جامعه مدنی

دوگانه تحریم - دیالوگ

شادی صدر: هفته گذشته در عرض دو روز چندین دیدار و ملاقات فشرده در بروکسل، مقر پارلمان و کمیسیون اروپا داشتم. درست همان دو روزی که شورای وزیران خارجه اتحادیه اروپا در جریان بود و فضای خیابان‌های بروکسل متاثر از حضور پلیس و مقررات منع عبور ماشین‌ها و حتی عابران. آنچه می‌خوانید گزارش کوتاهی است از خلاصه ۷جلسه و ملاقات رسمی که تنها یکی از آنها، جلسه در مقر پارلمان اروپا علنی بود.

اعتصاب غذای پناهندگان ایرانی در یونان

کیارش پارسا عالی‌پور: ۱۷ روز است که دو نفر از پناهندگان ایرانی، در برابر کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهندگان در شهر آتن، دست به اعتصاب غذا زده‌اند. یکی از ‌آن‌ها لب‌های خود را نیز دوخته است. چندین پناهنده‌ی دیگر هم به حمایت از این حرکت اعتراضی برخاسته‌اند و در چادرهایی در کنار این دو پناهنده به‌سر می‌برند. با این پناه‌جویان گفت‌وگو کرده‌ام.

آخرین پایه‌ی مشروعیت

همن سیدی: مشکل بهاییان از جنس غریبی است. آن‌ها علاوه بر همه‌ی مشکلاتی که اقلیت‌ها دارند، محرومیت از ترویج اندیشه‌ی خود، محدودیت در برگزاری مراسم، توهین‌های مکرر به دیدگاه و باورها آن هم در رسانه‌های ملی، مجرم بالقوه محسوب شدن، که درد مشترک اقلیت‌ها است، بیش از ۳۰ سال است که از تحصیل در دانشگاه‌ها محرومند. در این نوشته، به بررسی ابعاد و عواقب این محرومیت پرداخته نمی‌شود. یعنی غیر از تاسف، چیز مبهمی برای تشریح ندارد!

بیکاری و جنبش اعتراضی

پانته‌آ بهرامی: عبدالرضا شیخ‌ا‌لاسلامی، وزیر کار و امور اجتماعی دولت دهم، به‌تازگی اعلام کرده با ایجاد یک میلیون و ۲۰۰ هزار شغل در طول یکسال، نرخ بیکاری از ۱۲،۵درصد در سال ۱۳۸۷ به ۱۱.۳ درصد در پاییز ۱۳۸۸ کاهش یافته است. کارشناسان اما با توجه به کاهش شدید نرخ رشد اقتصادی ایران در سال‌های گذشته، در مورد آمارهای ارائه‌شده‌ی دولت ابراز تردید می‌کنند. امیر پیام در همین زمینه صحبت می‌کند.

کمیته‌های حقیقت‌یاب کسی را نمی‌بخشند

شکوفه منتظری: بسیاری معتقدند موضع‏گیری ماندلا در آن زمان، به انتقال مسالمت‏آمیز قدرت در آفریقای جنوبی کمک بسیار زیادی کرد. عده‏ی دیگری هم این جمله را بی‏معنا می‏دانند. به سراغ چند تن از بازماندگان کشتارهای ۳۰ سال اخیر در ایران رفتیم و نظر آنان را نیز در این باره پرسیدیم. این که آیا آن‏ها می‏توانند ببخشند؟ و اگر نمی‏توانند، چرا؟ گلناز خواجه‏گیری، مرجان، سارا دهکردی، فرح محمدی، و سهراب مختاری میهمان من بوده‌اند.

داریوش آشوری: جنبش پابرجاست و پابرجا هم می‌ماند

ایرج ادیب‌زاده: در پی اعتراض‌های گسترده‌ی جهانی به اعدام علی‌زمانی و رحمانی‌پور، و احتمال اعدام نه نفر دیگر، ۸۲ نفر از روشن‌فکران و مدافعان حقوق بشر ایرانی در خارج از کشور با انتشار بیانیه‌ای در محکوم‌کردن اعدام‌ها، مردم ایران را به شرکت گسترده در راه‌پیمایی ۲۲ بهمن فراخواندند. در همین زمینه با آقای داریوش آشوری، نویسنده و زبان‌شناس و پژوهش‌گر و یکی از امضاءکنندگان این بیانیه صحبت کرده‌ایم.

فقه و قدرت سیاسی

حسن رضایی: خبر به دار آویختن دو تن از معترضان سیاسی بعد از انتخابات و صدور حکم اعدام برای ۹ تن دیگر تحت عنوان محارب، برای جامعه حقوقی کشور شوک‌آور است. اگر نظام سیاسی و حقوقی موجود واقعا ریشه در فقه سنتی هم داشت شاید می‌شد راهی برای پرهیز از خشونت در آن جست‌وجو کرد. اما چه باید گفت که اصل و فرع آن منطق قدرت است که هرروزه هم تغییر می‌کند و مقتضیات زمانی و مکانی تازه‌ای می‌یابد.

«اتهامات علیه بهائیان زندانی نادرست است»

حسین علوی: پس از بازداشت تعدادی از بهائیان در روزهای اخیر، عباس جعفری دولت‌آبادی، دادستان تهران آن‌ها را متهم به شرکت در حوادث روز عاشورا و کشف سلاح از آن‌ها کرده است. دکتر فواد صابران، بهایی روانپزشک و فعال مدنی در پاریس ضمن رد این اتهامات، درباره تعداد بهائیانی که طی روزهای اخیر بازداشت‌ شده‌اند و وضعیت آن‌ها در زندان با «زمانه» سخن گفته است.

کمیسیون آشتی ملی در ایران امکان‌پذیر است؟

آتنا پژوهش: هرچند که مقایسه‌ی آقای خامنه‌ای با کلرک و موسوی با نلسون ماندلا، مقایسه‌ای منطقی به نظر نمی‌رسد. اما پیش‌نهاد افشین ایلیان مبنی بر انتقال صلح‌آمیز قدرت و برپا کردن یک «کمیسیون حقیقت‌جویی، آشتی و بخشش» را می‌توان یکی از راه‌حل‌های موجود و عقلانی در دنیای امروز دانست و بار دیگر مطرح کرد.

مبارزات مدنی و نظریه‌ی درگیری بدون خشونت

کریم احمد: مقایسه‌ی وضعیت کنونی در هند، آمریکا و آفریقای جنوبی (سه کشوری که راه صلح و بخشش را برای تغییر و مبارزه انتخاب کردند) با چین و ویتنام و ایران و الجزایر و زیمبابوه و آنگولا و نیکاراگوئه و کوبا (که همگی راه خشونت انقلابی و انتقام را برگزیدند) به‌روشنی نشان می‌دهد که کدام روش به سرنوشت بهتر و آرمانی‌تری برای تحولات اجتماعی منجر می‌شود و باید مورد توجه آزادی‌خواهان عدالت‌جوی جهان به‌عنوان الگوی مبارزاتی قرار گیرد.

نکات ضعف و قوت طرح رفراندم

مریم محمدی: به نظر می‏آید که سخنان و موضع‏گیری هاشمی رفسنجانی در نماز جمعه‏ی هفته‏ی گذشته و موضع‏گیری محمد خاتمی در دیدار با تعدادی از خانواده‏‏های بازداشت‏شدگان حوادث اخیر، توانسته است پاسخی به برخی از پرسش‏ها باشد. اما رفراندم مطرح شده از جانب آقای خاتمی چه نکات ضعف و قوتی دارد؟ این بحث را در گفت‏ و گو با خانم آذر منصوری، معاون سیاسی «جبهه‏ی مشارکت» در تهران و هم‏چنین آقای سعید مدنی، پژوهش‏گر اجتماعی و عضو «شورای فعالان نیروهای ملی مذهبی»، طرح کرده‏ام.

ایرانیان آلمان فریاد زدند: «اتحاد مبارزه پیروزی»

اختر قاسمی: شهر کلن دیروز شنبه شاهد یکی از بزرگترین تظاهرات‌ اپوزوسیون ایران در آلمان بود. به نقل از برخی منابع جمعیتی نزدیک به ۵ هزار نفر اما به گفته پلیس آلمان جمعیتی نزدیک به ۴ هزار نفر در این تظاهرات شرکت کرده بودند و حضور گسترده و فعال جوانان ایرانی بسیار امید بخش و چشمگیر بود. از این مراسم گزارشی تهیه کرده‌ام که در ادامه می‌خوانید.

رییس جمهور، سیاست خارجی سازنده اتخاذ کند

ما گروهی از دانشگاهیان و فعالین ضد جنگ ایرانی در آمریکا و اروپا هستیم که پیگیرانه از حقوق ملی ایران ازجمله در زمینه انرژی هسته‌ای در برابر تبلیغات دروغین و جوسازی‌های فریب‌کارانه رسانه‌های جمعی غرب و اسرائیل و در مقابل نظریه‌پردازان جنگ‌‌طلب آنان دفاع کرده‌ایم. در این روزها که به انتخابات ریاست جمهوری نزدیک می‌شویم، وظیفه خود می‌دانیم که تجارب چندین ساله‌مان در دفاع از حقوق ملی ایران در خارج از کشور را برای اولین بار با همه هموطنانمان در میان گذاریم تا روشن کنیم با چه نوع سیاست‌هایی می‌توان شرایطی را به وجود آورد که در آن دفاع موثر از منافع ملی در صحنه بین‌المللی بتواند بدون انزوای سیاسی ایران انجام پذیرد.

تأکید مدال‌آوران و نویسندگان بر مشارکت در انتخابات

بی‌شک از پس یک قرن بیم و امید، امروز این سوالات اساسی شایسته پرسیدن است: اگر این رأی حداقلی، این انتخابات نسبی، که دستاورد ناکافی جنبش فراگیر تاریخی ملت ایران است، بی‌ثمر برای ما و بی‌اثر در تمشیت امور بود، این هجوم بی‌امان سراسری به نامزدهای باقی مانده جنبش اصلاحات از چه روست؟ آن‌ها که در این چهارسال، دربرابر دیدگان ناظر ملت، کردند آنچه کردند، و امسال برخلاف چهار سال پیشتر، عیان است که درصورت حاکمیت دوباره چه‌ها خواهند کرد، این کاروان مردم فریب وعده‌های دنیایی و اخرایی را از چه رو در کوچه‌‌ها و خیابان‌های ما به راه انداخته‌اند؟

تشکیل کمیته‏ی صیانت از آرا، قانونی است؟

مریم محمدی: چگونگی برگزاری انتخابات سالم و حفاظت از آرای مردم بحثی است که در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری در تشکیل «کمیته‏ی صیانت از آرا»، صورت مشخص‏تری یافته است. کمیته‏‏ای از جانب ستادها‏ی دو نامزد اصلاح‏طلبان تشکیل شده است و از همان آغاز طرح خود، با مخالفت شورای نگهبان و وزارت کشور دولت نهم، روبه‌رو است. در این زمینه با مرتضی الویری، عضو مسئول این کمیته، محسن صفایی فراهانی، معاون دبیرکل حزب مشارکت، محمد‌رضا خباز، نماینده‏ی مردم کاشمر در مجلس هشتم، محمد تقی محصل همدانی، رییس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس هفتم و هم‏چنین جلال‏الدین حجتی، سخن‏گوی «کمیته‏ی مستقل و مردمی صیانت از آرا»، گفت و ‏گو کرده‌ام.

محدودیت‌های دو رویه‌ی انتخاباتی

احمد احقری: تحولات قانونی در سیر طبیعی حرکت یک جامعه، غالباً خط پایانی تحولات‌اند و نه نقطه آغاز آن. تمام این روندهای اجتماعی، مانند انتخابات از دینامیسمی دو رویه برخوردارند و محرک‌های آن‌ها از یک فرهنگ عمومی در جامعه سرچشمه می‌گیرند که در پیدایش و تداوم آن هم حکومت کنندگان و هم حکومت شوندگان به یک میزان دخیل‌اند. اشتباه در این است که تصور می‌شود ایجاد تغییرات و تحولات، تنها به حکومت و قدرت سیاسی وابسته است. این نگاهی است که قادر به درک دو رویه بودن تحولات اجتماعی نیست و تنها عامل تغییر را به قدرت سیاسی، یعنی حکومت کنندگان، محدود می‌کند. در واقع اندیشه تحریم انتخابات ریشه در کج‌فهمی و واژگونه‌نگری به روند تغییرات اجتماعی دارد.

۱۳۸۷ سالی سخت به روایت سازمان‌های مدافع آزادی بیان

نیک آهنگ کوثر: مرور اخبار یک ساله‏ی انجمن‏ها و سازمان‏های مدافع آزادی بیان، نشان می‏دهد که سال ۱۳۸۷، به هیچ عنوان امیدوار کننده نبوده است. سال ۸۷، سال خوبی برای وبلاگ‏ نویس‏ها هم نبود. چهار فعال «کمپین برابری حقوق زنان» که در وبلاگ‏های «زنستان» و «تغییر برای برابری» می‏نوشتند، به شش ماه زندان محکوم شدند. در بهمن ماه سال جاری نیز احکام محکومیت چهار وبلاگ نویس ایرانی، به نام‏های امید معماریان، شهرام رفیع‏زاده، جواد غلام تمیمی و روزبه میرابراهیمی، صادر شد. در پایان سال به جمع بندی اتفاقات مربوط به رسانه ها در سال گذشته می پردازیم.

کمیته‌ای برای اطلاع‌رسانی میزان سلامت انتخابات

مریم محمدی: در آستانه‌ی آخرین انتخابات مجلس شورای اسلامی در ایران، توسط تعدادی از فعالان مدنی، سیاسی، اجتماعی و حقوق‌دانان ایرانی، نهادی به نام «کمیته‌ی دفاع از انتخابات آزاد، سالم و عادلانه» تشکیل شد. اینک، باز این کمیته به استقبال انتخابات ریاست جمهوری دوره‌ی دهم رفته و بیانیه‌ای در این مورد صادر کرده است. به مناسبت انتشار این بیانیه، با دو تن از اعضای این کمیته، مرضیه مرتاضی لنگرودی فعال ملی - مذهبی، و دکتر عبدالفتاح سلطانی وکیل دعاوی صحبت کرده‌ام.

بی‌خبری از وضعیت دو فعال دانشجویی دانشگاه آزاد

رغم سیاست‌های بسته دانشگاه آزاد و تلاش مجموعه مدیریتی آن برای نشان دادن این نهاد آموزشی عریض و طویل به عنوان «جزیره ثبات»، رفته رفته صدای انتقاد داشنجویان این دانشگاه و به‌خصوص دانشجویان سیاسی آن، به حاکمیت به گوش افکار عمومی رسیده است. بر همین اساس و در جریان بازداشت های گسترده فعالان دانشجویی در آستانه ۱۸ تیر امسال نیز دست‌کم دو فعال دانشجویی دانشگاه آزاد در تهران بازداشت شدند.

سی سال جمهوری اسلامی و نهادهای مدنی

فریبا عادل خواه پژوهشگر مدرسه علوم سیاسی پاریس که برگزاری کنفرانس " سی سال جمهوری اسلامی و نهادهای مدنی" را در دستور کار دارد به رادیو زمانه می گوید: ما از جامعه مدنی زیاد صحبت کرده‌ایم اما از گروه‌هایی که نقش میانه‌ای و نقش واسطه فرهنگی میان دولت و ملت را بازی می کنند در این سی سال کمتر حرف زده‌ایم.