تاریخ انتشار: ۳۰ شهریور ۱۳۸۸ • چاپ کنید    
گفت‌وگو با احمد قابل، پژوهش‌گر دینی

«حتی با تلسکوپ هم ماه قابل رویت نبود»

مریم محمدی

تعیین تاریخ دقیق عید فطر در ایران، یعنی دیده شدن هلال ماه نو که نشانه‏ی پایان ماه رمضان است، همه ساله در ایران محل بحث و گفت‏وگو است. این اختلاف در مورد آغاز ماه رمضان هم هست، اما بحث پایان آن، به معنای بزرگ‏ترین عید مسلمانان، اهمیت بیشتری دارد.

امسال نیز مانند هر سال، یا شاید هم بر بستر وضعیت سیاسی جاری که اختلافات بین علما را نیز موجب شده است، این چالش ابعاد بزرگ‏تری یافته است. به نوعی که دفتر رهبری، دیشب حلول ماه را اعلام کرده و امروز عید فطر اعلام شده است و آیت‏الله خامنه‏ای نماز عید فطر را رسما به جای آورد.

این درحالی است که بسیاری از مراجع سرشناس ایران اعلام کرده‏اند که ماه رؤیت نشده است و عید فطر فردا می‏باشد. از جمله، بر روی سایت‏های رسمی آیت‏الله صانعی و آیت‏الله منتظری این مساله قید شده است.
با توجه به این‏ که روزه داشتن در روز عید فطر، مانند روزه‏خواری پیش از موعد، نزد مسلمانان گناه محسوب می‏شود، امسال مردم ایران با یک مشکل شرعی مواجه هستند.

اما منشاء این اختلاف همیشگی در کجاست؟ با آقای احمد قابل، اسلام‏ شناس، در باره‏ی این پرسش و عید فطر امسال، صحبت کرده‏ام:

Download it Here!

حداقل تا اذان صبح امروز که من داشتم دقت می‏کردم و لااقل، چهره‏های سرشناس مراجع که من خودم زنگ زدم و یا دوستان تماس گرفته‏اند، اعلام کرده‏اند که ماه رؤیت نشده است. مراجعی مانند آیت‏الله منتظری، آیت‏الله صانعی، آقای صافی، آقای وحید خراسانی تا آن‏جایی که من اطلاع دارم، رؤیت ماه را اعلام نکرده‏اند.

در این اختلاف نظر، مراجعی نیستند که اعلام کرده باشند ماه رؤیت شده است؟

به استثنای خود حکومت، نشنیده‏ام مرجع دیگری اعلام کرده باشد که ماه رؤیت شده است. جالب است که خود آقایان هم ساعت دو بعدازظهر در تلویزیون، از طریق همان ستاد استحلال مقام رهبری اعلام کردند ماه در افق ایران، قابل رؤیت نیست.

در افق ایران قرار نمی‏گرفت، یا دیده نمی‏شد؟ تعبیر آن به لحاظ علمی چگونه است؟

به لحاظ علمی هم ماه اصلا در افق ایران قرار نمی‏گرفت. یعنی به هیچ عنوان در ایران، قابل رؤیت نبود.
در مناطق جنوبی‏تر نزدیک به خط استوا و نیم‏کره‏ی جنوبی زمین، دیشب می‏‏توانستند ماه را ببینند. در جنوب آفریقا، آفریقای جنوبی و کشورهای نزدیک به آفریقای جنوبی و هم‏چنین در دوسوم از امریکای لاتین، ماه با چشم سر قابل رؤیت بوده است.

فقط در منطقه‏ی جنوب غرب آسیا، در جنوب عمان، یمن و جنوب عربستان (مناطق مکه و جده) نیز ماه فقط با تلسکوپ‏های قوی قابل رؤیت بوده است، اما با چشم سر که آقایان ملاک قرار می‏دهند، ابداً، در هیچ یک از مناطق آسیا، قابل رؤیت نبوده است.

حال نمی‏دانم با این که این آقایان خودشان اعلام می‏کنند ملاک پایان ماه رمضان، رؤیت ماه است، چگونه آن را اعلام می‏کنند.


احمد قابل، اسلام شناس

به لحاظ تقویمی چطور؟

بله، اگر به لحاظ تولد ماه بخواهد اعلام شود، ماه پریشب در ساعت ده و چهل و چهار دقیقه به وقت ایران، متولد شده و دیشب، شب دوم ماه حساب می‏شده. به لحاظ بحث‏های نجومی و اصل خود تولد ماه که از مقارنه‏ی ماه به این سو، اعلام می‏کنند که ماه جدید و ماه نو آغاز شده، همین الان که دارم با شما صحبت می‏کنم، بیش از سی و چند ساعت از تولدش گذشته است.

ولی بحث رؤیت‏پذیری است که آقایان ملاک را حلول ماه، آن هم با چشم غیرمسلح می‏دانند و در ایران ابداًّ، نه با چشم مسلح، نه با تلسکوپ، به هیچ عنوان، دیشب قابل رؤیت نبوده است.

ولی رسماً، اعلام شده و تعداد زیادی از مردم هم پذیرفته‏اند و عید گرفته‏اند.

خُب، اعلام می‏کنند! ما عادت کرده‏ایم در کشورمان، خبرهایی را که واقعیت ندارد، بیشتر می‏گویند (با خنده)، این هم یکی از آن‏ها!.

چرا چنین اختلافی میان علم نجوم و احکام فقهی و شرعی وجود دارد؟ این آیا تولید اشکال نمی‏کند؟

در مبانی فقهی‏مان، یعنی در روایات، روی‏کردی که نسبت به نظر منجمان داریم، دو گونه است. به این معنا که منجمینی که در زمان پیغمبر و در زمان ائمه، یعنی در قرن اول و دوم اسلام بوده‏اند، منجمینی نبودند که با استفاده از ابزار علمی اظهارنظر کنند.

بعضی‏ها حتا اصلا منجم نبودند، اما خودشان را به عنوان منجم معرفی می‏کردند و بیشتر ایام نحس را پیش‏گویی می‏کردند. این که مثلا، این روز بد یا خوب است. ادعاهای گزاف و خرافات در بین این منجمین بیشتر وجود داشت تا حقیقت.

چون حقیقت با خرافات آلوده شده بود، وقتی کسی از ائمه سؤال می‏کرد که منجمین چنین و یا چنان پیش‏بینی‏ می‏کنند، ائمه در پاسخ، گاهی آن‏ها را به این عنوان که خرافات زیاد است، پرهیز می‏دادند و می‏گفتند نمی‏شود به این‏ها اعتماد کرد. یا می‏گفتند که این‏ها برای شما یقین حاصل نمی‏کند.

ولی همین‏جا در بین این جواب‏ها، بعضی روایات به راحتی می‏گوید که «به قول این‏ها اعتماد بشود، اگر برای شما علم و اطمینان بیاورد».

ولی علمایی که الان هستند، با مساله‏ی یقین و علم، چگونه برخورد می‏کنند؟

الان هم فقها در رساله‏هایشان دارند که با این که قول منجمین حجت نیست، ولی اگر برای کسی علم ایجاد کند که واقعا ماه شروع شده، او باید به علمش عمل کند. یعنی به عنوان این که الان آغاز ماه است، به آن عمل کند.

در این صورت، شما به عنوان دین‏داری که به علم اعتقاد دارید، چگونه با این مساله برخورد می‏کنید؟ یعنی شخصاً، عید فطر را کی برگزار کردید یا برگزار می‏کنید؟

من مبنای آغاز ماه را همان تولد ماه می‏دانم. به همین لحاظ، بدون این که اعلام کنم و سرو صدایی راه بیاندازم، دیروز به عنوان عید، افطار کردم. به خاطر این که پریشب، از ساعت ده و چهل و چهار دقیقه به وقت ایران و ساعت شانزده و اندی، به وقت بین‏المللی، ماه متولد شده است.

Share/Save/Bookmark

نظرهای خوانندگان

اولاً تحت هیچ شرایطی در روز شنبه ماه پس از غروب خورشید از آسمان نیمکرۀ شمالی قابل رؤیت نبوده است.
ثانیاً حکم به استهلال پیش از غروب خورشید به صرف رؤیت هلال با تلسکوپهای ویژه یک بدعت به نظر می رسد.
حال پرسش این است که چرا آقای خامنه ای با چنین بدعتی برخلاف اجماع مراجع تقلید شیعه "حکم" به رؤیت کرده و با در اختیار داشتن انحصاری رسانه ها و قدرت تعطیل و عدم تعطیل دلخواه مراکز دولتی موجب شده است که تقریباً همۀ روزه گیران شیعۀ ایرانی مجبور شوند یکشنبه را بخطا عید بگیرند و احتمالاً روزۀ خود را بشکنند و روز دوشنبه که عید واقعی بوده است به سر کار بروند.
برای مشاهدۀ نظر علمی در بارۀ امکان ناپذیری رؤیت هلال در غروب شنبه به نشانی زیر رجوع شود:

http://nojumnews.com/index.php?option=com_content&task=view&id=419
در زیر بخش آخر مقالۀ نویسنده نقل می شود
"در کشور عزیزمان ایران محاسبات نشان می دهد وضعیت مداری و مختصات ماه به صورتی است که در مناطق شمالی هلال ماه زودتر از خورشید غروب کرده و طبیعی است که امکان رویت هرگز وجود نخواهد داشت ، در مناطق مرکزی و جنوبی هلال ماه تقریبا همزمان با خورشید غروب می کندو در منتها الیه جنوب کشورمان در جزائر همیشگی خلیج فارس هلال ماه در بهترین نقطه 11 دقیقه بعد از غروب خورشید غروب خواهد کرد این هلال در زمان غروب خورشید در بهترین مکان 1.5 درجه از افق ارتفاع خواهد داشت که نه تنها با چشم غیر مسلح به هیچ عنوانی قابل رویت نیست بلکه با قویترین ابزار موجود نیز نمی توان در زمان غروب خورشید این هلال را رویت کرد نور بسیار شدید خورشید و نزدیکی هلال ماه به خورشید مانع از رویت این هلال حتی با ابزار می گردد لذا با توجه به توضیحاتی که داده شد می توان نتیجه گرفت طبق محاسبات هلال ماه رمضان 29 روزه نیست ، تنها امکان اینکه بتوان هلال ماه رمضان را 29 روزه به پایان برد این است که با توجه به شفاف بودن اسمان در بالای سر (سمت الراس) نسبت به افق احتمال رویت هلال ماه در روز محتمل است و اگر چنین اتفاقی صورت پذیرد و هلال ماه در روز با ابزار های اپتیکی بسار قوی رویت شود ان وقت بحث فقهی پیش امده و ممکن است با توجه به فتاوای جدید رمضان امسال 29 روزه پایان پذیرد ولی همانطور که توضیح داده شد اگر ملاک در زمان غروب خورشید باشد لزوما می بایستی رمضان امسال را 30 روزه دانست."

-- Ali ، Sep 21, 2009

http://helalemah.ir/index.aspx?_Page=5&_Id=498&_Lt=No&_Rt=No

من با ملاک رویت پذیری ماه دوشنبه را عید گرفتم اما این گزارش که توسط تیم حرفه‌ای و کاملاً علمی (مستقل از اینکه عید چه روزی اعلام خواهد شد و فقط گزارش رویت ماه است) نشان می‌دهد که در طول روز با استفاده از تلسکوپ ماه رویت شده است. ای کاش این گزارش به جای اینکه به دفتر رهبری فرستاده شود اعلام عمومی می‌شد.

-- sarbehava ، Sep 21, 2009

نظر بدهید

(نظر شما پس از تایید دبیر وب‌سایت منتشر می‌شود.)
-لطفا به زبان فارسی کامنت بگذارید.
برای نوشتن به زبان فارسی می توانید از ادیتور زمانه استفاده کنید.
-کامنتهایی که حاوی اتهام، توهین و یا حمله شخصی باشد هرز محسوب می شود و منتشر نخواهد شد.


(نشانی ایمیل‌تان نزد ما مانده، منتشر نمی‌شود)