«همه‌ی بانک‏های ایران ورشکسته هستند»

مریم محمدی

در نتیجه‌ی جهانی شدن و پیدایش پدیده‌ای به نام اقتصاد جهانی، بحران‌ها و معضلات اقتصادی بازارهای جهان نیز به سرعت به یکدیگر سرایت می‌کنند.

اخبار متناوب و گاه متناقض در این مورد و به‌ویژه افت و خیز سهام در بازار بورس ایران، موضوع گفت و گو با محمد‌رضا بهزادیان، از فعالان اقتصادی و رییس سابق «اتاق بازرگانی ایران» است. او به زمانه می‌گوید:

محمد‌رضا بهزادیان، از فعالان اقتصادی و رییس سابق اتاق بازرگانی ایران (عکس: روزنامه کارگزاران)

در چهار ماه گذشته، بورس ایران سقوط داشته و در روزهای اخیر سقوط‌های به شدت فاجعه‌بار و بلندی داشته است.

ارزش بازار بورس تهران مرداد‌ماه امسال با ورود شرکت مخابرات به ۷۴ میلیارد دلار رسید و از آن به بعد پایین آمد تا دیروز که به ۶۶ میلیارد دلار رسید.

در حالی که در طول ماه یا هفته، بورس، روزانه سقوط می‌کند؛ اما اگر این شاخص یک روز، یک‌دهم درصد تغییر کند، رادیو و تلویزیون ایران برای تبلیغات داخلی، بسیار سر و صدا راه می‌اندازند که بورس بالا رفت. این حرف‌ها صحت ندارد.

علل مشخص بروز این سقوط چه بوده است؟

سقوط سهام فولاد، پتروشیمی، معدنی‌ها، سیمان، مس، آلومینیوم و مخابرات باعث سقوط بورس ایران شد.

این نظر هم شنیده می‌شود که ورود شرکت‌های «اصل ۴۴» به بازار بورس، موجب این افت و سقوط می‌تواند باشد.

نه، شرکت «اصل ۴۴» هنوز به آن معنا وارد بورس نشده است. این‌ها همین چند شرکت سنگ ‌آهن، فولاد مبارکه و مخابرات را آورده‌اند.

این طور نیست که تعداد زیادی شرکت آمده باشد و سقوط کرده باشد. علت، به هیچ عنوان اصل ۴۴ و این حرف‌ها نیست. علت، همان تأثیر اقتصاد جهانی است.

قیمت کاتد مس در طول یک ماه گذشته ۵۰ درصد سقوط کرده است. بنابراین قیمت محصول کارخانه‌ی مس سرچشمه‌ی ایران هم ۵۰ درصد در بازار جهانی سقوط کرده است. در نتیجه ارزش سهم کارخانه‌ی مس سرچشمه سقوط می‌کند و این روی بورس اثر می‌گذارد.

با برخی کارشناسان اقتصادی که صحبت می‌کردم (در زمان پیدا شدن شاخص‌های عینی بحران مالی جهانی) معتقد بودند به دلیل ایزولاسیون اقتصادی ایران و در واقع، عدم رابطه‌ی زنده با اقتصاد جهانی، اقتصاد ایران یک مقدار در مقابل این بحران واکسینه شده است. به این ترتیب، شما این را تأیید نمی‌کنید؟

اگر این واکسینه شدن، به این معنا بوده است که ورشکستگی بانک‌های ایران - چون جزیره‌ی جدایی هستند ‌- اتفاق نیفتاده است، بله؛ واکسینه است.

همه بانک‌های ایران، دولتی هستند و چون دولت پشت آن‌ها بوده است، ورشکست نشده‌اند. البته اگر درستش را بخواهید، همه بانک‌های ایران ورشکسته هستند.

ولی به آن شکل که مردم دنیا ناراحت و نگران این باشند که سپرده‌هایشان بر باد می‌رود، اتفاق نیفتاد.

بنابراین واکسینه شدن در بخش بانک‌ها است. اما در سایر بخش‌های اقتصادی، مثل همین بورس، خود شما کاملاً اثرش را می‌بینید.

ایرنا هم گزارش داده است وزیر نفت سه‌شنبه در ترکمنستان گفت: «بحران مالی جهانی تا چهار سال اقتصاد ایران را متأثر نخواهد کرد.»

این فرمایش‌های مسئولین دولت آقای احمدی‌نژاد را خودشان باید توجیه کنند. چون آن چنان آسمان و ریسمان را به‌هم می‌بافند که شاید آ‌دم به همان مثال معروف، شاخ دربیاورد.

وزیر نفت، نفت را تا چندی پیش بشکه‌ای ۱۲۰ دلار می‌فروخت؛ حالا زیر ۶۰ دلار می‌فروشد؛ چه بیمه‌ای وجود دارد؟ من نمی‌دانم.

به نظر شما، کشوری در موقعیت ایران، در مقابل بحران فعلی جهانی، راهی برای این‌که کمتر آسیب ببیند، دارد؟

اگر معلوم شود سپرده‌های ارزی مردم ایران را چه کرده‌اند، به چه تبدیل کرده‌‌اند؟ کجا برده‌اند؟ و بتوانند آن را در بانک‌ها به ودیعه بگذارند و از بانک‌های جهانی امتیاز بگیرند، شاید بتوانیم کمی از ورود و باز شدن بازرگانی که طی این مدت، با سختگیری بانک‌ها در اثر تحریم‌ها، به اقتصادمان فشارهایی را آورد، منتفع شویم‌.

تکلیف آن ذخایر ارزی، سپرده‌ها و امثالهم روشن نیست و در جایی هم به ودیعه گذاشته نشده که بتوان با جابه‌جا کردن آن، امتیازی گرفت.

بنیه‌ی ضعیف دولت و کسری بودجه‌ی بالایی که دولت در طول امسال دارد و این‌که دولت رسماً در بازار ایران، از این‌که قیمت ارز را تثبیت کند و ثابت نگه دارد، ناامید شده است.

دولت دیگر ارزی در خزانه‌اش ندارد که تزریق کند، همچنین قیمت دلار را بالای ۱۱۰۰ تومان است. این نشان‌گر این است که موج به شدت وارد ایران هم شده است.