Jan 2010


در حاشیه‌ی نمایش‌گاه «نرمال نیست» در آمستردام
نرمال‌بودن یا نبودن؟

فروغ .ن. تمیمی: واژه‌ی «نرمال» در زبان انگلیسی به معنای عادی، و در زبان فارسی هم جا افتاده است. نرمال چیست و نرمال کیست؟ و چه کسی آن را تعیین می‌کند؟ این سوال اصلی در نمایش‌گاهی بین‌المللی در آمستردام مطرح شده. نمایش‌گاهی با شرکت بیش از چهل هنرمند و ۹۰ اثر گوناگون؛ از فیلم گرفته تا مجسمه، عکس و اینستالیشن‌ها که با استقبال خوبی هم روبه‌رو شده است.



ایران و بیداری دوباره مدرنیته

بختیار علی، ترجمه: آزاد بهین: در هیچ کشوری مثل ایران، شاهد برخورد گذشته و آینده با هم نیستیم؛ در هیچ سرزمینی مثل ایران ترادسیون[سنت] دچار بحران نشده است، در هیچ خاکی هم‌چون ایران مدرنیته گریبان‌گیر اختلافات درونی خود نگشته است. ایران کشوری‌ست که ثابت کرد مدرنیته بدون احترام حقیقی به حقوق فردی و شهروندی، بدون احترام گذاشتن به اصول آزادی‌های سیاسی، قادر به زیستن نیست. ایران هم‌چنین ثابت کرد که بازگشت به دین و ترادسیون[سنت] نمی‌تواند آلترناتیو مدرنیته باشد.



«سخن از هایده»؛ بیست سال پس از او

انتشار مستند «سخن از هایده» با بیستمین سالروز درگذشت نابهنگام این هنرمند محبوب ایرانی همراه شد. پژمان اکبرزاده، سازنده مستند، از عدم پشتیبانی ایرانیان از چنین پروژه‌هایی گلایه می‌کند و می‌گوید: «این مسئله، ادامه چنین پروژه‌هایی را در غربت ناممکن می‌کند.» رویکرد بی‌پروای او در این مستند برایش بی‌دردسر هم نبوده؛ می‌گوید: «در پی نمایش فیلم در لوس‌آنجلس عده‌ای در تالار می‌گفتند: این پسر را جمهوری اسلامی فرستاده تا چهره هایده را مخدوش کند؛ در شب نمایش فیلم در آنجا نیز تنها عضو حاضر از خانواده، سهیل، نوه هایده بود.»



نقد اخلاق نوجوانان در سینمای جدید لهستان
«دختران بوتیکی» اخلاق ندارند

ترجمه‌ی ونداد زمانی: فیلم «خوکچه‌ها» اثر رابرت گلینسکی، به روی پرده‌ی سینماهای کشورش خواهد رفت. داستان این فیلم درباره‌ی نوجوانان لهستانی است که در اطراف مرز مشغول خودفروشی هستند. هم‌زمان با آن، فیلم دیگری با عنوان «دختران بوتیک» به کارگردانی کاترازینا روزلونیک، درباره‌ی دختران نوجوانی است که حاضرند تن به هر کاری دهند تا دست‌شان برای خریدن لباس‌ها و وسایل مد روز باز باشد.



بخش دوم
نوادرالوقايع؛ مهم‌ترين اثر ادبی و فلسفی احمد دانش

نجم کاویانی: احمد دانش در کتاب نوادرالوقايع، مسائل فلسفی، اجتماعی، سياسی، فرهنگی و ادبی روزگار خود را بررسی می‌کند و در آن به سنت‌های کهن و ويژگی‌های سفرنامه‌ی ناصر خسرو و بدايع‌الوقايع واصفی اتکا می‌کند، اما اثر او به لحاظ بهره‌مندی از گرايش‌های نو از ارزش بيشتری برخوردار است. کتاب «نوادرالوقايع» در دو جلد با حروف سيريليک در شهر دوشنبه منتشر شده است.



«ما بی‌شماریم» برای بچه‌های ایران

ایرج ادیب‌زاده: رهگذرانی که این روزها از خیابان‌های توریستی پاریس عبور می‌کنند با نقاشی گرافیتی بسیار بزرگی با زمینه‌ی کاملا سبزرنگ رو‌به‌رو می‌شوند. این نقاشی، دختر معترض ایرانی‌ای را در کنار نوشته‌هایی با مضمون «ما بی‌شماریم»، «دوست من کجاست؟»، «رأی من کو؟» و «ایران آزاد» نشان می‌دهد. با مهستی که به همراه چند تن از دوستانش این نقاشی غول‌پیگر گرافیتی را به وجود آورده گفت‌وگو کرده‌ام.



پهلوان زنده را عشق است

کتاب «دو کلمه حرف حساب» در سال ۱۳۶۹ منتشر شد. انتشار این کتاب توجه بسیاری را متوجه خود کرد. از جمله نوشته‌های منتشر شده که این کتاب و نویسنده آن را بررسی کرده است، مقاله‌ای است که در دومین شماره مجله «ارغوان» چاپ شد. ابراهیم نبوی در این مقاله سراغ شخصیت ادبی، اجتماعی و سیاسی گل آقا رفته و درباره ویژگی‌های شخصیتی او و ظرایف و آرایه‌های قلمی‌اش نوشته است. بخش‌هایی از این مطلب را بخوانید.



بخش نخست
احمـد دانـش، ادیب و اندیشمند بزرگ بخارا

نجم کاویانی: احـمد مخدوم دانـش، اديب توانا و انديشمند بـزرگ تاجيک، سرآمد جنبش معارف‌پروری در آسيای‌ميانه و انديشـه‌پـرداز بـرجـسـته‌ی اصلاحات در بخـارا طی نيـمه‌ی دوم سده‌ا‌ی نـوزده بود. احمـد دانـش، دانشمندی بود که از يک‌سو به واقعيت‌های کشور خويش آگاهی داشت و از سوی ديگر جريان تحولات کشورهای خاور و باختر بويژه روسيه را مطالعه کرده بود.



به انگيزه‌ی دوازدهمین سال درگذشت محمد قاضی
در كشور من حرف زدن قدغن است

اين روزها مصادف است با دوازدهمین سال درگذشت مترجم نامدار ايران، محمد قاضی؛ كه با ۷۰ اثر ترجمه و تأليفي كه از خود به يادگار گذاشت، براي هميشه نام خود را در فرهنگ و ادبيات كشورمان ماندگار كرد. انسانی بزرگوار و دوست داشتنی كه صبر و تحمل او در برابر سختی‌ها و ناكامی‌ها حيرت‌انگيز و شگفتی‌آور است.



گفت‌وگو با سهیل توکلی، نقاش
نقاشی‌های شوق‌آور برای جنبش آزادی‌خواهی

پانته‌آ بهرامی: سهیل توکلی واقعیت‏های تلخ زندان، شکنجه، تجاوز و درگیری‏های خیابانی را در فرم رنگ‏های شاد نشان می‏دهد. این تضاد به تحمل بیننده و ظرفیت‏های انسانی برای ادامه‏ی مشاهده‏ی اثر کمک می‏کند. او معماری را برای انتقال پیام‏های اجتماعی ناتوان یافته و به نقاشی روی آورده. با او درباره‌ی نقاشی‌ها و ویدئوهایش گفت‌وگو کرده‌ام.



«ایستاده بود تا ببیند این وحشت کی تمام می‌شود»

لیدا حسینی‌نژاد: محمد ایوبی، داستان‌نویس، امروز شنبه بر اثر ناراحتی قلبی در سن ٦٧ سالگی درگذشت. او که از اعضای قدیمی کانون نویسندگان هم بود، در سال ١٣٢١ در شهر اهواز به دنیا آمد. محمد ایوبی از معدود نویسندگان دهه‌ی ٤٠ بود که بعد از انقلاب هم در ایران ماند. پیرامون مرگ او نگاهی به وبلاگ‌های فارسی انداخته‌ام و همچنین با عباس معروفی به گفت‌وگو نشسته‌ام.‌



دوستی، تنهایی و اینترنت

ترجمه‌ی ونداد زمانی: تعداد افرادی که در زندگی اجتماعی دوست صمیمی ندارند طی پنج سال گذشته بیش از پیش کاهش یافته است، افزایشی که در سیری متضاد با روند افزایش وبلاگ‌ها و وب‌سایت‌های عمومی، ایجاد شده است. به نظر می‌رسد افراد با گذراندن وقت بیشتر بر روی اینترنت و ایجاد شبکه‌های دوستی، و به بهای داشتن تعداد بیشتری از دوستان، از رابطه دوستی عمیق کمتری برخوردار می‌گردند.



اوکی‌یوئه، نقاشی‌های جهان گذران

مهرداد علی بابایی: با افزایش جمعیت شهرها و قدرت گرفتن طبقه نوپای شهرنشینان ژاپن در قرن هفدهم، نوعی نقاشی چاپی که می‌شد آن را با استفاده از قالب‌های چوبی به تعدادی زیاد منتشر کرد، رونق گرفت. این نقاشی‌های باسمه‌ای را «اوکی‌یوئه» می‌نامیدند. اوکی‌یوئه در واژه به معنی نقاشی‌های جهان گذران بود. نقاشی‌هایی که به «این جهان» می‌پرداختند و از زیبایی‌های زودگذر آن سخن می‌گفتند.



«هیچ‌چیز دوبار اتفاق می‌افتد»؛ بکت یک بار

ترجمه‌ی ونداد زمانی: نمایش‌نامه‌های بکت انگار که واگیر است. با صحنه‌های ساده و خالی، با شخصیت‌های منزوی، یادآوری‌های دردناک و فراموشی‌های پرملال. «در انتظار گودو»، با آن مرثیه‌ی غیر قابل درکی که هیچ‌بودن زندگی را می‌سرود. نمایش‌نامه‌ای که به‌گفته‌ی منتقد ایرلندی، ویویان مرسیر، در آن «هیچ‌چیز دوبار اتفاق می‌افتد». معلم‌ام می‌گفت کارهای بکت مثل یک چاقوی تیز است که شکم بورژوازی را به‌راحتی یک تکه‌ی پنیر می‌برد.



تابو و تابوشکنی

فروغ.ن. تمیمی: در جوامع بسته و سنتی که فرهنگ شرم و ترس از بی‌حرمت‌شدن و ریختن آبرو به‌شدت حاکم است و حیات فرد به رعایت آن سنت‌ها بستگی دارد، تخطی و زیر پا گذاشتن یک تابو، فرد خاطی را هم به تابو تبدیل می‌کند. و تنها با مجازات او می‌توان حرمت از دست رفته و آبروی بر باد رفته را جبران کرد. مثال مشهور در این مورد قتل‌های ناموسی و کشتن زنان و دختران است.



«شرم علت اصلی افسردگی است»

ترجمه‌ی ونداد زمانی: بشر، وقتی دست رد به سینه‌ی تقدیر زد و سرنوشت را نپذیرفت، هر چند از گناه فاصله یافت ولی عذاب جدیدی گریبان روح‌اش را گرفت که اساس افسردگی فراگیرش گشت. وقتی بشر نتوانست در دنیای بی‌ در و پیکری که فقط بر پایه‌ی سود شخصی قرار گرفته به آرامش و بی‌نیازی برسد جای گناه را با شرم عوض کرد. شرمی که انسان هر چه بیش‌تر تلاش می‌کرد بیش‌تر از همیشه در آن غوطه‌ور می‌شد.



تبلیغات کالا با سکس

برگردان؛ ونداد زمانی: آزادی جنسی و فرخنده شمردن لذت ناشی از آن باعث تولد معانی و مفاهیم جدید در عرصه‌ی روح و روان بشر گشت. ارزش‌های تازه‌ای که به ماجرای زندگی غنای بیشتری بخشید. اما در دهه ٧٠ ورق برگشت و دنیای تجارت، جشن لذت‌طلبی و بهره‌وری از آزادی‌های اخلاقی جدید را به کالا تبدیل کرد. از آن پس، سکس به عنصر اصلی مد و کالا و تفریحات هنری بدل گشت و هر ساله تجاری شدن سکس شکل گسترده‌تری به خود گرفت.



گفت‌وگو با آلان کوشان
«تائو» یعنی آرامش

پانته‌آ بهرامی: نام سازی که «آلان کوشان»، آهنگ‌ساز و نوازنده، ساخته «تائو» به معنی آرامش است اما از آن به جای آرامش، انرژی بیرون می‌تراود. او توانایی نواختن هزار و دویست نت در دقیقه را دارد. این یک رکورد جهانی است که تنها چهار نوازنده‌ی درامز، هم‌رده‌ی او در این توانایی قرار دارند. با او به گفت‌وگو نشسته‌ام.



دانشگاه‌های تقلبی و مدارک جعلی

برگردان ونداد زمانی: مدرک تقلبی پدیده‌ی تازه‌ای نیست و آخرین قدمت ثبت شده‌ی آن در اروپا، به قرن ١٤ میلادی نیز می‌رسد. امروزه ارزش بازرگانی این صنف خدماتی که مشتریان بین‌المللی دارد به بیش از یک میلیارد دلار می‌رسد! موسسات مدرک‌ساز مستقر در آمریکا، سالانه بیش از ٢٠٠ هزار مدرک جعلی به متقاضیان از سراسر دنیا می‌فروشند.