داریوش آشوری: جنبش پابرجاست و پابرجا هم می‌ماند

ایرج ادیب‌زاده

در پی اعتراض‌های گسترده‌ی جهانی و سازمان‌های حقوق بشر به اعدام محمدرضا علی‌زمانی و آرش رحمانی‌پور، و احتمال اعدام نه نفر دیگر به اتهام شرکت در جنبش اعتراضی مردم ایران پس از انتخابات، ۸۲ نفر از روشن‌فکران و دموکراسی‌خواهان و مدافعان حقوق بشر ایرانی در خارج از کشور با انتشار بیانیه‌ای در محکوم‌کردن اعدام‌ها، مردم ایران را به شرکت گسترده در راه‌پیمایی ۲۲ بهمن فراخواندند.

برای بررسی بیش‌تر این بیانیه و اهداف آن با آقای داریوش آشوری، نویسنده و زبان‌شناس و پژوهش‌گر و یکی از امضاءکنندگان این بیانیه صحبت کرده‌ایم.

جمهوری اسلامی ۳۱ سال است که به اعدام و سنگ‌سار مردم در ایران ادامه می‌دهد، و همیشه با اعتراض‌های گسترده‌ی جهانی روبه‌رو شده است، اما این‌بار اعدام دو تن از مبارزان به انتخابات و محکوم‌کردن ماشین اعدام جمهوری اسلامی رنگ دیگری دارد. دلایل آن را در چه می‌دانید؟

آن‌چه به‌عنوان انقلاب اسلامی در ایران رخ داد، جهانی را حیرت‌زده کرد، بعد هم هیجان عمومی ملی کم و بیش مشارکت همگانی را در این انقلاب به هم‌راه داشت، ولی با گذر زمان آن‌چه آشکار شد ماهیت ارتجاعی و ضد انسانی رژیمی بود که حاکم شد.

داریوش آشوری، نویسنده و زبان‌شناس و پژوهش‌گر

به‌ویژه آن زمانی که حاکمیت روحانی، دفاع و حفاظت از خودش را به دست نیروهای امنیتی و نظامی سپرد که تدریجاً تمام شبکه‌ی قدرت را اشغال کردند و رژیم را به طرف یک نوع حاکمیت فاشیستی هدایت کردند که هیچ ربطی به آن‌چه در آغاز گفته شده بود نداشت و فقط با سرکوب و خشونت و تحدید می‌تواند به حاکمیت خود ادامه دهد.

در جهان امروز که انقلاب و انقلاب‌بازی، و شهید و شهیدبازی دیگر به آن ارزش و معنا نیست طبیعتاً نسل جدیدی به بار آمده که دیگر به آن معنا تعلق به فضاهای انقلابی و هیجانی ندارد، و دنیا هم به طرف پذیرش عمومی و ارزش‌های حقوق بشری و آزادی فردی حرکت کرده است. از جمله در جامعه‌ی ایرانی نیز این حرکت دیده می‌شود.

خودبه‌خود این واکنش‌ها را در مقابل آن رفتارها مشاهده می‌کنیم که هنوز به عنوان انقلاب و انقلاب‌بازی و به‌خصوص از نوع آخوندی و نظامی و امنیتی می‌خواهد حاکمیت خود را توجیه کند.

آقای آشوری چندین نهاد حقوق بشری، چه جهانی چه ایرانی، نگرانی خود را از این که قتل عام زندانیان سیاسی سال‌های ۶۰ و ۶۷ بار دیگر تکرار شود ابراز داشته‌اند، فکر می‌کنید چنین فاجعه‌ای بار دیگر تکرار شود؟

به نظر دشوار می‌آید، چرا که دیگر آن شرایط وجود ندارد، آن دوران حاکمیت و رهبری فرمندانه‌ی آقای خمینی بود و فضای دیگری حاکم بود، البته کوشیدند که آن کشتار را پنهان کنند ولی سرانجام آشکار شد.

اکنون به نظر نمی‌رسد که فضا برای کشتار باز باشد، اگر چه آدم‌های‌شان از نوع آقای جنتی به نماز جمعه می‌آیند و بابت دو اعدام دست‌مریزاد می‌گویند. اما این دو اعدام نمی‌تواند تبدیل به اعدام هزاران نفر بشود. من گمان نمی‌کنم جمهوری اسلامی از لحاظ اخلاقی و ایده‌ئولوژیک و قدرت در موقعیتی باشد که بتواند دست به یک کشتار وسیع بزند.

آقای آشوری شما به‌عنوان یک روشن‌فکر که مسایل ایران را هم دنبال می‌کنید، مهم‌ترین راه جلوگیری از موج اعدام زندانیان سیاسی را در چه می‌دانید؟

من به‌عنوان یک آدم منفرد که به تعهد اخلاقی خود عمل می‌کند، اعتراض خود را ابراز می‌کنم. آن‌چه که بیش از هر چیزی اثرگذار خواهد بود حضور مردم در صحنه و تظاهرات و مشارکت هر چه وسیع‌تر مردم در ۲۲ بهمن است، تا نشان دهد که جنبش پابرجا و هم‌چنان به دنبال هدف‌های خود هست.

نگاه مثبتی به مجموعه‌ی این حرکت دارم و امیدوارم که پیروز شود و پیروزی آن پیروزی ملت ایران است. و زندگی و آینده‌ی بهتر برای نسل‌های آینده‌ی ایرانی و شکست آن موجب زیان‌های خیلی سنگین خواهد بود

تا این حرکت مردم حکومت را مجبور به عقب‌نشینی کند، یا این حالت پرخاش‌گرانه که در پیش گرفته‌اند و یا خودنمایی، که اعتماد به نفس دروغینی را نشان دهند، در هم شکسته شود. بهترین راه حضور هر چه وسیع‌تر مردم در تظاهرات ۲۲ بهمن است.

چشم‌انداز شما به آینده‌ی جنبش اعتراضی دموکراسی‌خواهی ایران چیست؟

البته من هم نمی‌توانم به‌طور قطع پیش‌بینی کنم چه اتفاقی خواهد افتاد، اما آن‌چه تاکنون گذشته و اتفاق افتاده برای من هم امیدبخش است؛ نگاه مثبتی به مجموعه‌ی این حرکت دارم و امیدوارم که پیروز شود و پیروزی آن پیروزی ملت ایران است. و زندگی و آینده‌ی بهتر برای نسل‌های آینده‌ی ایرانی و شکست آن موجب زیان‌های خیلی سنگین خواهد بود. حتی تا حدی که نگرانی فروپاشی ایران در من ایجاد می‌کند.