Dec 2009

مراقبت؛ روی‌کردی زنانه

نل نادینگس، ترجمه‌ی حمید پرنیان: مراقبت، در زندگیِ انسان کنشی اساسی است و به‌عنوان علاقه‌ی شخصی نباید نگریسته شود. یعنی همه‌ی مردم می‌خواهند که از آنان مراقبت شود. البته، برخی از انسان‌ها ممکن است به‌هنگامِ مطالبه‌ی مراقبت، به‌تندی بگویند که «نمی‌خواهم مراقبت شوم؛ من می‌خواهم محترم دانسته شوم!» یا «من از کسی نمی‌خواهم که مرا مراقبت کند؛ من می‌خواهم تنها باشم. آسایش من را به هم نزن».

جنبش سبز به کجا می‌خواهد برود؟

اکبر گنجی: مسأله‌ی ما، استبداد نهادینه‌شده در همه‌ی زوایای زندگی است. استبداد، دوره‌ای استثنایی در تاریخ ما نبوده است. تاریخ ما، تاریخ استبداد و خودکامگی است. مسأله‌ی اصلی، مسأله‌ی گذار به نظام دموکراتیک ملتزم به حقوق بشر است. باید به این مسأله فکر کرد. باید برای این مسأله چاره‌اندیشی کرد. اگر دیر بجنبیم، رودهایی که جاری شده‌اند، به سیلی ویران‌گر تبدیل خواهند شد که همه را با خود خواهد برد.

رهبر و رهبریت

علی فرمانده: در ایران به‌دلیل عدم وجود مکانیسم متداول (به‌عنوان نمونه؛ پارلمان، احزاب، انجمن‌ها و دیگر نهادهای اجتماعی که در حقیقت تعیین‌کننده‌ی مبانی حکومتی هستند) دولت و رهبری دولتی زیرمجموعه‌ی رهبر حکومتی هستند. رهبر حکومتی در حقیقت رهبر جامعه و تعیین‌کننده‌ی نوع رهبریت اجتماعی است، خواه نام شاه، ولایت فقیه و یا هر نام دیگری را از آن خود کند.

مصنوعیت از دیدگاه دریدا

حمید پرنیان: دریدا می‌گوید «هگل به‌درستی به فیلسوفانِ عصر خویش یادآوری می‌کرد که روزنامه‌ها را بخوانند. امروزه نیز همین مسئولیت بر دوشِ فیلسوفان است تا دریابند که روزنامه‌ها و برنامه‌های خبریِ تلویزیونی، «به‌دست چه‌کسی» ساخته شده‌اند». اما فقط آن‌هایی که ابزارِ تولیدِ اخبار را در دست دارند اخبار را نمی‌سازد؛ بل دست‌گاه فرآیند فن‌آوریِ راه‌دور است که هیچ‌کسی «مالک»اش نیست و فن‌آوریِ راه‌دور صرفا فن‌آوری‌ای «صنعتی» نیست.

اسطوره و ادبیات

حمید پرنیان: تیلور تنها آن دسته از اسطوره‌ها را توصیف می‌کند که توضیحی درباره‌ی علت‌بودن خدا در رخ‌دادهای طبیعی می‌دهند، اما آن اسطوره‌هایی را توصیف نمی‌کند که توضیح می‌دهند خدا چیست یا چگونه عمل می‌کند. فریزر هم تمرکزش را روی خدایانِ گیاهان می‌گذارد و تنها اسطوره‌هایی را توصیف می‌کند که توضیح می‌دهند خدایان می‌میرند و از نو زاده می‌شوند.

ساختار سیاسی و توهم

علی فرمانده: با روی‌کارآمدن جمهوری اسلامی و سرنگونی سیستم سلطنتی، ما برای اولین‌بار شاهد این تفکیک هستیم. یعنی رییس جمهوری، مسوولیت تشکیل کابینه و رهبری قوه‌ی مجریه را در دست می‌گیرد. اگرچه همانند هر الگوی دیگر نظام سرمایه‌داری که وقتی به کشورهای استبدادزده می‌رسد، رنگ و بوی کم‌رنگ دموکراسی بورژوازی را نیز از دست می‌دهد، در ایران هم این ریاست جمهوری به‌واقع می‌باید به تایید رهبری برسد.

اسطوره و آیین

حمید پرنیان: آیین هنگامی اجرا می‌شد که می‌خواستند تا زمستان پایان گیرد، شاید هنگامی که انبارها داشت خالی می‌شد. یک انسان، اغلب شاه، نقشِ خدا را بازی می‌کرد و با جادو ‌کاری می‌کرد که موجب شود تا خدا انجام‌اش دهد [یعنی به زمستان پایان دهد].

سقراط و اصلاح طلبان

هدایت شناسایی: سرنوشت مبهم سکولاریسم، سوالی را در اذهان زنده می‌سازد که چرا هر از چندگاهی این کلمه به مدارج بالای انسانیت صعود می‌کند و پس از مدتی در یک هبوط خیره‌کننده به درجه‌ای از جرم و جنایت تنزل می‌کند؟ برای پاسخ بدین پرسش باید اصطلاحی را از نیچه که همانا «اراده‌ی معطوف به قدرت» است، وام گیریم.

اسطوره و دین

حمید پرنیان: خدا، اگر اسطوره‌زدایی هم شود، باز وجود دارد، اما شیطان [پس از اسطوره‌زدایی] تبدیل به سمبلِ بدنهادیِ انسان‌ها می‌گردد. لعنت‌شدگی [(یعنی، محکوم‌شدن به مجازات در دوزخ)] نه به جایی در آینده، که به وضعیتِ کنونیِ ذهن اشاره دارد، وضعیتی که منکرِ خداوند بدان دچار است.

امر روزمره و روزمرگی

هانری لوفور، ترجمه‌‌ی سمانه مرادیانی: با آغاز قرن بیستم همه‌ی این مرجع‌ها از جمله بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین آن‌ها یعنی نمادِ پدر (جاودانه یا فانی، الهی یا زمینی) فرو ریخت. حال چگونه می‌توانیم از این ترکیب نامتعارف و فهم‌ناشده‌ی حقایق سر درآوریم؟ فروپاشی ارزش‌ها در اخلاق، تاریخ، طبیعت، مذهب، شهرها، فضا.

ملت اسلامی بالفطره پیرو نفس اماره است

هدایت شناسایی: بسیاری از مجازات‌ها که بر افراد تحمیل می‌شوند از نظر فقه، انجام‌شان برای فاعل آن به‌عنوان تکلیفی الهی شناخته می‌شود که دربرگیرنده‌ی اجر و پاداشی از جانب خداوند هم هست. فاعلین این نوع مجازات‌ها خود را چون صالحین و رسولان خدا می‌دانند که از جانب او مامور گشته‌اند گم‌راهی را به راه مستقیم هدایت کنند. از نظر آن‌ها اگر بتوان گم‌راهی را به حقیقت رساند درجه و حد و اندازه‌ی خشونت مهم نیست.

روان‌شناسی خیزش‌ها و خیزش‌های روانی

علی فرمانده: زمانی که حاکمیت در اکثر نهادهای سرکوب خود، از کارشناسان جنگ روانی استفاده می‌کند، چرا ما به این مساله کم‌تر بها می‌دهیم و به جای راه‌جویی، در پی راه‌حل‌های سیاسی هستیم؟ راه‌حل‌های سیاسی باید از کانال‌های بسیاری بگذرد تا مورد تایید و توجه مردم قرار گیرند و انگیزه‌ی آنان را تقویت نماید. انگیزه‌ی مقاله، دامن‌زدن به چنین مباحثی است.

اندیشه‌کده‌ی شکنجه

هدایت شناسایی: تمام تلاش حکومت اسلامی این است که امت خود را به هر شکل و عنوانی به بهشت فرستد. در این حالت است که مجازات‌ها از شکل طبیعی خود خارج می‌شوند و جنبه‌ای مقدس پیدا می‌کنند. نکته‌ی جالب قضیه در این‌جاست که مطابق فرمایشات رهبران این سفر حتی اگر فردی از افراد جامعه به «اشتباه» محکوم به مجازات اعدام شود او نیز مستقیما به بهشت می‌رود.

ناامیدی از کریستوا

کتی آکر، ترجمه‌ی پیمان غلامی: من وضعیت ایریگاری را درباره‌ی امر مادرانه نسبت به وضعیت کریستوا ترجیح می‌دهم. بنا بر نظر ایریگاری، ما، که در جامعه‌ی پدرشاهانه زنانه گشته‌ایم، ممکن است رابطه‌ای دوگانه و مبهم با مادران‌مان داشته باشیم: از یک سو، مادر من معشوقه‌ی من بود یا هست؛ از سوی دیگر، مادر من یک قربانی در جامعه‌ی مردم‌دارانه بود.

بازسازی تاریخ صدر اسلام براساس وقایع پس از انقلاب

میثم بادام‌چی: تاکید بسیار شریعتی در بازسازی وقایع معاصر بر اساس تاریخ زمان پیامبر و علی می‌تواند بدون این‌که اصلا شریعتی قصدش را داشته باشد، زمینه‌ساز و بسترساز ذهنی پذیرش چنین فلسفه تاریخی بوده باشد. به‌خصوص آن‌که رهبر کنونی انقلاب از نزدیکان دکتر شریعتی در قبل از انقلاب بوده‌اند.

مجازات مقدس

هدایت شناسایی: شاید اگر پدر فایده‌گرایی مجازات‌ها «جرمی بنتام» اکنون زنده بود، خود نیز در تحیر معجزات زندان‌های کشور می‌ماند که نه به‌مانند فایده‌گرایان در صدد اصلاح مجرمین و کمک به آنان برای بازگشت به اجتماع، بل‌که درصدد آفرینش انسانی دیگر برمی‌آید.