



سرقت شاهکارهای نقاشی از موزه هنر مدرن پاریس

معلوم شد که سرقت از موزه‌ای در پاریس ساده‌تر از آنچه است که در فیلم‌های ماجراجویانه‌ی هالیودی سراغ داریم: مردی شیشه‌ی پنجره‌ی موزه را می‌شکند، وارد موزه می‌شود و چند پرده‌ی نقاشی به ارزش صد میلیون یورو را می‌دزدد. یکی از این آثار کار پیکاسوست. به همین راحتی؛ و حالا کارآگاهان فرانسوی از این وحشت دارند که این آثار به دست کلکسیونرها بیفتد. تا دیروز ارزش آثار به سرقت رفته را ۵۰۰میلیون یورو تخمین می‌زدند. اما امروز بحث بر سر ۹۰ الی ۱۰۰میلیون یوروست.