گرمایش زمین؛ آیا واقعا بشر مقصر است؟

ایرج ادیب‌زاده

عکس از (AFP)

در پانزدهمین نشست سازمان ملل با حضور نمایندگان ۱۹۳ کشور جهان، کپهناگ به مدت دو هفته، به پایتخت محیط زیست و آب و هوایی جهان تبدیل می‌شود.

در این زمینه با سعید طیبی، روزنامه‌نگاری که هم‌اکنون در کپنهاگ بسر می‌برد گفت‌وگو کرده‌ام.

آقای طیبی، تظاهراتی که از همین امروز آغاز شده است و هزاران نفری که با قطار محیط زیست به این شهر آمده‌اند، چه وضعیتی به پایتخت دانمارک بخشیده است؟

از امروز نماینده‌ی ۱۹۳ کشور بزرگ جهان در رابطه با حفاظت محیط زیست وارد کپنهاگ پایتخت دانمارک می‌شوند. قبل از هرچیز ترافیک به قدری سنگین است که تقریباً می‌شود گفت که رانندگی امروز خیلی مشکل شده است. کلیه‌ی خیابانهای محل برگزاری، حفاظت شده و تحت کنترل پلیس است.

خبرنگاران زیادی هم از اقصا نقاط جهان در محل حضور دارند و بلافاصله خبرها را از طریق ماهواره و اینترنت مخابره می‌کنند.

گفته می‌شود که اگر امروز به فکر گازهای گلخانه‌ای نباشیم، مطمناً فردا دیر است و حتماً در این زمینه تصمیمی مثبت اتخاذ خواهد شد.

۱۹۳ کشور از روز هفتم دسامبر، برای پانزدهمین اجلاس سازمان ملل متحد در مورد محیط زیست که به آن می‌گویند «سی‌. او. پی ۱۵» جمع شده‌اند. این جلسه به این خاطر بسیار مهم است که کشورهایی که قبلاً این قرارداد را امضاء کرده‌اند و سال ۲۰۱۲ پایان آن است، قرارداد جدیدی را باید تنظیم کنند.

روسای کشورها در روزهای آخر وارد کپنهاگ خواهند شد و نمایندگان آنان قبلاً وارد شده‌اند. که بالتبع قراردادهایی در زمینه‌های مختلف در دانمارک منعقد خواهند کرد. همچنین در ۱۷ دسامبر، ملکه‌ی دانمارک در این جلسه شرکت خواهد کرد.

جلسه امروز، در ساعت ۱۰صبح با سخنان نخست وزیر افتتاح شد. نیک ناتال، سخن‌گوی برنامه‌ی محیط زیست سازمان ملل از نشست کپنهاگ انتظار یک اتحاد بین‌المللی را دارد. نمایندگان کشورهای مختلف در این نشست تلاش خواهند کرد که تولید گازهای گلخانه‌ای در جهان را کاهش دهند تا دمای زمین را کمتر کنند.

بیشتر صحبت‌ها پیرامون چین، ژاپن، آمریکا و هند خواهد بود، چون بالاترین آلودگی محیط زیست در این کشورها است. همچنین شرکت‌کنندگان خواهان یک پیمان مشترک، قانونی و قابل اجرا هستند.

در حال حاضر بیش از ۶۰ کشور جهان وارد کپنهاگ شده‌اند. سیاستمداران بیزینسی هم فرصت خوبی را یافته‌اند و با نمایشگاه ماشین‌های آخرین مدل‌شان جذب مشتری می‌کنند و در آخر هم، ترافیک واقعاً سنگین است و در اطراف محل برگزاری سمینار به هیچ عنوان نمی‌توان جای پارک پیدا کرد.

مسأله‌ی چشمگیری که در بین تمام این اخبار دیده می‌شود، عکس سیاست‌مداران قبلی کشورهای مختلف است که اکثرشان اظهار کرده‌اند، ما متأسفیم که چرا زودتر به این فکر نیفتادیم و چقدر فکر زیبایی است که امروز سیاست‌مداران دانمارک این فکر را تقویت می‌کنند.

در ادامه و در همین زمینه گفت‌وگویی هم با دکتر مهدی مظفری، استاد علوم سیاسی در کپنهاگ داشته‌ام:

آقای مظفری، نگاه شما به فضای امروز کپنهاگ چگونه بود و همچنین هدف‌های مهمی که در این نشست مطرح می‌شوند، کدام‌ها هستند؟

فضای کپنهاگ و اصولاً دانمارک چند ماهی است که کاملاً متوجه‌ی برگزاری این کنفرانس شده است. وزیر محیط زیست دانمارک که در عین‌ حال در همین دو هفته‌ی اخیر به عنوان کمیسار آیند‌ه‌ی محیط زیست اروپا هم منصوب شده، تمام دنیا را درنوردیده است برای برانگیختن کشورهای مختلف و سیاست‌مداران جهان که تصمیم متحدی در مورد آیند‌ه‌ی محیط زیست جهان اتخاذ کنند.

این کنفرانس دنباله‌ی کنفرانس ریودو ژانیرو و بعد هم توکیو در ژاپن است. در آن هنگام قدم‌هایی در جهت تغییر و کاهش گاز اسیدکربنیک، آلودگی هوا و به طور کلی گرمایش زمین برداشته شد؛ اما به اجماع نرسیدند.

در این کنفرانس هدف این است که بتوانند به یک اجماع حقوقی برسند، و اگر نشد، یک اجماع سیاسی پیرامون این مساله داشته باشند.

تفاوت این دو هم این است، چنانچه اجماع حقوقی باشد، کشورها متحد می‌شوند و اگر اجماع سیاسی باشد، قول می‌دهند که در این راه قدم بگذارند. هنوز معلوم نیست که این کنفرانس به کدام جهت پیش رود. به هرحال این یک آتمسفر بسیار استثنایی است.

نکته‌ی جالب در مورد فضای شهر کپنهاگ و هزاران نفری که در این دو هفته در این شهر خواهند بود، این است که شهردار کپنهاگ برای بالابردن اعتبار شهر و حرمت کپنهاگ از طرف شهرداری کارت پستال‌های مخصوص و همچنین پلاکاردها و بروشورهایی مختلفی چاپ کرد‌ه‌اند برای کسانی که به کپنهاگ می‌آیند، و روی آن مندرج شده است که به طرف فحشاء نروید.

شهردار کپنهاگ یک خانم از حزب سوسیال دموکرات است و تا آخر دسامبر امسال هم ایشان شهردار این شهر خواهد بود. قبلاً هم ایشان کمیسار اروپا بوده‌اند.

دانمارک اولین کشوری است که پورنوگرافی را از سال ۱۹۶۹ آزاد کرد و حرفه‌ی روسپی‌گری را یک حرفه‌ی قانونی دانست؛ چراکه روسپی‌ها هم مالیات می‌پردازند.

درواقع خانم ریتا بیگورد با این کار خواسته است در این دو هفته با روسپی‌گری مبارزه کند. بدین جهت این کارت‌ پستال‌ها را منتشر کرده که در برابر اتحادیه‌ی روسپیان دانمارک، بخصوص کپنهاگ، عکس‌العملی‌ برای خنثی کردن آن نشان دهد.

آن‌ها در این کارت‌ پستال‌ها و اعلامیه‌هایی که منتشر کرده‌اند خواسته‌اند کاری کنند تا در این دو هفته به توریست‌ها و اعضای این کنفرانس خوش بگذرد.

آقای دکتر مظفری، تئوری‌های مختلفی در مورد گرمایش زمین وجود دارد. به نظر شما این تئوری‌ها در این نشست به طور کامل مطرح می‌شوند؟

جمعی از منتقدان این کنفرانس مدعی هستند که سخن و تز آن‌ها در این کنفرانس مطرح نیست. همین مساله موجب شده که بخشی از دانشمندان که طرف‌دار نظریه‌ی «گرمایش زمین، تماماً مسئولیتش با بشر است»، نیستند بگویند این طور نیست و موضوع گرمایش، یک سیر طبیعی زمین است.

قبلاً هم زمین سرد و گرم شده است و در حال حاضر هم خورشید خودش دچار تحول همیشگی است و این تحولات جوی و تحولات سماوی است که بر زمین تأثیر می‌گذارد.

آن‌ها منکر این نیستند که بشر هم در این گرمایش زمین تأثیر ندارد؛ ولی می‌گویند که این تأثیر آن اندازه نیست که ما به صورت متعصبانه در مورد این مسائل بحث کنیم.

اتفاقاً روز یکشنبه، در پارلمان دانمارک کنفرانسی از طرف پارلمان اروپا و آن کسانی که منتقد به نقش بشر در گرمایش زمین هستند برگزار شد و این مباحث همچنان ادامه دارد.

در واقع تمام دانشمندان جهان براین عقیده نیستند که مسئول گرمایش زمین بشر است، عده‌ای از دانشمندان، معتقدند که این سیر زمین است.

البته این که می‌گویم دانشمندان منظورم تنها مسأله‌ی سیاسی نیست، بلکه دانشمندانی که براساس تحقیقات خودشان به این نتیجه رسیده‌اند و آن را اعلام کرده‌اند.

عکس از (AFP)

اتفاقا یکی از محققانی که در جهان شهرت پیدا کرده، لومبور، است؛ که دانشجو و بعد هم همکار خود من در همین دانشگاه بوده. ایشان هم یکی از سردمداران این تز غیربشری بودن گرمایش زمین است که در برابر تز آقای ال گور، معاون رئیس جمهور سابق در زمان آقای کلینتون است.

آقای ال گور، طرف‌دار پروپاقرص این است که مسبب گرمایش زمین، بشر است. در مقابل، آقای لومبور و کسان دیگری هستند که این نظر را نقد می‌کنند.

به هرحال این یکی از بحث‌های حادی است که در این کنفرانس مطرح است. البته کسانی هم هستند که حتی این کنفرانس را هم کافی نمی‌دانند.

به نظر می‌رسد حدود ۳۰ هزار نفر از تمام اروپا و دنیا برای اعتراض به این که دولت‌ها وظیفه‌شان را به طور شایسته و کافی انجام نمی‌دهند و باید اقدامات بسیار شدیدتری در این مورد داشته باشند؛ به کپنهاگ خواهند آمد.

البته باید این را هم اضافه کنم که این کنفرانس هرچند درباره‌ی محیط زیست است، اما منافع اقتصادی کلانی پیرامون این کنفرانس چرخ می‌زند. به این معنا که تصمیمات در این کنفرانس می‌تواند تأثیرات فسادی زیادی داشته باشد.

در مورد صنایع، چین و آمریکا و همچنین برزیل، هند و روسیه به خاطر صنایع خودشان بزرگ‌ترین سهم را در گرمایش زمین دارند.

بنابراین این‌ها باید مجددا زیربنای تمام این صنایع را عوض کنند و این مساله مستلزم میلیاردها دلار هزینه خواهد بود که بخشی از آن را همین کشورهای ثروتمند باید بپردازند.

همچنین باید گفت کشورهای تولید‌کننده‌ی نفت و گاز هم از این کنفرانس متأثر خواهند شد؛ به خاطر این که یکی از هدف‌های این کنفرانس این است که انرژی جهان هرچه بیشتر از نفت و ذغال سنگ فاصله بگیرد و به طرف انرژی‌های تمیز سیر پیدا کند که در این صورت می‌شود گفت حتی تأثیرات سیاسی هم خواهد داشت.

به این معنا که کشورهای غربی و به‌خصوص اروپا، با استقلال انرژی و جداشدن از کشورهای خاورمیانه‌ای تولید‌کننده‌ی نفت، می‌توانند بعد سیاسی تازه‌ای را آغازگر باشند.