آقاي گنجي عزيز مرسي از نوشته. لطفا اين مقاله من را بخوانيد . فکر کنم هم نزديکي برخي نگاههاي مشترک را ببينيد، با اينکه من خويش را اسلام شناس نمي شناسم و بحث من چشم انداز روانکاوانه بحران ايمان در ايران است و هم اميدوارم اين نگاه روانکاوانه بخشي از معضل را به شما و دوستان نشان دهد که کمتر به آن توجه شده است و به باور من براي رسيدن به تحول ديني و عبور از بحران ايمان ايراني بايستي به اآن واقف بود و اشاره کرد. اين نوشته دو بخش ديگر نيز به نام روانکاوي بحران عشق و روانکاوي بحران خردگردايي در ايران دارد که اگر خواستيد ميتوانيد در سايتم بيابيد. اگر هم دوست داشتيد نظرتان را در ايميل سايتم و يا اينجا برايم بنويسيد. اين لينک مطلب است و هم لينک سايت.
http://sateer.de/1980/07/blog-post.html

اين طوري كه شمامقاله منويسي تامدتي ديگر ازقران چيزي نمانده بدهكار جنابعالي واقايان سروش وشيستيري مشويم مقاله امروز دكتر بني صدررا درموردعلم وقران بخوانيدباطلاع شما برسانم كتاب عدل الهي اقاي مطهري توسط ايشان در فرانسه نقد شدوايشان پذيرفت كتاب توانايي و ناتواني لطفا نظرات اقايان سوش وشبستري رامرتب برايمان رونويسي نكنيد

خیلی مضحک است که همه سعی کرده اند از منظور قرآن سر در بیاورند. معنای ظاهری و معنای باطنی و ... همه سفسطه است.

جالب است قدرت ایمان ( بلاهت ) آنقدر زیاد است که شخص نمی تواند قبول کند محمد همه ی این حرفها را در هر موقعیتی با سیاست می زده و اصولا باید در همه ی آنها شک کرد.

تناقض از سر و روی قرآن می بارد. اما همه به دنبال کشف دلیل این تناقضات وقت خود را زایل می کنند و آخرش هم به هیچ نتیجه ای نمی رسند.

گنجی گرامی ابتدا اینکه به نظرم رسید کمی ناگهانی این بخش را به پایان بردید و نتیجه گیری را ارائه کردید. ولی در کل از اینکه واقعیت ادیان بر شما هم اشکار شده است بسیار خوشحال هستم چرا که دینداری یکی از بزرگترین آفت هاییست که نخبگان ممکن است به آن دچار باشند. هرچند باور دارم که دین و اعتقاد یک مساله شخصی و خصوصی است ولی روشنفکری که در عمل بهترین راهکار برای برقراری مردمسالاری در ایران را تا این لحظه ارائه کرده چه گواراست دیدن آنکه بر خلاف ادعای بدخواهان قصد پوشاندن جامه زیبا و بزک کردن دین را ندارد

خب حالا بعد از این همه نوشتن نتیجه گیری شد که هیج دلیل عقلی برای اثبات معاد نیست...خب منظور؟ می خوای چی رو ثابت کنی آقای گنجی؟ برایند نهایی این حرفا چیه؟

بیا بجای این همه گزارش دهی از اینکه فلانی چی گفته و می گه حرف خودت رو بزن و این قدر مطلب رو پیچ نده! شما که ماشالله از کسی نمی ترسی (شاید بترسی من نمی دونم!) پس این همه نقل و حدیث برای چیه؟

چند وقته که کشف کردی برای فلان و فلان هیچ دلیل عقلانی موجود نیست... بیچاره بهاییه امر براش مشتبه شده گنجی داره به بهاییت تمایل پیدا می کنه از آقا دعوت می کنه بیایی یه خرده ایقان بخونی...اون یکی هم حتما فکر می کنه آقا احتمالا دیگه شیعه نیست ... و حالا این!

من واقعا نمی خوام تفتیش عقاید کنم ولی ازت خواهش می کنم اگه اعتقاد خاصی به مرام و دین مشخصی داری اون رو به روشنی اعلام کن و اگه نداری شفاف اعلام کن ندارم تا خواننده تکلیفش رو بدونه.

اگه هم واقعا خودت رو یک لیبرال خالص منادی حقوق بشر و غیر بشر می دونی که به هیچ سیستم عقیدتی دینی دیگه خودش رو پایبند نمی دونه لطف کن این رو اعلام کن و کار خودت رو انجام بده تا شاید جایی بهت جایزه آزادی قلم بدن (آخه اجر اخروی دیگه نباید واقعا برات مهم باشه)

به نظر من سیاسی کردن بحث های کلامی و عدم شفافیت در موضع اعتقادی علاوه بر این که جلوی نقد سازنده رو می گیره هیچ دردی رو از دردای این ملت دوا نمی کنه.

و در آخر یه نتیجه گیری:

متاسفانه بنظر می رسه که تاریخ مصرف اکبر گنجی برای ملت ایران دیگه تموم شده و در عوض برای قدرت طلبان و دین فروشان جمهوری اسلامی تازه مصرفش شروع شده!

آقای گنجی، به خیال خودتان دارید کار بنیادین می‌کنید؟ از ریشه و اساس مبارزه می‌کنید؟
روی منبر رفته‌اید عزیز من.
این حرف‌ها را زده‌اند بارها و باز هم خواهند زد.
فکر می‌کنم کارهای خیلی مهمتری باشد برای انجام دادن.

مقاله ی جالبی بود.اما چرا مطلبی در مورد دسته ی الف که معاد جسمانی را مخالف عقل نمیدانند دیده نشد؟
چراکه این مقاله به کار انها نمی امد.
اصولا وقتی به دینی ایمان داشته باشی باید مطیع ان باشی.مثلا استدلال انها این است که عقلی که گذشته و حال خود را خوب نمی شناسد چگونه در باره ی اینده(معاد) نظر دهد؟ضمن تشکر از ایشان امیدواریم اقای گنجی پاسخ دهد.

سوالي دارم: آيا انسانهاي ديوانه هم روز جزا و حساب و زندگي پس از مرگ دارند؟ آنان را بهشت ميبرند يا جهنم؟
اگر آنان را جهنم مي فرستند به كدامين گناه؟ اگر آنان را بهشت ميبرند آيا اين ظلم به عقلا نيست؟ چرا حيوانات نيز مانند آنان بهشتي نباشند؟ اگر آنان بهشتي باشند در اين صورت عقلا روز قيامت در حسرت آنان بسر خواهند برد.
اگر كسي جواب اين سوال را مي داند خوشحال مي شوم مرا از ابهام خارج نمايد.

این جا می‌شود سووالی عقلانی و منطقی کرد، انسان چه نیازی دارد به‌دنبالِ زندگی پس از مرگ باشد؟ چرا در صورت قبولِ مرگ برابر تجزیه و نابودی آگاهی و تبدیل جسم به شکلی دیگر، مشکل پیدا می‌کند؟ چرا هدف و معنای زندگیَ‌ش نیاز به تصور ادامه‌ی حیات دارد؟ به‌نظرِ من نیازی به این نیست مگر این‌که انسان نتوانسته باشد فاصله‌ی تولد و مر‌گ‌ش را بدونِ برتر دانستنِ خودخواهانه خود نسبت به کل‌ِ هستی طی کند. در واقع انسانی که ارتباط خود را با هستی از دست داده نیازمند مفری‌ست ساخته‌ی ذهن تا لحظات پرت‌افتادگی‌ش را از ارتباط با هستی و حرمانِ ذهنی و افسردگی ناشی از آن را پر کند.

اديان معتقد به موجود بودن خدا ندارند و همه ي فلاسفه و دين مداران خدا را وجود ميدانند نه موجود.
اكر نظر آقاي ملكيان را اينطور ببينيم كه انسان فقط ميتواند توسط حواس 5 كانه با جهان خارج ارتباط برقرار كند از اين رو شناخت دنياي آحرت غير ممكن خواهد بود و هرآنجه كفته ناشي از حيال بردازي هايش ميباشد .
غافلان همسازند.... تنها توفان كودكان ناهمكون ميزايد

`پيغمبر گفته است ابلهان را مي بيني كه پيش از همه به بهشت مي روند . البته مقصود ايشان جاهلان نبوده است بلكه كساني بوده است كه واقعا و از نظر فيزيولوژيكي سفيه اند . اما باغ بهشت و ميوه ها و نهرهاي روان از عسل مصفي به اين جهت وعده داده نشده كه عرب بيابان نشين آن را در خواب هم نمي ديد . بلكه باغ و ميوه و نهر و مصاحبت زيبا رويان از هر دو جنس و نيز جايي كه در آن حرف هاي بيهوده گفته نشود و هر روز از سوي خداوند به انسان سلام گفته شود و اين متكئين عليها متقابلين يطوف عليهم ولدان المخلدون . آري اين ها نيازهاي روح هر انسان است در هر جاي دنيا . اين كه آقاي گنجي در جايي به نام نتردام زندگي مي كند كه شايد خيلي سرسبز است و اين كه او به نظر من متعادل تر شده است مال اين است كه خلقت انسان جوري است كه به باغ نيازمند است به درختان بلند وزيباو حالت گياه كه رشد مي كند . او به تدريج در ميان درختان ودر مجاورت قرآن ( كه در آن شفا هست ) به اين نكته هم مي رسد كه همجنس گرايي به اين دليل كه ناموس خلقت را و راز رشد را كتمان مي كند شيطاني است و بد است كه از آن دفاع كنيم . گنجي شايد به اين نكته برسد كه در دنياي ضرورت هاي منطقي نقصي هست . اين دنيا مثل شهري است كه چراغ هايش هميشه روشن است و شايد در اين شهر بچه هايي متولد بشوند كه هيچوقت ستاره ها را نبينند . دنيا ي تجزيه و تحليل هاي عقلاني جايي نيست كه بطن قرآن در ان فهميده شود . ناهنجاري مدرنيته در حكومت بي قيد و شرط ذهن است . ذهن كه يك تكه از زندگي بشر بوده است حاضر نيست چراغ هايش را يك دم خاموش كند تا الهام ، خواب و وحي چهره بنمايد . همه چيز در خدمت اين است تا اين چراغ روشن بماند . در نور اين چراغ روشني وجود بشر كتمان شده است . شما به حكمت عملي نياز داريد جناب گنجي . حكمت عملي را همان ملاصدرا به شما نشان خواهد داد.

4 September 2008

Dear Mr Ganji,

To my surprise, I failed to encounter in your essay any reference to the views by e.g. Ludwig Wittgenstein on philosophy in general and on such metaphysical subject matter as life after death. Without wishing to criticise you, it is very telling that in your essay you almost entirely refer to ancient philosophers and their “modern” exponents; they are moreover, without exception, all religious philosophers and interpreters (Ludwig Feuerbach, the only Western philosopher to whom you have referred in your essay, was a Christian philosopher who happened to have had some problems with Christianity as practised by Christians, and not with Christianity itself – rather like Ersmus of Rotterdam).

There is no a priori reason why questions with regard to life and life after death should be the preserves of religions and religious individuals, yet religions and religious individuals seem to have entirely monopolised this area of intellectual enquiry. You neglect even to refer to the incompleteness theorems of Kurt Gödel which for ever changed the ground rules of philosophy. The relationship between the ancient philosophy of Greeks (within whose boundaries you confine yourself) and the modern philosophy is that of the Newtonian Mechanics and Einstein’s Theory of Relativity, or even Quantum Mechanics. The question arises as to the reason why humanity remains so deeply and emotionally attached to the views of ancient and medieval philosophers, and of Prophets for that matter, to the detriment of the most fundamental insights that have been gained in the modern times, especially by the 20th century philosophers and logicians (for completeness, I am not an atheist and, moreover, entertain no desire to place one religion above another). Perhaps you wish to consider this question and provide an answer to it. In my opinion, our failure to make use of the fruits of the modern philosophical insights has its root in the abject failure of our educational systems (systems, because the problem is endemic to all societies the world over). In these systems, philosophy has no place, rather narrow specialism in one’s field of expertise (mostly related to engineering and applied sciences) is the all-important criterion for “success”. This fact is best reflected in the way various countries are ranked in the area of public education (in measuring the merits of various educational systems, the subject “philosophy”, whether it is taught or not, does not feature at all).

In the foreword of his book Tractatus Logico-Philosophicus, Wittgenstein writes:

“The book deals with the problems of philosophy, and shows, I believe, that
the reason why these problems are posed is that the logic of our language
is misunderstood. The whole sense of the book might be summed up the
following words: what can be said at all can be said clearly, and what we
cannot talk about we must pass over in silence.”

“Thus the aim of the book is to draw a limit to thought, or rather--not to
thought, but to the expression of thoughts: for in order to be able to draw
a limit to thought, we should have to find both sides of the limit
thinkable (i.e. we should have to be able to think what cannot be thought).”

“It will therefore only be in language that the limit can be drawn, and what lies on the other side of the limit will simply be nonsense.”

In my opinion, these are the most honest words ever put in writing by a significant thinker. Below I shall quote some of the relevant propositions by Wittgenstein in his Tractatus Logico-Philosophicus on the subject matter of life after death.

Before presenting the above-mentioned propositions by Wittgenstein, I should like to make some general remarks concerning your references to “Abrahamic Faiths”. As Ali-Akbar Dehkhoda has pointed out in Loghatnameh-ye Dehkhoda (referring to the researches by Dr Mohammad Moin on the subject matter), the Hebrew word “Pardes” (i.e. Paradise) entered into the language in the 5th century BC, following the arrival of Jews in Babel, and that in the sections of Old Testament that predate this arrival, the notions of Heaven and Hell are not specific; only later was “Pardes” - originally meaning “Garden” and “Orchard” (from the Avestan word “Pairi-daeza”, where “Pairi” stands for “Perimeter” and “Daeza” for “To Accumulate”, “To Surround”, “To Enclose”) - endowed with the spiritual meaning that “Pardes” conveys to us today. According to Dehkhoda (again with reference to Dr Mohammad Moin), only later the Hebrew word “Gan”, meaning “Garden of Eden”, came to be identified with “Pardes”. In fact, those who are familiar with the text of Genesis (the first Book of Old Testament), will testify that whereas this book gives an account of the origin of life, i.e. of Creation, it is entirely silent on the subject matter of life after death. In point of fact, Judaism offers no answer, whatever, to the question regarding life after death.

According to Dehkhoda, the Persian word “Behesht” originates from the Avestan word “Vahishteh” - which consists of the word “Voho” (which is the comparative of the suppressed adjective “Anghu”, meaning “Good”) and “Isht” - means “The Better World”. Dehkhoda further adds that the word “Ferdows” (the Arabicized form of “Pairi-daeza”), in the meaning of “Garden” or “Orchard”, is mentioned twice in Qoran and that there is no consensus amongst Islamic scholars as to the nature of “Ferdows”.

I hope that the above remarks have made it evident that “Abrahamic Faiths” were not the originators, rather the borrowers and imitators, of matters that pertain to life after death. This observation makes the self-imposed restriction by you, Mr Ganji, to “Abrahamic Faiths” rather incomprehensible.

Finally, here are some of the relevant propositions by Wittgenstein to which I referred above. The interested may wish to know that the text of Tractatus is publicly available on the website of Gutenberg.org and can be downloaded free of charge; the relevant address is as follows:

http://www.gutenberg.org/dirs/etext04/tloph10.txt

Those interested in the original text in German, alongside its English translation (together with an insightful introduction, in English, to the text of Tractatus by Bertrand Russell), should consult Tractatus Logico-Philosophicus as originally published by Routledge in 1981 (the title seems to have a 2nd edition, published in 2001).

“(6.53) The correct method in philosophy would really be the following: to say nothing except what can be said, i.e. propositions of natural science--i.e. something that has nothing to do with philosophy--and then, whenever
someone else wanted to say something metaphysical, to demonstrate to him
that he had failed to give a meaning to certain signs in his propositions.
Although it would not be satisfying to the other person--he would not have
the feeling that we were teaching him philosophy--this method would be the
only strictly correct one.”

“(6.4311) Death is not an event in life: we do not live to experience death.
If we take eternity to mean not infinite temporal duration but
timelessness, then eternal life belongs to those who live in the present.
Our life has no end in just the way in which our visual field has no
limits.”

“(6.4312) Not only is there no guarantee of the temporal immortality of the
human soul, that is to say of its eternal survival after death; but, in any
case, this assumption completely fails to accomplish the purpose for which
it has always been intended. Or is some riddle solved by my surviving for
ever? Is not this eternal life itself as much of a riddle as our present
life? The solution of the riddle of life in space and time lies outside
space and time. (It is certainly not the solution of any problems of
natural science that is required.)”

“(6.5) When the answer cannot be put into words, neither can the question be
put into words. The riddle does not exist. If a question can be framed at
all, it is also possible to answer it.”

“(6.52) We feel that even when all possible scientific questions have been
answered, the problems of life remain completely untouched. Of course there
are then no questions left, and this itself is the answer.”

“(6.521) The solution of the problem of life is seen in the vanishing of the
problem. (Is not this the reason why those who have found after a long
period of doubt that the sense of life became clear to them have then been
unable to say what constituted that sense?)”

“(6.522) There are, indeed, things that cannot be put into words. They make
themselves manifest. They are what is mystical.”

“(6.53) The correct method in philosophy would really be the following: to say nothing except what can be said, i.e. propositions of natural science--i.e. something that has nothing to do with philosophy--and then, whenever
someone else wanted to say something metaphysical, to demonstrate to him
that he had failed to give a meaning to certain signs in his propositions.
Although it would not be satisfying to the other person--he would not have
the feeling that we were teaching him philosophy--this method would be the
only strictly correct one.”

“(6.54) My propositions are elucidatory in this way: he who understands me
finally recognizes them as senseless, when he has climbed out through them,
on them, over them. (He must so to speak throw away the ladder, after he
has climbed up on it.) He must transcend these propositions, and then he
will see the world aright.”

“(7.) What we cannot speak about we must pass over in silence.”

Yours sincerely,

BF.

با سلام ، ضمن احترام به جناب گنجی بنظرم میرسد برای نقد قران سراغ هر گزاره ای نباید رفت، که معاد از ان جمله است. احتمالا مورد تصدیق شما و هر عقل سلیمی(کامن سنس) هست که برای یک خداباور- خدای متشخص یا نامتشخص- پذیرش معاد (با هر کییفیتی) نتیجه ای طبیعی و معقول است. پس مسئله معاد مسبوق به خداباوری است. خداباوری هم تا انجا که من میفهمم گزاره ای خرد ستیز و حتا خردگریز نیست( و عده ای همچون سوینبرن مدعیند خداباوری حتا با شروط متعارف و مقبول علمی، علمی ترین و مقبولترین تبیین هستی است -استنتاج از راه بهترین تبیین-) ، لب کلام اینکه گمان نمیکنید اگر محل ورود و خروج به یک بحث قدری حساب شده تر باشد بهتر باشد.
شاید نوشت: شاید شما خداباوری را خردستیز یا خردگریز بدانید، در انصورت کامنت من بلا وجه است. البته در اینصورت هم با لحاظ کردن عقل عملی/پراگماتیک کامنت من شاید بیوجه نباشد. بعد هم اگر جواب( بعضی) کامنتها را بدهید، کمی تا قسمتی ابری بدک نیست.

در پاسخ به جناب بي نام عرض كنم اگر كسي مبارزهء سياسي كرده و هزينه هاي سنگين آنرا نيز پرداخته است دليلي ندارد كه نظر خود را نسبت به حساسترين و موثرترين عناصر فرهنگ اين سرزمين كه دين است ابراز نكند، من ميتوانم با نظرات ايشان موافق يا مخالف باشم ولي حداقل فايدهء آن اينست كه مرا به تفكر واميدارد تفكري كه خارج از چارچوب تحميل شده رسمي ميباشد.

با سلام ، ضمن احترام به جناب گنجی بنظرم میرسد برای نقد قران سراغ هر گزاره ای نباید رفت، که معاد از ان جمله است. احتمالا مورد تصدیق شما و هر عقل سلیمی(کامن سنس) هست که برای یک خداباور- خدای متشخص یا نامتشخص- پذیرش معاد (با هر کییفیتی) نتیجه ای طبیعی و معقول است. پس مسئله معاد مسبوق به خداباوری است. خداباوری هم تا انجا که من میفهمم گزاره ای خرد ستیز و حتا خردگریز نیست( و عده ای همچون سوینبرن مدعیند خداباوری حتا با شروط متعارف و مقبول علمی، علمی ترین و مقبولترین تبیین هستی است -استنتاج از راه بهترین تبیین-) ، لب کلام اینکه گمان نمیکنید اگر محل ورود و خروج به یک بحث قدری حساب شده تر باشد بهتر باشد.
شاید نوشت: شاید شما خداباوری را خردستیز یا خردگریز بدانید، در انصورت کامنت من بلا وجه است. البته در اینصورت هم با لحاظ کردن عقل عملی/پراگماتیک کامنت من شاید بیوجه نباشد. بعد هم اگر جواب( بعضی) کامنتها را بدهید، کمی تا قسمتی ابری بدک نیست.

(فرزانه شدیم)

بوی عشق آمد و شور آمد ه
جانانه شديم
نور عشق آمد ه ما شاهد و
فرزانه شديم
ما ز بت خانه گذشتيم
به ميخانه شديم
همه بت ها بشكستيم
که فرزانه شديم
به خدا باده وهم ساغر و
پيمانه شديم
مست و رندانه وهوشيار
که فرزانه شديم
تن و اين جامه گسستيم
چو ديوانه شديم
پيش چشم همگان كافر و
فرزانه شديم
ما نه عقليم و نه مغزيم
كه فرزانه شديم
نه سر و سينه نه شستيم
كه فرزانه شديم
ما زبالا و نه پستيم
كه فرزانه شديم
ز پر و بال گذشتيم
كه فرزانه شديم
ما همه مست الستيم
كه فرزانه شديم
ز ازل بو ده و هستيم
كه فرزانه شدبم
ما همه بي سر و دستيم
كه فرزانه شديم
با پر و بال نشستيم
كه فرزانه شديم
ما همه عاشق هستيم
كه فرزانه شديم
عاقل و عاشق ومستيم
كه فرزانه شديم
ما سميعيم وبصيريم
كه فرزانه شديم
آگه از خاك و اثيريم
كه فرزانه شديم
ما كليميم و مسيح ايم
كه فرزانه شديم
هم نبي ايم و وصی ايم
كه فرزانه شديم
ناصر طاهري بشرويه...روشنا
سروش عشق و آگاهي

Nice content. Thank you for your information.

I like that you

think. Thank you for share very

Was an interesting article, thank you..

i have enjoyed reading thank for sharing your story Greeting.