رسانه و آزادی بيان


عبادی، گنجی و کاریکاتوریست دانمارکی

بهنام دارایی‌زاده: ساده‌سازی است، اگر تصور کنیم این «عدم شرکت» صرفاً یک تصمیم شخصی برحسب ملاحظات مذهبی بوده است. این تصمیم آشکارا واجد پیامی اجتماعی است. هنگامی که فردی در مناسبت و یا نشستی شرکت نمی‌کند، آگاهانه در پی آن است که به مشروعیت جمعی آن رویداد لطمه زند و آن را تا حد ممکن به حاشیه بکشاند. برای همین نیز می‌توان در باب رفتارهای این‌چنینی به طور جمعی اندیشید، تامل کرد و آن را به نقد کشید.



گفت‌وگو با ژیلا بنی یعقوب، روزنامه‌نگار و ناصر زرافشان، حقوقدان:
به این دلیل خبرنگاران در زندان هستند

مریم محمدی: هفدهم مرداد ماه در ایران، روز خبرنگار نام‌گذاری شده است؛ ایران اما سال‏هاست که به‌عنوان بزرگ‏ترین زندان خبرنگاران در جهان، از سوی سازمان گزارشگران بدون مرز اعلام می‏شود.
در سی ساله‏ی اخیر، به‌ویژه در یک سالی که از انتخابات ریاست جمهوری می‏گذرد، همواره ده‏ها روزنامه‏نگار و اهل قلم در زندان بوده‏اند. تعداد زیادی از این روزنامه‏نگاران اینک به‏ قید وثیقه در بیرون از زندان‌اند و عده‏ای هنوز در داخل زندان‏ها هستند.



هزار و یک بحران روزنامه‌نگار ایرانی

پانته‌آ بهرامی: روزنامه‌نگاری در ایران، فراز و فرودهای زیادی را به‌ویژه در یک‌صد سال اخیر پشت سر نهاده، اما شاید در سه دهه‌ی گذشته، پس از سرکوب‌های دهه‌ی شصت که موج وسیعی از روزنامه‌نگاران را پشت میله‌های زندان کشاند، موج دستگیری‌های روزنامه‌نگاران در ۱۰‌ماه اخیر را بتوان بحرانی‌ترین شرایط برای روزنامه‌نگاران دانست. هفته‌ی گذشته در شهر واشنگتن، جلسه‌ای با عنوان شبی در همبستگی با روزنامه‌نگاران دربند ایران برگزار شد. گزارشی بخوانید در این زمینه.



گفت‌وگو با سه روزنامه نگار، وبلاگ نویس و مدافع آزادی مطبوعات
روز جهانی مطبوعات و روزنامه‌نگاران ایران

حسین علوی: روز جهانی مطبوعات در سراسر جهان در شرایطی برگزار شد که بنا به گفته‌ی دست‌اندرکاران مطبوعات در ایران، روزنامه‌نگاران، و وبلاگ‌نویسان، یکی از دشوارترین دوره‌های فعالیت حرفه‌ای خود را طی می‌کنند. در این ارتباط به سراغ سه نفر روزنامه‏نگار، وبلاگ‏نویس و مدافع آزادی مطبوعات رفتم و پرسش‌هایی را با آنها در میان گذاشتم. رضا معینی، مسئول بخش ایران و افغانستان «سازمان گزارش‏گران بدون مرز»، ابراهیم نبوی، طنزپرداز، و مسیح علی‏نژاد، روزنامه‌نگار.



گفت‌وگو با فرناز فصیحی، روزنامه‌نگار و برنده جایزه
جایزه خبرنگاری کندی برای پوشش رویدادهای ایران

پژمان اکبرزاده: یکی از جوایز روزنامه‌نگاری رابرت کندی در سال ۲۰۱۰ به فرناز فصیحی، روزنامه‌نگار ایرانی- آمریکایی اهدا شد. دلیل اهدای جایزه به او، ثبت مقاومت مردم ایران در شرایط پرخطر و علیرغم تلاش برای خاموش کردن آن اعلام شده است. فصیحی، ساعاتی پس از دریافت جایزه به «زمانه» گفت: «خوشحالم که توانسته‌ام تاثیرات مسایل اخیر روی مردم ایران را به دنیا نشان دهم. این جایزه نشانگر آن است که کار ما توانسته تاثیر خودش را بگذارد.»



رضا معینی مسئول بخش ایران سازمان گزارشگران بدون مرز، در گفت‌وگو با زمانه:
وضعیت دشوار روزنامه‌نگاران گریخته از ایران

حسین علوی: فشار و اعمال محدودیت علیه روزنامه‌نگاران در ایران ادامه دارد. نه فقط بیش از ۵۰ روزنامه‌نگار به احکام زندان دراز مدت محکوم شده و یا همچنان بلاتکلیف در بازداشت بسر می‌برند، بلکه خیل روزنامه‌نگارانی که به اجبار از ایران گریخته‌اند نیز در کشورهای همسایه ایران وضع نامطلوبی دارند. در این زمینه با رضا معینی، مسئول بخش ایران گزارش‌گران بدون مرز گفت‌وگو کرده‌ام.



رضا معینی مسئول بخش ایران در سازمان‌گزارش گران بدون مرز:
«۵۰ روزنامه‏نگار و وب‏نگار زندانی داریم»

حسین علوی: روند بازداشت و صدور احکام سنگین برای روزنامه‌نگاران ادامه دارد. دادگاه بدوی برای بهمن احمدی امویی، هفت سال و چهار ماه حبس تعزیری و ۳۴ ضربه شلاق صادر کرده است. پیش از این نیز احمد زیدآبادی به زندان و تبعید محکوم شده بود. چرا برای روزنامه‏نگاران چنین احکام سنگینی صادر می‏شود؟ رضا معینی از سازمان گزارش‌گران بدون مرز، در این باره با زمانه سخن گفته است.



گفت‌وگو با فرزانه روستایی و حامد کاویانی؛ روزنامه نگار
«مطبوعات به وظیفه‌ی اصلی خود عمل نمی‌کنند»

مریم محمدی: در شرایط فعلی ایران مساله‏ی آسیب‏های انسانی ناشی از فشار اقتصادی که حاصل بیکار شدن روزنامه‌نگاران است کم‏تر مورد توجه قرار می‏گیرد. در این ارتباط با فرزانه‏ی روستایی، روزنامه‏نگار شناخته شده به ویژه در عرصه‏ی کار بین‏المللی روزنامه‏نگاری و همکار بسیاری از روزنامه‏های داخل و خارج از کشور، گفت‏وگو کرده‏ام. هم‏چنین با حامد کاویانی، روزنامه‏نگار اخراجی که عقاید کمی‏ متفاوت را ابراز می‏کنند نیز صحبت کرده‌ام.



گفت‌وگو با بدرالسادات مفیدی، دبیر انجمن صنفی روزنامه‌نگاران
«مرجعی برای تظلم‌خواهی وجود ندارد»

مریم محمدی: تازه‌ترین موج فشار بر مطبوعات که در آستانه‌ی برگزاری مراسم ۱۶ آذر آغاز شده بود، با رحلت آیت‌اله منتظری تشدید شده است. طی دو هفته‌ی اخیر روزنامه‌های بسیاری بارها از وزارت ارشاد تذکر گرفته‌اند. همچنین روز گذشته اعلام شد که جمع وسیعی از روزنامه‌نگاران روزنامه‌ی «فرهیختگان» اخراج شده‌اند. در مورد مجموعه‌ی این وضعیت با خانم بدرالسادات مفیدی، دبیر انجمن صنفی روزنامه‌نگاران گفت‌وگو کرده‌ام.



تخلیه کشور از روزنامه‌نگاران با تشدید رعب و وحشت

ایرج ادیب‌زاده: دور تازه‌ای از فشار بر روزنامه‌نگاران ایران آغاز شده است. گروه پرشمار بی‌سابقه‌ای از روزنامه‌نگاران مستقل از ایران خارج شده یا گریخته‌اند. بیانیه‌ی تازه‌ی سازمان گزارشگران بدون مرز ابراز نگرانی کرده که با تشدید رعب و وحشت و سانسور مقامهای ایرانی موفق شوند، کشور را از روزنامه‌نگاران مستقل خالی کنند. با رضا معینی از سازمان گزارشگران بدون مرز در مورد این مسأله گفت‌وگو کرده‌ام.



گفت و گو با ژیلا بنی‌یعقوب
«این جایزه را به همکاران دربندم تقدیم می‌کنم»

لیدا حسینی‌نژاد: ژیلا بنی‌یعقوب، روزنامه نگار و فعال حقوق زنان برنده «جایزه جهانی آزادی بیان» در کانادا شد. این جایزه به خاطر «شجاعت فوق‌العاده و غلبه بر مشکلات بزرگ برای گزارش اخبار» به ژیلا بنی‌یعقوب و یک روزنامه روسی اهدا شد. به بهانه‌ی اهدای این جایزه، با ژیلا بنی‌یعقوب گفت و گوی کوتاهی کرده‌ام.



گفت و گو با نوشابه امیری درباره گزارش سالانه آزادی مطبوعات سال ۲۰۰۹ جهان
قصه‌ای که از آب چشم فراتر رفته است

ایرج ادیب‌زاده: در رده‌بندی جهانی آزادی مطبوعات سال ۲۰۰۹ که سازمان گزارش‌گران بدون مرز منتشر کرده‌ است، ایران در کنار سه کشور جهنمی آزادی مطبوعات به توصیف گزارش یعنی ترکمنستان، کره شمالی و اریتره قرار گرفته است. نوشابه امیری، عضو شورای سردبیری روزآنلاین در گفت و گو با رادیو زمانه در این باره می‌گوید: «قصه‌ی ما فراتر از آب چشم رفته است؛ این قصه دیگر پر از خونِ دل است.»



گفت و گو با بدرالسادات مفیدی، دبیر انجمن صنفی روزنامه‏نگاران
«دستگاه‏های امنیتی، مانع برگزاری نشست شدند»

مریم محمدی: انجمن صنفی روزنامه‏نگاران ایران اعلام کرد که یازدهم تیرماه، جلسه‏ای را برای بررسی وضعیت دشوار کنونی، در محل این انجمن برگزار خواهد کرد. اما نهم تیرماه انجمن اعلام کرد که این جلسه را لغو کرده است. بدرالسادات مفیدی به زمانه می‌گوید: «طی تماسی که از سوی یکی از دستگاه‏های امنیتی داشتیم، انجمن صنفی روزنامه‏نگاران، از برگزاری چنین نشستی منع شد. ما هم با توجه به شرایط و جهت حفظ امنیت روزنامه‏نگاران پذیرفتیم که این نشست را لغو کنیم. اما این به معنای این نیست که اعتراض ما رفع شده باشد.»



قسمت دوم
ادبیات، زیر فشار ممیزی

امیدرضا محمودی: در ابتدای نمایشگاه کتاب تهران در سال ۸۷، صفارهرندی، وزیر ارشاد دولت احمدی‌نژاد، از ناشران و پدید‌آورنده‌گان کتاب خواست آثار خود را مطابق سلیقه‌ی ارشاد سانسور کنند و بعد برای مجوز بیاورند، تا روند چاپ سرعت بگیرد. این در حالی است که صد‌ها عنوان کتاب مختلف، در سی و یک ماه اول دولت احمدی‌نژاد، امکان چاپ در ایران را از دست داده‌ بودند؛ چون ناشرین از قبول کتاب‌ خودداری می‌کنند، مگر این‌که کتاب واقعاً هیچی نداشته باشد تا به مشکلی برخورد کند. یکی از مهم‌ترین ناشرین خصوصی تهران،‌ اعلام کرده که تا اطلاع ثانوی، هیچ کتابی را از هیچ کسی قبول نمی‌کند تا وضعیت کتاب‌های موجودش مشخص شود.



گفت و گو با پیمان روشن‌ضمیر و اختر قاسمی از امضاکنندگان نامه اعتراضی به آیت‌الله خامنه‌ای درباره مرگ امید میرصیافی:
«خواستیم حاکمان را مورد سوال قرار دهیم»

لیدا حسینی‌نژاد: چندی ‌پیش نامه‌ای خطاب به آیت‌الله خامنه‌ای از‌ سوی جمعی از وبلاگ‌نویسان ایرانی تنظیم و امضا شد که در این نامه سوالاتی در مورد مرگ امید‌رضا ‌میرصیافی مطرح شده بود. امید‌رضا میر‌صیافی، فعال فرهنگی و وبلاگ‌نویسی بود که در اردیبهشت ۱۳۸۷به اتهام توهین به مقام رهبری دستگیر شد و در ۲۸ اسفند ۱۳۸۷در سن ۲۸ سالگی در زندان اون به دلیل عدم رسیدگی به‌موقع به وضعیت جسمی و روحی او درگذشت. پیمان روشن‌ضمیر از وبلاگ‌نویسانی است که اقدام به نوشتن این نامه کرده است و از دیگر وبلاگ‌نویسان هم دعوت کرده که با ذکر نام واقعی خودشان این نامه را امضا کنند. با پیمان روشن‌ضمیر و اختر قاسمی از امضاکنندگان این نامه گفت‌ و ‌گو کرده‌ام.



سانسور اینترنت

دکتر امیر مدنی: در خبر‌ها خو انده می‌شود که «کمیته تعیین مصادیق فیلترینگ»، تاکنون پنج میلیون سایت را برای کاربران ایرانی فیلتر کرده است. ویژگی فرهنگ ایرانی صورت و ذات جهان‌شمول و یونیورسال آن است. لازمه بقا و استمرار چنین فرهنگی امکان دستیابی به تمام منابع موجود است. سنت نامرضیه سلب و منع و تهدید که پیشوایانی چون محمود غزنوی داشته است جز آسیب به اعتبار انسانی و ایرانی‌گری نیست. ایده و فکر حفاظت از طریق محدودیت‌آفرینی‌ها اندیشه‌ای ضعیف و رو به متلاشی است.



آزادی بیان در اروپا قربانی جنگ غزه می‌شود؟

نیکولاس نیک سادات: بحث میان اروپاییان «طرفدار حق دفاع اسرائیل از شهروندانش» با معترضان به «خشونت بی‌تناسب علیه فلسطینیان» ادامه دارد. در این میان به نظر می‌رسد طرفداران اروپایی اسرائیل بیش از دیگران بهای همدردی با رنج فلسطینیان را می‌پردازند. در ایتالیا یک شوی تلویزیونی سیاسی ـ اجتماعی سر و صدای زیادی در محافل سیاسی به پا کرده است: برنامه پربیننده «سال صفر» که از کانال دوی تلویزیون دولتی پخش می‌شود به نگاه یک‌سویه و اکتفا به نمایش ‌دادن برداشت فلسطینی‌ها از جنگ متهم شده است.



گفت و گو با رضا معيني، مسوول بخش ايران گزارشگران بدون مرز:
وضعیت اسفناک روزنامه‌نگاران ایران

نیک‌آهنگ کوثر: روزنامه‌نگاری ایران در ۱۰ سال گذشته با فراز و نشیب‌های فراوانی روبه‌رو بوده است. رضا معيني، مسوول بخش ايران «گزارشگران بدون مرز» در گفت و گو با زمانه می‌گوید: «‌من فکر می‌کنم که تلاش دولت آقای احمدی‌نژاد برای اعمال فشار بر مجموعه‌ی نهادهای صنفی مشخص بوده است.‌ تعداد لغو امتیاز نشریات و تعداد ممنوع کردن انجمن‌ها و نهادهایی مدنی شکی نمی‌گذارد که دولت می‌خواهد نهادهای صنفی را تخطئه کند.»



افغانستان، منهای آزادی بیان

پیمان باختری: اداره امنیت ملی افغانستان، روز دوشنبه هفت مردادماه، محمدنصیر فیاض، مجری برنامه «حقیقت» در تلویزیون غیردولتی آریانا را بازداشت کرد. آقای فیاض در جریان این برنامه، امین فرهنگ وزیر تجارت و اسماعیل‌خان وزیر انرژی افغانستان را به دریافت رشوه متهم کرده بود. این برخورد در حالی با گرداننده یک برنامه انتقادی تلویزیون آریانا صورت می‌گیرد که بر اساس قانون رسانه‌های همگانی افغانستان، جرایم مطبوعاتی، باید توسط کمیسیون صنفی بررسی شود.



انحلال انجمن صنفی روزنامه‌نگاران؛ انقراض نهاد مدنی

مریم محمدی: چندی پیش وزارت کار و امور اجتماعی دستور انحلال یکی از بزرگ‌ترین انجمن‌های صنفی کشور، یعنی «انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران» را صادر کرد. دیروز فراخوانی با امضای ۵۰۰ روزنامه‌نگار از داخل و خارج کشور در حمایت از انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران، منتشر شد. نوشابه امیری در گفت‌وگو با رادیو زمانه در این باره می‌گوید: «وضعیتی که امروز برای انجمن پیش آمده، در ادامه‌ی همان سیاست انقراض همه‌ی نهادهای مدنی، تحت اختیار گرفتن این نهادها و لوث کردن فعالیت مدنی در جامعه‌ی ایران است.»