«این قبیل خشونت‌ها در همه جای دنیا نظیر دارد»

فرنگیس محبی

پنج شنبه شب، پنجم نوامبر، در یک واقعه‌ تیراندازی در پادگان نظامی فورت هود در ایالت تگزاس آمریکا ۱۳ سرباز آمریکایی کشته و نزدیک به ۳۱ نفر زخمی شدند. سرگرد ندال مالک حسن ۳۹ ساله، روانپزشک عرب تبار مسلمان ارتش آمریکا در پایگاه فورت هود که بزرگ‌ترین پایگاه نظامی نیروی زمینی ارتش آمریکا است، در حالی که به زبان عربی فریاد الله اکبر می‌کشید، در تیراندازی‌ که کمتر از پنج دقیقه به طول انجامید، ۱۳ سرباز را به قتل رساند.

اما آیا این کشتار تأثیری بر موقعیت مسلمانان و عرب‌ تبارها در جامعه‌ی آمریکا خواهد داشت؟ حمید دباشی، استاد دانشگاه کلمبیا در نیویورک می‌گوید:

سرگرد ندال مالک حسن، روانپزشک عرب تبار مسلمان ارتش آمریکا در پایگاه فورت هود

طبیعی است این نوع اتفاقاتی که می‌افتد، عرب‌ها و مسلمانان مقیم آمریکا دوباره خیلی نسبت به خودشان و هویت‌شان دچار شک و تردید، ترس و اضطراب قرار می‌گیرند.

ولی استنباط من که سال‌ها در آمریکا زندگی‌ کرده‌ام این است که اگر فرض کنید از گروگان‌گیری ۳۰سال پیش در ایران شروع کنیم، در رابطه با حرکت‌های خشونت‌باری که صورت می‌گیرد، این نوع خصومت‌های عمومی نسبت آدم‌هایی که متعلق به قومی در آن جامعه هستند، خیلی در مقایسه با حوادثی چون ۱۱ سپتامبر کمتر شده است.

یعنی ما در جامعه آمریکا اکنون به این مرحله رسیده‌ایم که بدانیم، این نوع اتفاقات در همه‌ی دنیا نظیر دارد و مانند فردی مثل مالک حسن که در آمریکا به دنیا آمده، در آمریکا بزرگ شده و در ارتش آمریکا نیز سال‌ها کار کرده، در همه‌ی جای دنیا دیده می‌شود.

حالا اگر این فرد یک تبار فلسطینی داشته است، البته موضوعیت دارد. منتهی به نظر من این طور می‌رسد که جامعه‌ی آمریکا به درک بالاتری از این مرحله رسیده است و تا اکنون، در این دو سه روزه که این اتفاق افتاده و من متوجه شده‌ام، هیچ عکس‌العمل شدیدی ندیده‌ام.

البته روزنامه‌ها و تلویزیون‌های دست راستی محافظه‌کار آمریکا همیشه مترصد چنین اخباری هستند که از آن سوءاستفاده کنند. ولی اگر پوشش جامع‌تری را نگاه کنیم، حتی مثلاً سی.ان.ان یا بی.بی.سی، آن تفسیر منفی را نداشتند.

آقای دباشی با وضعیتی که این حمله به دست یک مسلمان و با فریاد الله اکبر قبل از تیراندازی، انجام شده است، طبیعی است که به هرحال این واقعه باعث ترس و عدم اطمینان سربازان پایگاه‌های نظامی آمریکا نسبت به نظامیان مسلمان و عرب تبار خواهد شد.

جلب اعتماد سربازان، برای این که بتوانند این موضوع را فراموش کنند، به نظر شما تا حدودی مشکل‌ساز نخواهد شد؟

به طور قطع همین طور است. منتهی شما یادتان باشد که همین یکی دو سال پیش هم پسر جوانی در کالجی در آمریکا، به نام عیسی مسیح رفت ۳۲ نفر و بعد هم خودش را که می‌شود ۳۳ نفر، یعنی به تعداد سال‌های عمر حضرت مسیح کشت.

یعنی استفاده یا سوءاستفاده از مذهب! یا باروخ گلدستین که در اسراییل به مسجدی درهبرون (الخلیل) رفت و به اسم کلیمیت تعداد زیادی مسلمان را کشت.

یعنی این‌ آدمهایی که مشاعرشان را از دست می‌دهند و دیوانه می‌شوند، حالا یکی به اسم اسلام و مسیحیت یا به اسم یهودیت، می‌روند قتل عام می‌کنند.

این‌ها متأسفانه منحصر به یک مذهب خاصی نیست. البته در صحت سوال شما شکی نیست. به طور قطع الان وقتی کسی به اسم اسلام، به اسم یک عرب رفته و قتل‌عامی کرده و عده‌ای را کشته است، این مساله قطعا بازتاب‌های منفی دارد. منتهی ما همیشه باید ابعاد مشابه‌اش را پیدا کنیم و این ماجراها را فقط منحصر به مسلمان‌ها ندانیم.

حمید دباشی، استاد دانشگاه کلمبیا

در حال حاضر به طور کلی دولت آمریکا با مشکل بزرگی روبه‌رو است. به نظر شما در شرایط کنونی جهان، و با توجه به مسائل عراق و افغانستان، نقش مقامات آمریکایی در جلوگیری از این حملات توسط مسلمانان چگونه باید باشد؟

آیا باید در پست‌های حساس، کارکنان مسلمان تحت نظر قرار داشته باشند؟ مثلاً اگر وبلاگ سرگرد حسن بررسی شده بود، جلوی این حادثه شاید گرفته می‌شد، این طور نیست؟

ببینید، من وبلاگ ایشان را ندیدم و نمی‌دانم مطلبی هست یا بوده که حاکی از این است که یک چنین عملی ممکن بوده از او بربیاید. منتهی این که جامعه‌ای به این بزرگی باید به صورت یک جامعه‌ی پلیسی دربیاید وهمه وبلاگ‌های کسانی که اسم‌شان احمد و محمد و حسین باشد، را نگاه کنند، در یک جامعه‌ی ۳۰۰ میلیونی که تعداد زیادی اسامی این چنینی یا نژاد عرب و یا نژاد مسلمان هست، این‌ها را این طور زیرنظر قرار دادن، مسائل حقوقی و مدنی خیلی عدیده‌ای را بوجود می‌آورد.

بازهم مثال باروخ گلدستین را می‌زنم. چون یک کلیمی رفته و تعداد زیادی مسلمان را در یک مسجد قتل عام کرده است، حالا برویم وبلاگ همه‌ی کلیمی‌ها را بخوانیم؟

البته سوال من در مورد اشخاصی است که پست‌های حساس را به عهده دارند.

بازهم باید این پست‌های حساس را تعریف کرد. این آقای حسن یک روانشناس بوده در یک پادگان نظامی. آیا این روانشناس در یک پادگان نظامی تعریفی از یک شغل حساس است؟

شاید، من نمی‌دانم. ولی اصولاً به عنوان کسی که به حقوق مدنی افراد اعتقاد دارد، این‌ها خیلی نگران این هستند که یک‌باره به دلیل یک حرکت ناگوار، شما بیایید آزادی‌های مدنی مردم را مورد شک و تردید قرار بدهید. حالا اسمش حسن یا حسین هم باشد، نگرانی سر این است.

البته امروز که من و شما داریم این بحث را می‌کنیم، خیلی طبیعی است که نگرانی‌های عمومی وجود دارد و ممکن است احساسات خیلی منفی نسبت به مسلمانان و عرب‌ها در آمریکا شکل بگیرد.

ولی به هرحال هر حرکتی را اگر شما بخواهید در این رابطه که تعدادی از آدم‌ها را به خاطر اسامی‌شان زیر ذره‌بین قرار دهید، با مسائل حقوقی و آزادی‌های مدنی مواجه می‌شوید. یعنی سازمان‌هایی مثل American Civil Liberty نگران این نوع مسائل هستند.

به هرحال آمریکا با چنین تهدیدهای امنیتی در حال حاضر روبه‌رو است. چه طور باید با این مشکلات روبرو شود؟

همه‌ی جهان با این تهدیدها و با این دست خشونت‌ها مواجه است. مردم افغانستان هم هستند، مردم عراق و مردم ایران هم هستند. آدم باید ابعاد هر حرکت خشونت‌آمیزی را درک کند و مطابق با آن ابعاد عکس‌العمل نشان دهد.

الان در عراق یک میلیون آدم کشته شده، چهارمیلیون آدم بی‌خانمان است. آن‌جا هم این خشونت وجود دارد دیگر. آدم باید راجع به آن خشونت هم حرف بزند. مردم ستمدیده‌ی فلسطین که مرتب سرزمین‌های‌شان دزدیده می‌شود، آن‌ها هم مورد ظلم و زور هستند دیگر.

یعنی به نظر شما این حرکت را می‌شود این چنین توجیه کرد؟

اصلاً و ابداً. به هیچ‌وجه توجیه آن نیست. شما گفتید خشونتی در آمریکا اتفاق افتاده است، من هم گفتم متأسفانه خشونت در تمام جهان است و باید عکس‌العمل با خشونت مطابق با نوع خشونت باشد. این حرف من است.