انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا و دولت اوباما

پانته‌آ بهرامی

Barack Obama

انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا در ماه نوامبر امسال در پیش است. اکنون در هر دو مجلس سنا و گنگره، دمکرات‌ها در اکثریت هستند ولی این معادله با انتخابات پیش رو ممکن است به‌هم بخورد. چراکه محبوبیت اوباما نسبت به دوران انتخاب او به عنوان رییس جمهور کاهش یافته است. مکانیسم‌های قدرت و شرکت‌های بزرگ در عمل جلوی تصویب بسیاری از سیاست او را گرفته‌اند.

برای مثال آنچه به عنوان بیمه‌های درمانی تصویب شد، در طرح اولیه‌ی خود بسیار متفاوت بود. در طرح اولیه، بیشتر منافع قشرهای پایین مورد نظر بود. علاوه بر آن خواست اوباما برای بستن مالیات برای افراد با درآمد بالا با مخالفت جدی قشرهای مرفه و جمهوری خواهان روبه‌رو شده است. ازسوی دیگر مخالفین اوباما در این مدت دست به سازماندهی خود زده‌اند و حرکت اعتراضی را به عنوان «تی پارتی» شکل داده‌اند.

این مسئله از سال ۲۰۰۸ اوج گرفته است. «تی پارتی» هرگز در صدد نبوده که تبدیل به یک حزب رسمی سوم (بعد از احزاب جمهوری‌خواه و دموکرات) یا نوعی نهاد سیاسی رسمی شود بلکه اعضای آن می‌خواهند بر احزاب موجود تاثیر بگذارند. این حرکت اعتراضی بر اصول پافشاری می‌کند و نه بر نحوه‌ی سیاستگذاری‌ها. این حزب فاقد تمرکز است و شباهتی به یک سازمان ندارد بلکه تشکیل شده از شبکه‌ای از گروه‌های کوچک با وابستگی‌های مختلف که به اصول مالی واحدی معتقدند. این جریان هیچ مرام‌نامه و اساسنامه‌ای ندارد.

«تی پارتی» نام خود را از یک حرکت تاریخی در آمریکا گرفته است. برخی آن را به نام «حزب چای» ترجمه کرده‌اند اما لغت TEA مخفف سه کلمه‌ است: TAX ALREADY ENOUGH به معنای «مالیات کافی است». پیشینه‌ی تاریخی نام این حرکت به سال ۱۷۷۳ برمی‌گردد. در این سال در بوستون، مستعمره‌‌نشینان آمریکایی بسته‌های چای را که دولت انگلیس بر آن مالیات وضع کرده بود در بندر به دریا ریختند.

حرکت نوین «تی پارتی» بر سه اصل: «مسئولیت‌پذیری در مقابل مالیات دهندگان»، «محدود کردن دولت» و «بازار آزاد» بنیان نهاده شده است. یکی از مشخصه‌های این حزب اعتراض شدید به کنگره و کاخ سفید است. عدم اعتماد به سیاستمداران، دولت و رسانه‌ها در این حرکت به طور عمیقی ریشه دوانده است. اعضای این گروه از جورج دابلیو بوش جمهوری‌خواه و از باراک اوبامای دموکرات به یک اندازه ناامید هستند. طبیعتا آنها با جمهوری‌خواهان همسوترند اما درعین حال از این حزب ناخشنودند.

چالش‌های پیش روی دولت اوباما

علی افشاری، تحلیلگر سیاسی چالش‌های روبه‌روی اوباما در انتخابات میان‌دوره‌ای را به چند بخش تقسیم می‌کند: «در وهله‌ی اول مشکلات اقتصادی است. مجموعه تلاش‌های دولت اوباما به ویژه بسته‌های مشوق اقتصادی که قرار بود محرک بخش‌های اقتصادی شود نتوانسته انتظارات جامعه را فراهم کند. البته کارشناسان معتقتدند دامنه‌ی بحران فراتر از آن است که بتوان در یکی دوسال آن را مهار کرد و چنین انتظاری غیر واقعی است.

مردم عادی که بخشی درگیر بیکاری هستند اینگونه نمی‌بینند و چه بسا ذهنیت وجود دارد که انتقال قدرت به جناح دیگر و یا نسخه‌های جمهوری‌خواهان بهتر بتوانند مشکلات اقتصادی را که فشار بخصوص به طبقه‌ی متوسط آورده حل کند. به ویژه آنکه برخی معتقدند حیات طبقه‌ی متوسط در درازمدت با چالش‌های جدی روبه‌رو است.

موضوع دوم سیاست خارجی است. معتقدند که دولت اوباما اقتدار لازم را که لازمه‌ی جایگاه اول آمریکا در دنیاست به خرج نداده است. مثلاً در برابر چین، روسیه و ایران. رقبای دولت به ویژه جمهوری‌خواهان اوباما را متهم می‌کنند که مماشات بیش از حد به خرج داده و تحرکات گروه‌های تروریستی در دوران اوباما بیشتر شده است. در مورد چین، ترازهای بازرگانی مثبت چین و صادرات این کشور به آمریکا بسیار زیاد است که انتقاداتی را در آمریکا ایجاد کرده است.

مسئله‌ی سوم، بیمه‌های درمانی است. انتظار رای‌دهندگان به اوباما، ملزم کردن دولت و پشتیبانی از بیمه‌ی دولتی برای بخش‌های محروم جامعه بود که در عمل در این بخش اتفاق خاصی نیافتاده که البته به کارشکنی بیشتر شرکت‌های بیمه برمی‌گردد. به هرصورت انتظاری که مردم داشته‌اند بیشتر بوده است و شکافی در اینجا وجود دارد.

بالاخره، چالش دولت اوباما در مورد ارتش آمریکا در عراق و افغانستان است. بسیاری از رای‌دهندگان با این امید رای داده‌اند که نظامی‌گری از دستور کار دولت آمریکا حذف شود و نیروهایشان از این دو کشور خارج شوند. اگرچه طبق زمان‌بندی بسیاری از نیروها از عراق خارج شده‌اند ولی در افغانستان عکس این اتفاق افتاد و تعداد نیروهای آمریکایی بیشتر شده که این موضوع مورد مخالفت هواداران اوباماست.

مجموعه‌ی این عوامل فضای مناسبی را برای دمکرات‌ها و دولت فراهم نکرده است. اکنون هم دولت و هم دو مجلس در دست دمکرات‌هاست. معمولاً در یک جامعه‌ی دمکرات قدرت باید تقسیم و جابه‌جا شود. این فاکتور اکنون به نفع جمهوری‌خواهان کار می‌کند. حال بعد از چهارسال که هم سنا و هم کنگره در دست دمکرات‌ها بوده و حالا دولت هم در دست دمکرات‌هاست از دید عده‌ای بهتر است تنوعی در تقسیم قدرت و فضای حکومتی آمریکا پدیدار شود. اکنون این جمهوری‌خواهان هستند که شانس بیشتری دارند.

جمهوری‌خواهان نیر بدون چالش نیستند. حزب «تی پارتی» که اخیراً فعال شده‌اند و مدافع ارزش‌های محافظه‌کار است مشکلاتی را برای جمهوری‌خواهان فراهم کرده که بعضاً چهره‌های افراطی را برای انتخابات مطرح می‌کنند و همچنین تاکید بیش از حدی دارند بر ناسیونالیسم که نزدیک به بحث‌های نژادپرستانه است. البته این امر ممکن است نیروهای مستقل را تحریک کند که به اوباما رای داده‌اند و این عامل به نفع دمکرات‌ها عمل کند. طبق آخرین نظرسنجی‌ها ۷۰ درصد نیروهای مستقل که معمولاً سرنوشت انتخابات را تعیین می‌کنند ابراز تمایل کرده‌اند که به جمهوری‌خواهان رای می‌دهند.

اگر جمهوری‌خواهان بتوانند مجلس نمایندگان را به دست بگیرند چه تاثیری روی سیاست‌های آمریکا و دولت اوباما خواهد داشت؟ آیا با تصویب بعضی از قوانین دچار مشکل خواهند شد؟

قطعاً دولت اوباما محدودتر خواهد شد و حوزه‌ی مانور آن نسبت به گذشته کمتر خواهد شد. به‌ویژه جمهوری‌خواهان قول داده بودند که اگر اکثریت دو مجلس را بگیرند لایحه‌ی بیمه‌های درمانی را دوباره برمی‌گردانند. از سوی دیگر دولت اوباما قصد دارد مالیات را برای بخش‌های ثروتمندتر جامعه زیاد کند؛ امری که به شدت با مقاومت جمهوری‌خواهان همراه بوده است.

اگر آنان اکثریت دو مجلس را بگیرند اجازه‌ی این کار را به دولت اوباما نخواهند داد. در زمینه‌ی سیاست خارجی در این صورت خواستار روش تندتری در مقابل روسیه و چین و خاورمیانه خواهند شد. البته اختیارات رییس جمهور در آمریکا زیاد است. اینگونه نیست که دولت اوباما نمی‌تواند برنامه‌هایش را جلو ببرد ولی قطعاً امکانات و حوزه‌ی مانور دولت در صورت برد جمهوری‌خواهان در دو مجلس کمتر خواهد شد.

آیا سیاست‌های آمریکا در صورت برد جمهوری‌خواهان در انتخابات میان‌دوره‌ای در مورد مسئله‌ی هسته‌ای و حقوق بشر تغییر خواهد کرد؟

اگر الان را با شروع دولت اوباما بررسی کنیم، به لحاظ استراتژیک دو جناح در مورد ایران به هم نزدیک‌تر شده‌اند. اختلافاتشان در مورد ایران کمتر شده است. اگر جمهوری‌خواهان برنده شوند فضا برای جمهوری‌اسلامی سنگین‌تر خواهد شد. به نظر من تفاوت‌های زیادی نخواهد کرد؛ چون هدف این است که فشارها به تدریج بر ایران زیادتر شود و تحریم‌ها به سمت تحریم‌های کمرشکن و سنگین برود و هر دو جناح بر این توافق دارند.

البته بخش افراطی و دست راستی مثل جان بولتون بحث‌هایی مثل برخورد نظامی و یا حمله به راکتور اتمی بوشهر در گوشه و کنار مطرح می‌کنند. ولی بیشتر به نظر می‌رسد این بحث‌ها جنبه و کارکرد انتخاباتی دارد و در عمل هر دو جناح روی عدم گزینه‌ی نظامی توافق دارند. باید در نظر داشته باشیم تحریم نمادینی که برای شخصیت‌هایی که درگیر برخوردهای ناقض حقوق بشر درایران و در سرکوب جنبش سبز و جنبش‌های اعتراضی در ایران بودند سوی مک‌کین چهره‌ی جمهوری‌خواه و لیبرمن، نماینده‌ی مستقل مطرح شد و دولت ملزم به تصویب آن شد. بنابراین روند حساسیت به نقض حقوق بشر ادامه پیدا خواهد کرد. در مجموع اگر جمهوری‌خواهان رای بیاورند شرایط برای حکومت ایران سخت‌تر خواهد شد.