سانسور اینترنت

دکتر امیر مدنی

حتی هانس کونگ، فیلسوف برجسته و ناراضی کاتولیک و مولف کتاب «اسلام، دیروز، امروز، فردا» این باور تاریخی را که امام محمد غزالی سلف دکارت در طرح اسلوب شک منطقی است، می‌پذیرد.

هانری کربن اندیشه محمد غزالی را از متدولوژیک‌ترین اندیشه‌های تا‌ریخ می‌داند. سنت توماس داکوینو که به همراه سنت اگوستینو (مانوی به مسیحیت گرویده) یکی از دو متفکر عمده جهان مسیحیت است.

کتاب «مقاصد‌الفلاسفه» محمد غزالی را خوانده و مورد استناد قرار داده بود. غزالی کتاب «مقاصد‌الفلاسفه» را برای آن نوشته بود تا کتاب «تهافت‌ا لفلاسفه» را در رد آرای فلاسفه بنویسد.

به این مفهوم که غزالی فقیه و متکلم و عارف در چنان درجه‌ای از آزاد فکری بود که برای رد آرای فلاسفه در آغاز و آن هم در کتابی جداگانه به توضیح آنان می‌پردازد.

سنت توماس که کتاب «مقاصد‌الفلاسفه» را خوانده و کتاب «تهافت‌ا‌لفلاسفه» را نشناخته و نخوانده بود، به خطا غزالی را فیلسوف می‌پندارد. محمد غزالی البته بی‌آن‌که فیلسوف باشد آن‌قدر آزاد‌اندیش و آزاده است که بتواند بنویسد: «مگس بر نجاست آدمی نکوتر که عالم بر درگاه سلطان.»

شوپنهاور می‌گوید: اهمیت کشف هند برای اروپای قرن نوزدهم به اندازه اهمیت کشف یونان و رم باستان برای اروپای رنسانس است. شوپنهاور هند را از طریق مطالعه اوپانیشادها یا آموزه‌های عرفا‌نی هند شناخته بود. این آموزه‌ها را آنکلیل دوپرون فرانسوی از نسخه گردآوری شده «دارا شکوه» وارث تاج و تخت هند از فارسی هندی به لاتین ترجمه کرده بود.

اگر سلوک فکری و عملی غزالی را در کنار حماسه‌سرایی‌های خرد‌گرایانه فردوسی‌، تأملات حیرت‌آور مولوی در باب عقل و ایمان‌، تعقلات شک‌گرایانه خیام در باب هستی، نکته‌سنجی‌های سعدی در حکمت عملی، اندیشه‌آفرینی‌های ژرف حافظ در آزادگی، انسان‌گرایی نظامی در نقل‌های درمان‌گر و التیام‌بخش زخم‌های روان و اندیشه بی‌شمار ایرانیان دیگر چون بوعلی و بوریحان و آثار بسیار به زبان فارسی را که از کشمیر تا بالکان آفریده شده در کنار جنبش‌های فکری و اجتماعی (چون مشروطیت و اصلاح‌طلبی مصدقی و حقوق طلبی‌های امروزی) بنهیم، درمی‌یابیم آن‌چه به ایران و ایرانی هویت و شکل و حشمت داده است بیش از سلحشوری سلحشوران، اندیشه فرزانگان و اندیشه‌ورزان بوده است.

اندیشه نیز تنها در دسترسی آزادانه به تمامی منابع و از طریق جدال استدلالی و با تعقل و تأمل می‌تواند بارور شود. ویژگی فرهنگ ایرانی صورت و ذات جهان‌شمول و یونیورسال آن است.

لازمه بقا و استمرار چنین فرهنگی امکان دستیابی به تمام منابع موجود است. سنت نامرضیه سلب و منع و تهدید که پیشوایانی چون محمود غزنوی داشته است جز آسیب به اعتبار انسانی و ایرانی‌گری نیست.

پادشاهان صفوی آن‌گاه که اخباری‌‌گری را روش مسلط زمان خود کردند و اطاعت را جانشین اندیشه و عرصه را بر اهل فکر و فلسفه و اجتهاد بدان حد تنگ ساختند که علمای قشری حضور اندیشمندی چون ملاصدرا را در اصفهان تاب نیاوردند و او را راهی مورچه خورت و سپس کهک قم کردند، در واقع در همان زمان تخم انحطاط و بی‌حالی را نه فقط در دربار که در سطح جامعه نیز پراکندند.

در خبر‌ها خو انده می‌شود که «کمیته تعیین مصادیق فیلترینگ»، تاکنون پنج میلیون سایت را برای کاربران ایرانی فیلتر کرده است. می‌توان پذیرفت که نیمی از این سایت‌ها «مستهجن» بوده باشند و اگرچه هیچ خانه‌ای بدون توالت قابل تصور نیست از این بخش درمی‌گذریم.

نیمی دیگر بی‌شک می‌توانند دارای اطلاعاتی باشند مفید و ضرور از برای آگاهی همه‌جانبه برای جوینده ـ به ویژه جوان ـ ایرانی از بهر آزمون زندگی و شناخت مواضع دیگران و یافتن و پرورش اندیشه‌هایی از برای صیانت خود و ارایه طرق هم‌زیستی بهتر آدمیان و موجودات و کاینات در گستره هستی‌.

خوانده می‌شود که از جمله این سایت‌های متأسفانه مسدود شده‌ی اخیر، برخی سایت‌های ادبی و فرهنگی و سایت‌های فارسی العربیه و رادیو آلمان و رادیو فرانسه هستند.

همگان می‌دانند که مواضع دو سایت اروپایی بیان‌گر اندیشه‌های رایج جوامع دولتی و مدنی اروپاست که در تمام مسایل جهانی و خاورمیانه و ایران به دلیل باور به روش گفت و گو و طرد خشونت، جنگ و تروریسم در تمامی مسایل جهانی و منطقه‌ای نقطه تعادل و بر ضد افراطی‌گری‌های هستی‌سوز در این جهان پر آشوب است.

افکار عمومی اروپا چنان با ارزش‌های دمکراتیک و حقوقی عجین شده است که در هشتاد شهر فرانسه و آن‌هم در یک روز به نفع فلسطینیان تظاهرات عظیمی بر پا می‌شود.

این افکار علی‌رغم و بر ضد برخی گرایشات افراطی و سمی نژاد‌پرستانه همواره در جهت تلاش برای حفظ صلح جهانی و بر ضد میلیتاریسم‌های گوناگون پیشگام بوده است.

سایت فارسی العربیه نیز بیان‌گر مواضع بایسته توجه دولت سعودی و وارثان فکری بدوی‌گرای ابن تیمیه و دارای گرایش‌هایی گاه متفاوت و گاه متضاد با منافع ملی ایران (در شبه قاره هند و افغانستان و لبنان و به ویژه در حمایت از یاغیان شرق کشور) است.

در این خصوص باید گفت اگر اخبار و تحلیل‌ها و مواضع این سایت قادر به تهدید فرهنگ ایرانی که در صورت‌های بهترخود عمیقاً نرمش‌پذیر و خردگرا و انسان‌گراست می‌بود این فرهنگ خجسته بسیار پیش از این در برابر گجستگان گوناگون از پای افتاده بود.

ایده و فکر حفاظت از طریق محدودیت‌آفرینی‌ها اندیشه‌ای ضعیف و رو به متلاشی است. هر بارویی سرانجام فرو می‌ریزد. این آب روان است که زاینده و مفرح ذات و شادی‌زا‌ست.