انحلال انجمن صنفی روزنامه‌نگاران؛ انقراض نهاد مدنی

مریم محمدی

چندی پیش در مقابل حیرت و بهت همگانی، وزارت کار و امور اجتماعی، دستور انحلال یکی از بزرگ‌ترین انجمن‌های صنفی کشور یعنی «انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران» را صادر کرد.

در آن زمان در گفت‌وگوهایی که با مسوولین این انجمن داشتیم، آن‌ها به هیچ شکل این حکم را قانونی نمی‌دانستند و معتقد به اجرای آن نبودند.

امروز فراخوانی با امضای ۵۰۰ روزنامه‌نگار از داخل و خارج کشور در حمایت از انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران، منتشر شد. به همین مناسبت با خانم نوشابه امیری، یکی از امضاکنندگان فراخوان در خارج از کشور و آقای علی مزروعی، رییس هیأت مدیره‌ی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران گفت و گو کردم.

خانم امیری شما یکی از ۵۰۰ روزنامه‌نگاری هستید که فراخوانی را در حمایت از انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران، امضا کرده‌اید. با توجه به این که این فراخوان در واقع عکس‌العملی است نسبت به حکم تعطیلی این انجمن و با توجه به این که شما اینک مقیم خارج از کشور هستید، این حکم و این‌گونه رفتار را با انجمن چگونه ارزیابی می‌کنید؟

من از اولین سال‌ها، یعنی بعد از دوم خرداد عضو این انجمن صنفی شده‌ام. وضعیتی که امروز برای انجمن پیش آمده، در ادامه‌ی همان سیاست انقراض همه‌ی نهادهای مدنی، تحت اختیار گرفتن این نهادها و لوث کردن فعالیت مدنی در جامعه‌ی ایران است.

نوشابه امیری

شما به نوعی به سابقه‌ی این جریان اشاره می‌کنید. ممکن است با توجه به تجربیاتی که دارید توضیح دهید که سابقه‌ی این برخوردها با انجمن به کجا برمی‌گردد؟

روزنامه‌نگاری در ایران یک سابقه دارد. ما یک سندیکای روزنامه‌نگاران در ایران داشتیم که این سندیکا به‌ویژه در انقلاب خیلی نقش مهمی را بازی کرد. بعد از انقلاب به یک شکلی این انجمن را منحل کردند و روزنامه‌نگاران تا سال‌های سال نتوانستند هیچ نهادی داشته باشند. در دوم خرداد انجمن صنفی روزنامه‌نگاران شکل گرفت.

طبعا با توجه به تعداد زیاد روزنامه‌نگاران که بعد از دوم خرداد فرصت کار حرفه‌ای پیدا کردند و جوانانی که به این سمت روی آوردند، در انتخابات متعددی که برگزار شد کسانی برگزیده شدند که یا به جمع اصلاح‌طلبان حکومتی تعلق داشتند یا به اصلاح‌طلبان خارج از حکومت. به یک معنا وابستگان به جناح راست چندان راهی به این جمع نداشتند.

به همین دلیل آنها سعی کردند در دوره‌های مختلف وارد این ماجرا بشوند. در آخرین سال ریاست جمهوری آقای خاتمی، یک یورشی در انتخابات کردند که انتخابات را به تشنج کشاندند. ناگهان افرادی را از روزنامه‌ کیهان فرستادند که عضو انجمن شوند، ولی رای نیاوردند.

بعد از آن، به تدریج وقتی دیدند که از طریق انتخابات به جایی نمی‌رسند، برای فتح این انجمن مثل جاهای دیگر سعی کردند از شیوه‌های فشارهای دولتی و فشارهای غیرمستقیم دولتی استفاده کنند.

خانم امیری، آیا شما علت مشکلی را که برای انجمن پیش آمده درگیری بین نیروهای راست می‌بینید که نتوانسته‌اند در انتخابات انجمن اثرگذار باشند، یا نوعی یورش دولتی و سیاسی به انجمن صنفی روزنامه‌نگاران؟

هر دوی اینهاست. اینها می‌خواستند انجمن را در اختیار بگیرند و تبدیلش کنند به آن چیزی که اکنون نمونه‌هایش را دارند (مثل انجمن روزنامه‌نگاران مسلمان، انجمن منتقدان سینمایی مسلمان)، از این انجمن‌هایی که پشت آن یک پسوند «اسلامی» می‌گذارند و در واقع ادامه‌ی سیاست‌های دولت نهم است.

ولی در اینجا نتوانستند. به همین دلیل سعی کردند دو کار را هم زمان بکنند؛ از یک طرف مانع‌تراشی کنند که این انجمن صنفی نتواند به وظایفش عمل کند و اعضایش را ناراضی کنند. جلوی هدیه‌های ساده‌ای را که آقای خاتمی می‌خواستند بدهد، گرفتند.

انجمن انتخابات برگزار می‌کرد، جشنواره مطبوعات برگزار می‌شد. جلوی تمام این ابزارهای اجرایی را گرفتند که اولین نتیجه‌اش آن است که اعضا وقتی ببینند جواب صنفی نمی‌گیرند، طبعا ناراضی می‌شوند. از طرف دیگر سعی کردند از راه‌های به اصطلاح قانونی وارد شوند و آن را ثبت کنند. یعنی با یک هدف بسیار مشخص انجمن را گوشه دیوار قرار دادند و سعی کردند اعضایش را از او جدا کنند تا به نتیجه خودشان برسند. این را منحل کنند و انجمن خودشان را راه بیاندازند، مثل بقیه انجمن‌ها.

همان‌طور که سندیکای کارگران را نمی‌توانند تحمل کنند، آقای اسانلو را به زندان می‌اندازند، جمع‌های دانشجویی، جمع‌های زنان را نمی‌توانند تحمل کنند و در کنار اینها ببینید چقدر انجمن‌های موازی را درست می‌کنند که این انجمن‌ها جواب‌گوی خواست‌های جامعه‌ی مدنی نیستند و در واقع مجریان سیاستی هستند که حکومت می‌خواهد.

علی مزروعی

آقای مزروعی، نظر شما درباره‌ی علت یورش به انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران چیست؟

از وقتی که دولت نهم روی کار آمده، دل خوشی از نهادهای صنفی و مدنی ندارد. از وقتی آمده‌اند، دنبال بهانه برای برخورد با انجمن می‌گشتند. به نظر ما حتی بهانه‌ای هم نتوانستند پیدا کنند. ولی فعلا از قدرت سازمانی‌شان استفاده کردند و این بحث‌ها را مطرح می‌کنند. ولی به لحاظ قانونی انجمن فعالیت خودش را ادامه می‌دهد و فکر نمی‌کنم که به لحاظ حقوقی بتوانند انجمن را تعطیل کنند.

یعنی انجمن در حال حاضر به فعالیت‌های خودش ادامه می‌دهد؟

بله، بله کماکان فعالیت خودش را ادامه می‌دهد و ما اعلام کرده‌ایم که در روز هجدهم مرداد (روز خبرنگار) هم مجمع عمومی انجمن برگزار می‌شود و از اعضا در مورد ادامه‌ی کار انجمن نظرخواهی می‌شود.