بیات: دنبال سخنرانی کردن برای دنیا نیستم

مریم محمدی

برنامه‏ی «روی خط زمانه» را مانند اکثر ایام چند ماهه‌‏ی اخیر، در ارتباط با انتخابات ریاست جمهوری تهیه کرده‌‏ام و این بار به حضور زنان در این انتخابات می‌پردازم.

در این گفت‏ و گو، اولین سوالم از ایشان، در مورد سوابق‏ و فعالیت‏های گذشته‏شان است:

جامعه‌شناس هستم و در دوره‏ی هفتم مجلس شورای اسلامی، نماینده‏ی مجلس بودم. حدود پنج سال مشاور معاون رییس جمهور در سازمان تربیت بدنی بودم. تا آخر دفاع مقدس، در بسیج خواهران و در بخش دفاعی در سطح کشور مدیریت می‏کردم.

چون رشته‏ام، رشته‏ی خاص پژوهشی است، در مورد مسایل اقتصادی، اجتماعی، رویکردهای ملی و بین‏المللی از نظر رابطه، مبادله، بحث جهانی شدن و مسایل زنان و جوانان کارهای قابل توجهی داشتم.

آیا این دوره از انتخابات ریاست جمهوری، ویژگی خاصی برای شما دارد؟

انتخابات چهره‏های مردم‌سالاری، به خودی خود فضای خوب اشتیاق اجتماعی و سیاسی را به بار می‏آورد. منتها در کشور ما، علاقه‏ی مردم برای پی‏گیری بیشتر می‏شود. خصوصاً که روش ما، مثل کشورهای مترقی دنیا، روش حزبی نیست. هرچند که حرکت به سوی تکمیل فعالیت حزبی است.

اما در این دوره، تمایلات اجتماعی، حرکت به سوی شایسته‌سالاری مبتنی بر مدیریت غیرجناحی، مقداری متفاوت‏تر خواهد بود. دوم این‏که، شاید اولین دوره‏ای است که برای دوره‏ی دوم دولت، تلاش خیلی زیاد کاندیدا‏ها را می‏بینیم.

در دوره‏ی آقای هاشمی، تمایل این بود که دوره‏ی بعد هم آقای هاشمی بماند. در دوره‏ی آقای خاتمی هم تمایل به این بود که دوره‏ی دوم ایشان هم تمام شود که رأی بیشتری هم آوردند.

اما در این دوره، شاید به دلیل بعضی از عمل‏کردها و یا این‌که به خیلی از اهداف و برنامه‏ها نرسیدیم، این طرز تلقی دیگر نیست. بحث بعدی که خیلی مهم ا‏ست، ورود خانم‏ها به طور جدی‏تر است که با اعلام نظر سخنگوی شورای نگهبان، مقداری فضای اجتماعی و سیاسی ما را عوض کرده است.

با توجه به تجربیاتی که هست و صحنه‏ی سیاسی ایران، می‏توان از شما این سوال را کرد که خودتان را به اردوی اصلاح‏طلبان نزدیک‏تر می‏بینید یا اصول‏گرایان؟

من اصول‏گرا، ولی یک اصول‏گرای منتقد هستم و چون به مدیریت‏‏های توان‏مند و متخصص اعتقاد دارم، می‏توانم از هر دو جناح، از مدیرانی که تا کنون بوده‏اند، از میان وزرای سابق، مدیران فعلی و حتا کسانی که از آن‏ها غافل شده‏ایم و توان‏مندی‏های خیلی زیادی دارند، انتخاب کنم.

فکر می‏کنم، این دوره، تصور غیرجناحی را مقداری تقویت کنیم و در میان افرادی که توان‏مند هستند، چه خانم‏ها و چه آقایان، بتوانیم بهترین آن‏ها را انتخاب کنیم. من این توان را دارم که با توجه به این‌‌که اصول‏گرا هستم، اما بتوانم از همه‏ی مدیران قبلی و فعلی کشور استفاده کنم. البته از خانم‏ها، بیشتر از قبل استفاده خواهد شد.

رفعت بیات، کاندیدای دوره‌ی دهم ریاست جمهوری

خانم بیات، مشکل اساسی جامعه در حال حاضر چیست؟ دمکراسی و آزدی‏های فردی و اجتماعی یا مشکلات اقتصادی؟ به عبارتی، برنامه‏ی شما، ابتدا در کدام عرصه خواهد بود؟

اول، دمکراسی. چون ما یک کشور پارلمانی هستیم، از لحاظ ساختاری مشکلی نداریم. مشکل ما این است که در اجرا بیشتر قانون‏گرا باشیم. لذا، من سعی می‏کنم خلاءهایی را که در اجرای برنامه‏ی‏ چهارم بوده است، با کمکی که از مجلس خواهم گرفت، پر کنم.

همین‏طور، در جای‏گزینی بخش خصوصی در اصل چهل و چهار، به سرعت عمل خواهم کرد. چون در واگذاری بخش‏های دولتی و نیمه‏دولتی خودمان، به عنوان اصل چهل و چهار که خیلی مورد نیاز کشورما است، از پتانسیل بخش خصوصی، آن‏طور که باید استفاده نشده است.

واگذاری‏ها مقداری سیاسی و بیشتر بخش عمومی بوده است. به سرعت، من باید این مورد را پی‏گیری کنم که بتوانیم از نظر درآمدهای مالی و ارزی مقداری از نفت کناره‏گیری کنم. بخش مهم دیگر، ایجاد انضباط در درآمد‏ها و عمل‏کردهای نفتی است.

سوال دیگری که مطرح است، مسأله‏ی روابط خارجی ایران در پیوند با بحران هسته‏ای است. شما این مجموعه را چطور نگاه می‏کنید؟ روابط سیاسی ما با کشورهای جهان چقدر با مسأله‏ی هسته‏‏ای و مشکلی که داریم، مرتبط است؟

الان بحث هسته‏ای را دیگر بحران نمی‏بینیم. چون از نظر فن‏آوری علمی باید به این حد می‏رسیدیم. این بحران را دیگران برای ما این‏طور تعریف کردند. در یک گفتمان کاملاً ساده می‏خواهم بگویم که ما با کسانی که شخصیت ملی و بین‏المللی ایران و تمدن نزدیک به سه هزار ساله‏ی ما را تحقیر و کوچک نمی‏کنند، می‏توانیم به راحتی کار کنیم.

در رابطه با آمریکا هم دولت تابع نظرات رهبری است که این موضوع کاملاً در چهارچوب اختیار و جایگاه ایشان است و بعد هم مجلس. بالطبع سعی خواهیم کرد در ابتدا، چالش‏‏ها را کم‏تر کنیم و منافع ملی خودمان را بیشتر درنظر بگیریم.

من در دولت خودم، خیلی دنبال سخنرانی کردن برای دنیا و مطرح کردن مسایل بین‏المللی و دنیا نخواهم بود. فقط در دیپلماسی راهبردی، سعی خواهم کرد ارتباطم را به نفع کشورم و منافع کشورمان که ایران اسلامی است، به‏کار بگیرم.

شعار محوری شما برای این انتخابات چیست؟

من، با شعار «رفاه، آرامش و آسایش برای جامعه، با حفظ امنیت پایدار» خواهم آمد.

نظرتان در مورد شعارهای انتخاباتی دو کاندیدای دیگر، آقایان موسوی و کروبی، چیست؟ آقای موسوی جمع کردن گشت ارشاد را مطرح کرده‏اند و آقای کروبی گفته‏اند که طرح تغییر قانون اساسی را به مجلس پیشنهاد خواهند کرد. این موارد در برنامه‏ی انتخاباتی شما هم هستند؟

نظر خاصی در بحث قانون اساسی ندارم، اما قانون انتخابات را که مشکلاتی برای نظارت قانون‏گذار ایجاد کرده و اقتدار مجلس را تضعیف می‏کند، انشاالله پیشنهاد خواهم کرد، تغییر بدهیم. در همین چهارچوب قانون اساسی، می‏توانم توان‏مندی همه‏ی این برنامه‏ها را بالا ببرم.

چون معتقدم ما الان از مدیریت صدمه می‏خوریم. خیلی از قوانین هست که اجرا نشده و یا بی‏اعتنا از آن گذشته‏ایم، یا این که فرصت را‌، خصوصاً در دولت فعلی، از دست داده‏ایم. در بحث گشت‏های ارشاد هم، باید به ریشه‏های برخورد با جایگاه خانم‏ها برگردیم.

من معتقد‏م ریشه‏های مشکلات اجتماعی ما از خانم‏ها نیست، شاید بیشتر ناشی از دیدگاه آقایان نسبت به خانم‏ها در جامعه است. من حتماً از نیروی انتظامی خواهم خواست که این نوع برخورد را برداریم. چون ما در اسلام هم این را داریم که اگر بخواهیم حتا در خانواده، نسبت به فرزندمان نصیحتی بکنیم، اگر می‏بینیم اثر ندارد، نباید این کار را بکنیم.

بالطبع، در یک برخورد و گفتمان چند دقیقه‏ای خیابانی، اگر کسی دکترای جامعه‏شناسی و روان‏شناسی اجتماعی هم داشته باشد، نمی‏تواند اثری بگذارد.

با اعلانی که شورای نگهبان کرده، شما اولین کاندیدای ریاست جمهوری زن هستید. چه وعده‏ی مشخصی به زنان می‏دهید؟

این که گفته‏ام: «تثبیت امنیت پایدار»، یکی بحث خانم‏ها و خانواده است. خانم‏ها اگر در خانه هستند، نباید از حقوق اجتماعی‏شان کم شود و اگر در جامعه هستند، از حقوق خانواد‏گی‏شان.

بالطبع، در ارتباطی که جامعه‏شناختی و کاری با قوه‏‏ی قضاییه ایجاد خواهیم کرد، بیشتر به عنوان بررسی مسایل و مشکلات، این هست که تناقضات بین حقوق فردی و اجتماعی و خانوادگی خانم‏ها را کم کنیم. چون نگرانی خانم‏ها همیشه این است که از فردای خودشان خبر ندارند.

آیا می‏توانید به امور مشخصی اشاره کنید که این اعتماد را به‏وجود بیاورد؟

مثلاً، الان یک خانم ایرانی که همسر خارجی دارد، نمی‏تواند ملیت خود را به فرزندش بدهد. در صورتی که اتفاقاً ازدواج مردهای خارجی با خانم‏های ایرانی، بیشتر از دیدگاه فرهنگی و احترام به تمدن ما بوده است و بالعکس آن شاید این‏طور نباشد.

در مجلس هفتم، برای این موضوع خیلی تلاش کردیم، ولی متأسفانه رأی نیاورد. این‏ها مسایلی است که آزاردهنده است. یا بحث تعدد زوجات، موضوعی بوده که کنترل کرده‏ایم، کم کردیم، محدود کردیم، اما باید صد در صد بشود. چون این موضوع برای خصوصاً دختران جوان ما نگران کننده است.

همین مسایل باعث شده که مهریه‏ها بالا برود. اگر امنیت دائمی حقوقی، قضایی و حتا دولتی را برای جوانان، دختران و زنان ایجاد کنیم، سراغ چنین مسایلی نخواهند رفت. چون عشق و رابطه‏ی عاطفی بیشتر برای ازدواج ملاک قرار می‏گیرد.

بخشی را در قوه‏ی مجریه برای حمایت‏های مالی و اعتنا به کارآفرینی خانم‏ها، خواهیم داشت تا بتوانیم سرمایه‏های حتا پراکنده‏ی آنان را در کارهای مالی و تسهیلات بانکی استفاده کنیم که بتوانند از طریق کارآفرینی، سود بهتری در زندگی‏شان داشته باشند.

اما، آن‏هایی هم که در جامعه هستند، دارند تلاش می‏کنند و به توسعه‏ی پایدار کشور کمک می‏کنند، باید سطح‏شان را بالا آورد. باید اجازه بدهیم، خانم‏ها در سطوح بالای اجرایی و اقتصادی کشور قرار بگیرند. متأسفانه، ما از سیزده نفر به هشت نفر رسیده‏ایم و این رویکرد اجرایی وزارت کشور بود که ما را به این تنزل هدایت کرد.

با توجه به زمان نه چندان طولانی که به انتخابات مانده است، امکانات شما برای تماس با بدنه‏ی وسیع جامعه‏ی ایران چقدر هست؟

بله، این هم یکی از مشکلات انتخاباتی ماست که باید عوض شود. امکانات عادلانه‏ای وجود ندارد. طبیعتاً از طریق سایت، وبلاگ، سخنرانی‏ها و مصاحبه‏هایی از همین دست، این ارتباط ایجاد می‏شود.

در کشور ما بیشتر سخنرانی و تراکت کار خودش را می‏کند. اخیراً هم اینترنت و کارهایی که از این طریق می‏توان انجام داد، خصوصاً در بین جوانان، دارد جای خوبی را باز می‏کند. انشاالله، تا حدود شاید حداکثر یک هفته، سایت خودم را اعلام می‏کنم که بتوانیم ارتباط اینترنتی هم داشته باشیم.