«هیچ رژیمی در دنیا نیست که اصلاح‏پذیر نباشد»

اختر قاسمی

چهارمین همایش «اتحاد جمهوری‏خواهان ایران» از روز جمعه، ۲۳ اکتبر تا یکشنبه، ۲۵ اکتبر در شهر کلن آلمان برگزار می‏شود. البته جلسه‏ی روز یکشنبه همایش به بحث‏های درون تشکیلاتی و سازماندهی درونی اتحاد جمهوری‌خواهان اختصاص دارد.

در ارتباط با این همایش با آقایان مسعود فتحی، عضو هیأت سیاسی اتحاد جمهوری‏خواهان و حسن زهتاب، از اعضای شورای هماهنگی اتحاد جمهوری‏خواهان و هم‏چنین خانم فاطمه حقیقت‏جو، فعال حقوق بشر و یکی از میهمانان سخنران این نشست، گفت و گوهایی کرده‌ام.

خانم حقیقت‏جو، بحث‏های مطرح شده در این همایش را چگونه می‏بینید؟ هم‏چنین فعالیت‏های زنان در تشکل‏های خارج‏ از کشور و تاثیر آن بر جنبش‏های سیاسی مدنی ایران را چگونه ارزیابی می‏کنید؟

اولین سمیناری که در این همایش برگزار شد، در حوزه‏ی تحولات سیاست خارجی و تاثیر جنبش سبز بر این تحولات بود. در این سمینار آقایان قاسمی، شریعتمداری، اسدی و هم‏چنین من شرکت داشتیم. آقای براتی نیز اداره‏ی جلسه را بر عهده داشت.

در این جلسه تحولات سیاست خارجی جمهوری اسلامی در طول ۳۰ سال گذشته ارزیابی شد و این که رنگ ایدئولوژیک سیاست خارجی ایران، رنگ پررنگی است. گرچه این سیاست به موقع پراگماتیسم هم بوده است.

در خصوص تحولات و مذاکرات هسته‏ای نیز تحلیلی به عمل آمد. در این تحلیل عمده‏ی شرکت کنندگان سمینار معتقد بودند تحولات مثبتی که در این مذاکرات صورت گرفت، برگرفته از بحران داخلی جمهوری اسلامی و جنبش سبز است. با این حال همه‏ی آنان از آغاز مذاکرات میان گروه ۵+۱ و به ویژه آمریکا و ایران، استقبال می‏کنند و آن را به طور کلی مثبت ارزیابی می‏کنند.

در ارتباط با نقش زنان؛ بالاخره زنان بخشی از جامعه‏ی ایرانی هستند و خوشبختانه در جلسه‏ی امروز هم شاهد حضور فعالانه‏ی آنان در جلسه بودیم. در سمینار اول همایش من شرکت داشتم و در سمینارهای بعدی نیز زنان حضور خواهند داشت. بنابراین‏ زنان هم به عنوان شرکت کننده و هم به عنوان کسانی که دیدگاه‏هایشان را بیان می‏کنند، مطرح هستند.

در ارتباط با حضور زنان، خود اعضای اتحاد جمهوری‏خواهان هم می‏توانند توضیح بدهند اما آن‏چه من شاهد بوده‏ام، حضور پررنگ و فعال زنان است.

طبیعی است که این حضور می‏تواند نقش مؤثری را در ایجاد و تمرین فرهنگ دمکراسی در بین فعالان سیاسی و در آینده‏ی ایران و نهادهای مدنی داشته باشد. هم‏چنین حضور پررنگ زنان در این تصمیم‏گیری‏ها می‏تواند هم تصمیم‏گیری‏ها را متعادل‏تر کند و هم زنان را بیش از پیش وارد حوزه‏های سیاسی کند.

آقای فتحی، ممکن است در مورد اسنادی که به همایش ارائه شده و قرار است در مورد آن‏ها تصمیم‏گیری شود، توضیحی بدهید؟

یکی از اسنادی که برای همایش چهارم اتحاد جمهوری‏خواهان تهیه شده، قطعنامه‏‏‏ی سیاسی است که شامل یک ارزیابی سیاسی از شرایط و هم‏چنین قطعنامه‏های پیشنهادی مختلفی که از سوی کشورهای مختلف ارائه شده و بحث‏های جمع‏آوری‏ شده‏ از سوی احزاب است. در ارتباط با ساختار تشکیلاتی اتحاد نیز اسنادی به همایش ارائه شده است.

اما مهم‏ترین بخش همایش چهارم، بحث بر روی قطعنامه‏ی سیاسی است که به برخورد ما با جنبش سبز و نقش و جای‏گاه ما در این جنبش اختصاص دارد.

همچنین سهم ما در تقویت جنبش جاری در ایران، در تلاش این جنبش برای دمکراتیزه کردن جامعه‏ی امروز ایران، باز کردن فضای سیاسی و گذر از روزهای سختی که بعد از انتخابات و بعد از تقلب بزرگ انتخاباتی بر جامعه‏ی ما تحمیل شده است، بررسی خواهد شد.

چشم‏اندازهایی که اتحاد جمهوری‏خواهان برای خود و برای سیاست‏هایش در این زمینه ترسیم کرده نیز در همایش مورد بحث و تبادل نظر قرار خواهد گرفت.

آقای فتحی، فکر می‏کنید برگزاری چنین همایشی چه تاثیری بر رویدادهای سیاسی درون ایران خواهد داشت؟

اتحاد جمهوری‏خواهان در انتخابات ایران خود را جزو نیروهایی به شمار می‏آورد که در حد خودشان می‏خواهند در سرنوشت سیاسی کشور مشارکت داشته باشند. در این راستا حتی برنامه‏ی انتخاباتی نیز ارائه داد و در آن مردم را به شرکت در انتخابات و رأی دادن به نامزدهای اصلاح‏طلب که از نظر ما می‏توانستند در تغییر شرایط فعلی مؤثر باشند، دعوت کرد.

اتحاد جمهوری‏خواهان امروز نیز خود را جزیی از جنبش سبز ایران می‏داند و این همایش هم برای تقویت این جنبش و هم به منظور تصمیم‏گیری‏های مشخصی برای فعالیت ما در درون این جنبش هست. در واقع، تمام همایش به ارزیابی از نقش و فعالیتی که ما در رابطه با این جنبش می‏توانیم انجام بدهیم اختصاص دارد.

آقای زهتاب، چه طیف‏های مختلف فکری و سیاسی در این همایش شرکت کرده‏اند؟

خود اتحاد جمهوری‏خواهان ایران، همان‏طور که در بیانیه‏اش هم آمده، متشکل از طیف وسیع نیروهای سیاسی با دیدگاه‏های مختلف است که مخرج مشترک دیدگاه‏هایشان اعتقاد به جمهوری‏ای‏ است که بر مبنای دمکراتیک بنا شده و پلورالیسم سیاسی را می‏پذیرد. هم‏چنین تمام این نیروها خواهان یک جامعه‏ مدنی، حقوق شهروندی و گذار مسالمت‏آمیز و تدریجی به این خواسته‏ها هستند.

خوشبختانه در جنبش امروز ایران که به تدریج شکل گرفته، این خواسته برجسته‏تر شده که جامعه‏ی ایران خواهان یک جامعه‏ی مدنی و حقوق شهروندی است و خواهان آن است که هر فردی بتواند در سرنوشت جامعه‏اش شرکت داشته باشد.

این جنبش زمینه‏ای را فراهم آورده که امروز طیف‏های مختلف فکری مخالف استبداد که خواهان رسیدن به حقوق مدنی خود هستند، در نشست اتحاد جمهوری‏خواهان شرکت دارند؛ از طیف‏های مختلفی با باورهای دینی و مذهبی گرفته تا کسانی که ممکن است باورهای دینی و مذهبی نداشته باشند، ولی همه‏‏ی آنان به جمهوریت، به جمهوری‏ای که پایه و اساسی برای جامعه‏ی مدنی ایران باشد، اعتقاد دارند.

چهارمین همایش «اتحاد جمهوری‏خواهان ایران» در کلن، عکس‌ها: اختر قاسمی

همان‏طور که سایر دوستان نیز اشاره کردند، یکی از مشخصه‏های همایش امسال شرکت طیف وسیع جوانان در این نشست است. خود این حضور پررنگ نشان‏دهنده‏ی آن است که گفتمان جامعه‏ی مدنی ایران که در گذشته مطرح بود، امروز به فعل درآمده و وارد عرصه‏ی عمل شده و بر این مبنا جوانان نقش خود را می‏خواهند و خواست خود را دارند. این خواست از حقوق شهروندی هر انسانی سوای باورهای او است.

امروز طیف وسیعی در این نشست حضور دارد. امیدواریم این هم‏دلی گسترش هرچه بیشتری پیدا کند و بتواند به جامعه‏ی ایرانی برای رسیدن به خواسته‏های دمکراتیک خود کمک کند.

آقای فتحی، اتحاد جمهوری‏خواهان یکی از جریاناتی بود که خیلی صریح اعلام کرد در انتخابات شرکت خواهد کرد و از هواداران و اعضای خود نیز دعوت به شرکت در انتخابات و رأی به کاندیداهای اصلاح‏طلب کرده بود. امروز با توجه به شرایطی که پس از انتخابات در ایران به وجود آمده و حاکمیت یک دست شده است، فکر می‏کنید این حاکمیت اصلاح‏پذیر است؟

پیش از انتخابات در اتحاد جمهوری‏خواهان بحث‏هایی جریان داشت که در آن عده‏ای معتقد بودند باید به آقای کروبی رأی داد و دیگران نظرشان بر رأی دادن به آقای موسوی بود. تصمیم جمعی ما این شد که در انتخابات شرکت می‏کنیم و از دو کاندیدای اصلاح‏طلب حمایت می‏کنیم. هر فردی هم خود تصمیم می‏گیرد به کدام یک از این دو رأی بدهد. هر دوی آن‏ها از نظر ما، حداقل‏ تغییراتی را که لازم است، می‏توانند در ایران به انجام برسانند.

بنابراین دعوت به شرکت در انتخابات کردیم که به نظر من سیاست درستی بود. محصول آن هم تنوعی است که در این همایش وجود دارد و هم‏چنین حضور جوانان در میان ما.

در ارتباط با بحث اصلاح‏پذیر بودن، نظر من این است که هیچ رژیمی در دنیا نیست که اصلاح‏پذیر نباشد. این ذهنیت ما است که تصور می‏کند کسی که می‏گوید «من از جایم تکان نمی‏خورم»، از جایش تکان نخواهد خورد. جنبش‏ها رژیم‏ها را وادار می‏کنند که خودشان را تغییر بدهند. شرایط که تغییر کند، رژیم‏ها هم مجبورند خود را با آن تطبیق بدهند.

بنابراین، تلاش ما این است که شرایطی در ایران به وجود بیاید که مجموعه‏ای که در قدرت است، متوجه شود غیر از او نیروهای دیگری نیز در جامعه هستند که جای‏گاه خود را می‏خواهند.