دومین دریاچه بزرگ ایران خشک شد

بیژن روحانی

دریاچه بختگان، دومین دریاچه بزرگ ایران خشک شد. کارشناسان سازمان محیط زیست با اعلام این خبر، نسبت به بروز بحران‌های زیست محیطی دیگر در این منطقه ابرزا نگرانی کردند.

به گزارش ایسنا، ابراهیم عامری کارشناس سازمان حفاظت محیط زیست، ادامه روند فعلی در منطقه را باعث بروز طوفان‌های شن و نمک دانست که به نوبه خود باعث نابودی زمین‌های کشاورزی می‌شود. این کارشناس سازمان حفاظت محیط زیست، احداث سد درودزن را یکی از عوامل مهم خشک شدن دریاچه بختگان عنوان کرد.

پارک ملی بختگان، در سال‌های اخیر به جز مواجه شدن با خشکسالی و کاهش نزولات جوی، آسیب‌های متعدد دیگری نیز به دلیل احداث سد روی رودخانه‌هایی که به آن می‌ریزند متحمل شده است. پروژه آبياری گسترده اراضی بالادست رودخانه كر، منجر به كاهش شديد حجم آب ورودی به پارك ملی و خشك‌شدن كامل ورودی آب به درياچه شده است.

دومین دریاچه بزرگ ایران با خطر نابودی تهدید می شود، منبع: ایسنا

هنگام احداث سد درودزن یا همان سد داریوش در مسير رودخانه كُر در سال‌های پیشین، نگرانی‌هایی در مورد خشك شدن درياچه‌ها و تالاب‌های منطقه بروز کرد. همزمان با ساختمان سد، كانال‌های آبرسانی جديدی احداث شد كه می‌توانست زمين‌های بيشتری را آبياری كند. به همين دليل به وسيله زهكش‌هاِ عظيم تالابهای متعددی را خشك كرده و به زير كشت بردند.

در سال‌های اخیر احداث سد سیوند نیز روند خشک شدن این تالاب را تشدید کرده است. به گفته ابراهیم عامری، گرچه مدتی طولانی از آغاز آبگیری سد سیوند می‌گذرد اما هنوز پشت اين سد به طور كامل پرنشده كه اين امر نشان می‌دهد محاسبات وزارت نيرو برای احداث سد سیوند درست نبوده و در عمل این سد به جز كمك به نابودی تالاب بختگان نتيجه‌ای نداشته است.

به جز خشک شدن دریاچه بختگان، مانداب‌های بزرگ واقع در منطقه زرقان كه از آبهای رودخانه كر تشكيل می‌شدند، اينك تقريبا ازميان رفته‌اند و مانداب‌های مهم لاپويه و كمجان نيز در آينده نزديك به چنین سرنوشتی دچار می‌شوند.

با این که خشک شدن دریاچه بختگان می‌تواند آسیب‌های غیرقابل جبرانی به محیط زیست منطقه وارد کند، اما هنوز هیچ برنامه عملی برای نجات این دریاچه و سایر تالاب‌ها اعلام نشده است. به گفته ابراهیم عامری تا کنون طرح جامع مديريت پارک ملی بختگان با توجه به بحران کم‌آبی در منطقه نتوانسته راهکارهای لازم اجرايی برای مديريت منطقه پيشنهاد دهد.

وضعیت سد سیوند دو سال پس از آبگیری، منبع: ایسنا

پارک ملی بختگان در استان فارس، شامل دریاچه‌های طشتک و بختگان و مناطق کوهستانی اطراف آن از سال ۱۳۴۷ به عنوان مناطق حفاظت شده ثبت شد. دریاچه بختگان به دلیل شرایط مساعد و داشتن چند جزیره کوچک، محل مناسبی برای زندگی و تخم گذاری صدها هزار پرنده از جمله دسته‌های بزرگ فلامینگو بوده است.

مرگ مرجان‌ها در خلیج فارس

روند کنونی افزایش آلودگی‌ها در خلیج فارس، نقطه پایانی بر زندگی مرجان‌ها خواهد بود. عوامل طبیعی و همچنین فعالیت‌های گوناگون انسانی در این آبراه بزرگ بین المللی آسیب‌های متفاوتی را به محیط زیست آن وارد کرده است که از آن جمله می‌توان به مرگ و میر مرجان‌ها اشاره کرد. افزایش درجه حرارت آب، صیادی، ساخت و ساز در دریا، آلودگی‌های نفتی و همچنین استفاده از دستگاه‌های شیرین کننده آب از جمله عوامل آسیب رسان به مرجان‌های خلیج فارس هستند.

میزان مرجان‌های خلیج فارس به شدت رو به کاهش است

در سال‌های اخیر ذخیره مرجانی خلیج فارس کاهش بسیار قابل توجهی را نشان می‌دهد که این اتفاق به غیر از بالا رفتن دمای عمومی کره زمین نشان‌دهنده افزایش میزان آلودگی‌های نیز هست. در این میان شاید مرگ و میر مرجان‌ها در سواحل برخی جزایر ایرانی خلیج فارس شدت بیشتری داشته باشد. ساخت و سازهای فراوان در اطراف جزیره‌های کیش و قشم و همچنین فعالیت‌های صیادی در آنها باعث از بین رفتن مرجان‌ها شده است.

معاون پژوهشی دانشگاه آزاد قشم اعلام کرده است بخش زیادی از مرجان‌ها در اطراف این جزایر به توده‌های سفید بی رنگی تبدیل شده‌اند که نشان دهنده مرگ این جانداران است. همچنین اسکله سازی در مناطق «لارک» و «هنگام» نیز به شدت از میزان مرجان‌ها کاسته است. به گزارش مهر، منصور آزاد، غواصی به منظور صید ماهیان تزیینی را عامل دیگری برای از بین رفتن ذخایر مرجانی اعلام کرده است.

معاون پژوهشی دانشگاه آزاد قشم گفته است برداشت‌های طبیعی از گونه‌های ماهیان تزیینی نیاز به غواصی دارد. غواصها علاوه بر برداشت ذخایر منطقه، آسیب هایی جدی به مرجان‌ها نیز وارد می کنند. این امر باعث نابودی مرجان‌های ۵ تا ۶ متری منطقه شده است. به وجود آمدن و تشکیل توده‌ مرجان‌های ۵ تا ۶ متری به حدود ۵۰۰ سال زمان نیاز دارد و با ادامه این روند تخریب، ذخایر مرجانی به شدت مورد تهدید قرار می گیرند.

فعالیت دستگاه‌های آب شیرین کن در برخی مناطق مانند کیش وقشم نیز باعث بالا رفتن میزان شوری آب و در نتیجه مرگ مرجان‌ها می‌شود.