«پس از وقایع عاشورا، فضا مقدار زیادی بسته شد»

مریم محمدی

پیچیدگی و ناروشنی وضعیت بازداشتی‌های حوادث پس از انتخابات خرداد ماه، کماکان وجود دارد و روزبه‌روز هم بر تعداد بازداشت‌شدگان افزوده می‌شود و بر بلاتکلیفی و سردرگمی خانواده‌های ایشان می‌افزاید. در بسیاری موارد حتی وکلای بازداشت‌شدگان هم جواب صحیح و روشنی در مورد موکلین خود دریافت نمی‌کنند. در این باره با تنی چند از این وکلا گفت‌وگو کرده‌ام.

آقای نیکبخت، تعداد قابل توجهی از دستگیرشدگان حوادث اخیر از موکلین شما هستند یا بودند. پرونده‏های این اشخاص الان در چه وضعیتی است؟

آقایان از یک سری از موکلین قبلی من خواسته‏اند که وکیل دیگری انتخاب کنند. از آن سری، فقط آقای نبوی باقی مانده است.

به این ترتیب، برخی از موکلین شما مجبور شدند وکیل دیگری انتخاب کنند. پرونده‏ی آقای نبوی الان در چه موقعیتی است؟

پرونده‏ی آقای نبوی به دادگاه تجدید‏نظر رفته است و از سرنوشت پرونده در این دادگاه هنوز خبر تازه‏ای ندارم. اما ما با توجه به گواهی پزشکی قانونی مبنی بر این که آقای نبوی نباید در زندان و محیط‏های استرس‏زا باشد، درخواست آزادی ایشان را با وثیقه ارائه داده‏ایم. با این درخواست تا کنون موافقت نشده است.

برخی موکلین شما، از دستگیرشدگان حوادث جدیدتر مانند عاشورا هستند.

بله، چند نفر هستند که برای آنان فقط قرار بازداشت صادر شده و شاید بتوان هفته‏ی دیگر در مورد پرونده‏ی آنان صحبت کرد.

با خانم نسرین ستوده، یکی دیگر از وکلایی که موکلینی در این رابطه دارند، گفت‏وگو می‏کنم:

دادگاه آقای صمیمی در چهار جلسه برگزار و تمام شده است. ما منتظر صدور حکم از سوی شعبه‏ی ۲۶ دادگاه انقلاب هستیم.

امروز جلسه‏ی دادگاه آقای اولیایی‏فر که خود وکیل هستند، برگزار شد. ما ایرادی گرفتیم که قاضی پذیرفت و قرار شد مدارک پرونده توسط دادستان تکمیل شود.

آقای حسن ترلانی که به جرم محاربه به ۱۰ سال حبس در تبعید در زندان کرمان محکوم شده بود، دو شب پیش از زندان اوین به زندان کرمان اعزام شد تا مدت محکومیت‏اش را در آن‏جا بگذراند.

خانواده‏ی آقای ترلانی در تماسی که امروز با من داشتند، اعلام کردند که در آن‏جا هیچ نوع امکاناتی برای زندانیان سیاسی وجود ندارد و ایشان حتی از داشتن روزنامه در زندان کرمان محروم است.

پرونده‏ی آقای سحرخیز به شعبه‏ی ۱۵ دادگاه انقلاب رفته است که ما منتظر ابلاغ وقت دادگاه به وکلای پرونده هستیم. آقای ضیاء نبوی هم به ۱۵ سال حبس در تبعید محکوم شده است.

آقای ضیاء نبوی، دانشجوی ستاره‏‏دار، محروم از حق تحصیل هستند. همین‏طور است؟

بله؛ ایشان ۱۰ سال از ۱۵ سال را باید در زندان در تبعید بگذراند. هفته‏ی گذشته حکم ایشان به یکی از وکلای پرونده، خانم شریف‏رازی، ابلاغ شده است که قطعا وکلا در مهلت قانونی به این حکم اعتراض خواهند کرد. چون حکم نه با دلایل و مدارک پرونده مطابقت دارد و نه اساسا عادلانه صادر شده است.

شما موکلینی هم دارید که هنوز در زندان بلاتکلیف هستند؟

بله، علی‏رغم این که قریب سه هفته از بازداشت خانم منصوره‏ شجاعی می‏گذرد، اما اتهام ایشان هنوز به وکیل پرونده ابلاغ نشده است. در آخرین تماسی هم که با خانواده‏ی خانم شجاعی داشتم، خانواده تلاش کرده که با سپردن وثیقه ایشان را آزاد کند. اما با ایرادی که از سند ملکی گرفته شد، از آزاد کردن ایشان خودداری کردند.

پس درخواست تبدیل قرار و سپردن وثیقه در مورد خانم منصوره‏ی شجاعی مورد قبول واقع شده است.

بله و خانواده در رفت و آمد هستند که با تبدیل وثیقه موجبات آزادی ایشان را فراهم کنند.

آقای محمد مصطفایی نیز وکالت تعدادی دیگر از این بازداشت‏ شدگان را بر عهده دارند. از ایشان می‏پرسم که به طور کلی روند برخوردهای قضایی با دستگیر شدگان حوادث پس از انتخابات تا به امروز چگونه بوده است؟

از بعد از پایان انتخابات و راه‏پیمایی‏هایی که پس از آن برگزار شد که در پی آن تعدادی دستگیر شدند، افرادی مراجعه کردند و ما وکالت آنان پذیرفتیم.

در اوایل آزادی‏های زیادی صورت می‏گرفت. در موارد زیادی وقتی مراجعه می‏کردیم، بدون این که اصلا اعلام وکالت کنیم، با پی‏گیری‏هایی که می‏شد، آن موکلین آزاد می‏شدند. بعدها هم تعدادی با قرار وثیقه آزاد شدند.

ولی به مرور و به خصوص پس از وقایع تاسوعا و عاشورا، فضا مقدار زیادی بسته شد و هم ملاقات خانواده‏ها با موکلین‏ام محدود شد و هم ارتباط افرادی که در زندان هستند، با بیرون محدود شد و به هرحال در مورد بازداشت شده‏ها و حتی در مورد رسیدگی به پرونده‏های آنان، به گونه‏ای نقض قانونی صورت می‏گیرد.

در حال حاضر افق را چگونه می‏بینید؟

در حال حاضر جو مقداری آرام شده و این آرام شدن جو به نظر من، نور امیدی است برای این که آقایانی که در سطوح بالا با هم اختلاف دارند، اختلافات خود را کنار بگذارند و با توجه به شرایطی که به وجود آمده، افرادی که قربانی اختلافات دو گروه مختلف شده‏اند، وضعیت‏شان بهتر شود و از زندان آزاد شده و به درون جامعه و نزد خانواده بازگردند.

شما نشانه‏هایی برای این امیدواری می‏بینید؟

بله؛ هرچند فضا مقدار زیادی بسته است و شرایط به گونه‏ای است که نمی‏توان با بازپرس پرونده ارتباط داشت، ولی تعدادی در چند روز گذشته آزاد شده‏اند. افرادی هم که از قبل دستگیر شده بودند، با قرار وثیقه آزاد شدند. من امیدوار هستم که در روزهای آینده هم تعداد آزاد شدگان بیشتر شود.

امیدواری شما بر اساس روندی است که در قوه‏ی قضاییه می‏بینید یا در فضای سیاسی ایران؟

در کل من فکر می‏کنم که باید همین‏طور باشد؛ ما همه مکلف هستیم که قانون را در بالاترین رده قرار بدهیم و دستگاه قضایی هم مستثنی نیست. دستگاه قضایی نمی‏تواند برخلاف قانون عمل کند.

در مورد اقدام علیه امنیت کشور و یا تبلیغ علیه نظام باید قصد مجرمانه‏ی اشخاص مشخص شود. باید دلایل جرم با توجه به موازین قانونی، از جمله قانون آیین دادرسی کیفری و قانون حفظ حقوق شهروندی، جمع‏آوری شود و تمام موارد رعایت شود.

اگر ما در بحث شکلی قوانین را نقض کنیم، مطمئنا در مجازاتی که قائل می‏شویم و در بحث ماهیتی، اگر حکم مجازاتی صادر شود، هرچند ممکن است آن مجازات قابلیت اجرا کردن داشته باشد، ولی منصفانه و عادلانه نخواهد بود.