تمرین دموکراسی در خیابان

مریم محمدی

یک‌شنبه شب میرحسین موسوی و مهدی کروبی، دو نامزد دهمین دوره‏ی انتخابات ریاست جمهوری ایران، سومین و آخرین مناظره‏ی تلویزیونی خود را برگزار کردند. بیشترین بخش‏های این مناظره، به انتقاد از دولت محمود احمدی‏نژاد اختصاص پیدا کرد.

این‏جا میدان ونک است، جمعیت شعار می‏دهد: پول نفت گم شده، همش تورم شده!

با ارس، یکی از دانشجویان هوادار میرحسین موسوی، حاضر در میدان ونک، گفت و گو می‏کنم. از او می‏خواهم از صداها فاصله بگیرد و از او می‏پرسم: ظاهراً، این تجمع‏ها بعد از هر مناظره، عادی شده است. همین‏طور است؟

مسأله، فقط بعد از مناظره نیست. چون آن شبی هم که مناظره نبود، جوانان در خیابان بودند و شاید خیلی هم رادیکال‏تر…

مشکلی در این تجمع‏ها پیش نمی‏آید؟

حقیقتش، من کمی مشکوکم. چون سه تا امکان الان مطرح است؛ یکی این‌که اگر موسوی رأی بیاورد، می‏خواهند آرا را ابطال کنند. دیگر این‌که با این تجمع‏های مردمی می‏خواهند انتخابات را عقب بیاندازند. امکان سوم که بحث آن جدی است و هاشمی ثمره هم به آن اشاره کرده، این است که می‏خواهند خشونت عریانی به‏خرج بدهند.

زنجیره سبز حامیان میرحسین موسوی

خُب، اگر چنین خطری را تشخیص می‏دهید، این تجمع‏ها می‏تواند خودانگیخته نباشد…

فکر می‏کنم، کاملاً خودانگیخته است. ولی می‏توانند از آن استفاده کنند. به دو مسأله هم بستگی دارد؛ یکی برخورد خود موسوی که به نظر من، با نامه‏ای که به آقای خامنه‏ای نوشت، پیش‏دستی کرد. به هشیاری خود مردم هم بستگی دارد.

اگر همان شب اول، بعد از مناظره‏ی موسوی و احمدی‏نژاد، مردم بیرون نمی‏ریختند، هر امکانی بود. از جمله بیست و هشت مردادی دیگر و این‌که یک سری ارازل و اوباش به خیابان بریزند و همه جا را احاطه کنند.

مناظره‏ی میان آقای کروبی و موسوی را چطور دیدید؟

خیلی خوب بود! این دیگر خیلی خوب بود! عمده‏ی وقت موسوی رفت به سمت این‌که جواب احمدی‏نژاد را بدهد. نمودارها را آورد، آن‏ها را تک به تک نشان داد و گفت که این‏ها نمودارهای بانک مرکزی است، نمودارهایی که آقای احمدی‏نژاد با خود داشته، دروغ و جعل اسناد دولتی بوده است. روی نکات خیلی جدی دست گذاشت، خط‏کشی خیلی ‏جدی‏ای کرد و خیلی رادیکال‏تر از گذشته، در‌باره‏ی سیاست صحبت کرد.

با رویا، دانشجوی هوادار مهدی کروبی، گفت‏ و گو می‏کنم:

جمعیت شعار می‏دهد: مرگ بر دیکتاتور، مرگ بر دیکتاتور! دانشجوی سیاسی، آزاد باید گردد!

رویا، شما الان کدام نقطه‏ی شهر هستید؟

خیابان خدامی، شهر خیلی شلوغ است و تقریباً تمام طرف‏داران هر چهار کاندیدا هستند، اما بیشتر طرف‏داران آقای موسوی و آقای کروبی بیرون‏اند.

شعارها چطور هستند؟

شعارها متفاوت است؛ از شعارهای خیلی رادیکال داریم تا شعارهای دیگر. ما طرف‏داران آقای کروبی هستیم.

هواداران مهدی کروبی پس از مناظره / عکس: بابک برملایی

جمعیتی همراه با رویا شعار می‏دهند:

کروبی، کرباسچی، نه یک تدارکاتچی! و پول نفت گم شده، همه‏ش تورم شده! پول نفت گم شده، خرج بسیجی شده!

مجدداً، با ارس، از هواداران میرحسین موسوی، تماس می‏گیریم. ارس جان، جوانان در این تظاهرات، بیشتر طرف‏دار کدام نامزدها هستند؟

من، میدان ونک هستم. این‏جا شعارها بیشتر حمله به احمدی‏نژاد و حمایت از موسوی است. یعنی دعوا کاملاً، دو جناحی شده است. دیگر کروبی و رضایی مسأله‏ی اصلی نیستند. مسأله‏، سیاسی شدن مردم است که به نظر من، به میانجی موسوی، اتفاق افتاده است.

کاوه، از دانشجویان هوادار کروبی، در همان میدان ونک می‏گوید:

ما الان، میدان ونک هستیم. حامیان آقای کروبی که عموماً از دانشجویان، فعالین سیاسی و روشنفکران هستند در خیابان هستند. موج فراگیری، هم در حمایت از آقای موسوی و هم در حمایت از آقای کروبی، شکل گرفته. ما امیدواریم این موج به سمت آقای کروبی سوق پیدا کند. دلیل‏مان هم این است که آقای کروبی مطالبات واضحی را مطرح کرده است …

هواداران آقای موسوی و آقای کروبی، هر دو بعد از مناظره‏ به خیابان آمده‏اند. با هم که مشکلی ندارند؟

هواداران آقای موسوی و آقای کروبی، با هم مشکلی ندارند. ولی درگیری‏هایی بعضاً، کوچک یا بزرگ، میان هواداران آقای احمدی‏نژاد با کاندیداهای اصلاح‏طلب به‏وجود می‏آید.

شعارهایی که در تظاهرات شنیده می‏شوند، تنوع دارند و به مطالباتی که طرح است، برمی‏گردند. از قبیل:
حجاب اختیاری، حق زن ایرانی!

از یکی از دانشجویان هوادار موسوی، می‏پرسم: برخورد آقای کروبی و موسوی با یک‏دیگر، چگونه بود؟

به نظر من، قضیه بین آن دو خیلی جدی نبود. خُب، کروبی تلاش ‏کرد موسوی را در بازی‏ای بیاندازد که هاشمی پشت سر این آقا است. ولی فکر نمی‏کنم، خیلی موفق شد. چون موسوی در این مناظره، توانست کاملاً خط‏کشی کند.

نکته‏ی مثبت هم این بود که احمدی‏نژاد می‏خواست موسوی را در بازی‏ای وارد کند که خودش می‏خواست، اما موسوی در مناظره‏ی اول وارد آن بازی نشد و در این مناظره جواب او را داد. این همان استراتژی‏ای بود که احمدی‏نژاد در مناظره با کروبی استفاده کرد و دیگر از مبارزه با فساد صحبت کند.

ولی مجری برنامه هم به آقای موسوی تذکر داد که آقای احمدی‏نژاد این‏جا نیست و فرصت ندارد پاسخ بدهد. آقای موسوی هم گفت که هرقدر می‏خواهند به آقای احمدی‏نژاد وقت بدهند صحبت کند. اگر آقای احمدی‏نژاد، دوباره این وقت را داشته باشد، چه؟

موسوی، حرف‏های خود را زد و جر و بحث آخرش هم که: «هرچقدر می‏خواهید به این آقا وقت بدهید، ایشان که همه‏چیز در اختیارش است»، بازی احمدی‏نژاد را تمام کرد که او می‏تواند هر حرفی بزند، چون وقتش بیشتر است. هرچقدر هم وقت بیشتری به احمدی‏نژاد بدهند، از وجهه‏ی مظلومیتش کم‏ می‏شود.

جمعیت شعار می‏دهد:
محمود احمدی‏نژاد، عامل تبعیض و فساد! هاله‏ی نور کدومه، محمود کارش تمومه!