نقض حقوق اقوام مختلف ایرانی

محسن کاکارش

طی هفته‌ای که گذشت، بازداشت شهروندان، صدور احکام حبس و فشار بر دانشجویان از جمله موارد نقض حقوق اقوام گوناگون ایرانی بودند. تشدید فشارها بر علمای دینی و شهروندان بلوچ ادامه پیدا کرده است و فعالان آذری در زندان‌ها هم‌چنان بلاتکلیف هستند.

کارشناسان مسائل قومی و ملی ایران در گفت‌وگو با زمانه، علت تداوم چنین وضعیتی را تبعیض و عدم رسیدگی به خواسته‌های مدنی مردم می‌دانند.

در همان حال با گذشت پنج‌ماه، جنگل‌های کردستان در آتش می‌سوزند و علی‌رغم تلاش‌های مردمی حتی بارش باران نیز نتوانسته به آتش‌سوزی‌ها پایان دهد.

در حالی‌که خطر خشک‌شدن دریاچه‌ی ارومیه هم‌چنان بر نگرانی فعالان محیط زیست می‌افزاید، برخی رسانه‌ها در روزهای گذشته از مرگ تدریجی دریاچه‌ی زریبار مریوان خبر دادند.

آذربایجان

علی‌رغم اینکه شماری از شهروندان آذری با قید وثیقه از زندان آزاد شدند، هم‌چنان تعدادی دیگر از فعالان و شهروندان در زندان‌ها بلاتکلیف هستند و فشار بر دانشجویان ادامه دارد.

واحد قرباغلی، فعال حقوق بشر در آذربایجان، در رابطه با آخرین وضیعت زندانیان سیاسی و مدنی آذریجان به زمانه گفت: «از بیست فعال سیاسی و مدنی آذربایجانی از جمله دکتر علیرضا عبداللهی حمید فرج‌زاده، شهرام رادمهر، آیدین خواجه‌ای، مهندس محمود فضلی، حیدر کریمی، نعیم احمدی، زهرا فرج‌زاده، یونس سلیمانی، شکرالله قهرمانی فرد، حسن رحیمی بیات، احمد آقایی، بهمن نصیرزاده، بهبود قلی‌زاده که از اول ماه‌های سال ۱۳۸۲ بازداشت بودند، در چند روز گذشته با قید وثیقه‌های بیست‌میلیونی و بیشتر از زندان تبریز آزاد شدند.»

این فعال حقوق بشر در رابطه با اتهامات این شهروندان می‌گوید: «طبق گفته‌ی خانواده‌ها و وکلا، آنان با اتهاماتی اجتماع و تبانی جهت برهم زندن امنیت ملی، تبلیغ علیه نظام و ارتباط با بیگانگان متهم شده‌اند.»

او ادامه می‌دهد: «خانواده‌ی اکبر آزاد، نویسنده و روزنامه‌نگار توان تودیع وثیقه‌ی سنگین دویست میلیونی را ندارند و وی کماکان در زندان تبریز به‌سر می‌برد.»

قرباغلی بر این باور است که این افراد در زندان‌ها مورد شدیدترین شکنجه‌ها قرار گرفته‌اند و هم‌اکنون یوروش مهرعلی بگلی و دکتر لطیف حسنی بیش از شش‌ماه بدون ملاقات و داشتن وکیل در سلول انفرادی نگهداری می‌شوند.

از سوی دیگر دانشجویان آذری نیز مورد فشار قرار گرفتند. وی به دانشجوی ستاره‌دار سیامک میرزایی اشاره می‌کند و می‌گوید: «این فعال دانشجویی آذربایجانی قبلاً هم در ماه‌های گذشته دستگیر و بعد از چندین هفته بازداشت و به قید وثیقه از زندان آزاد شده بود، اما دوباره ماموران اداره‌ی اطلاعات زمانی که او برای دیدار با خانواده از دانشگاه رشت به منزل پدری‌اش در پارس‌آباد مغان رفته بود بازداشتش کردند. میرزایی در کنکور کارشناسی ارشد امسال ستاره‌دار و از ادامه‌ی تحصیل در مقطع فوق لیسانس محروم شده بود.»

فشار بر این دانشجو در حالی است که در دانشگاه‌های تبریز، اردبیل و ارومیه شماری از دانشجویان ستاره‌دار یا از تحصیل محروم شده‌اند.

این فعال مسائل قومی و ملی، علت این فشارها را در نوعی «تبعیض سیستماتیک» می‌داند و می‌گوید: «ترک‌ها با توجه به اینکه بیشترین جمعیت نسبت به دیگر اقوام و ملت‌های ایرانی را دارند از حق تحصیل به زبان مادری محرومند و حتی یک کتاب درسی به زبان مادری ندارند و از برخورداری رسانه‌ای به زبان مادری محرومند.»

او ادامه می‌دهد: «فعالان آذری که فعالیت‌شان کاملاً مدنی و به دور از هرگونه خشونت است، وقتی از اصل ۱۵ قانون اساسی سخن به میان می‌آورند و خواهان آموزش به زبان مادری می‌شوند، آنان را به تجزیه‌طلبی متهم می‌کنند.»

قرباغلی هم‌چنین به تبعیض‌های اقتصادی از سوی دولت اشاره می‌کند و این نوع تبعیض را عامل شکل گرفتن حرکات اعتراضی عنوان می‌کند.

نقض حقوق بشر در آذربایجان تنها به زندانیان سیاسی و مسائل اقتصادی محدود نشده است. براساس گفته‌ی کارشناسان آب دریاچه‌ی ارومیه نیز طی چهارسال گذشته رو به کاهش رفته و هرسال از سطح آب آن کاسته شده است.

این مسئله نگرانی و اعتراض فعالان مدنی و محیط زیست آذربایجان را به دنبال داشته است. آنها تاکید کرده‌اند در صورت خشک شدن این دریاچه به مرور زمان، زندگی در این مناطق غیر ممکن خواهد شد.

قرداغلی در این زمینه می‌گوید: «فعالین محیط زیست آذربایجانی طرح‌های غیر کارشناسانه و بی‌توجهی مسئولان را در کنار مسائل طبیعی مانند کمبود باران و شور بودن دریاچه بر روند خشک شدن دریاچه ارومیه بی تاثیر نمی‌بینند. از طرفی دیگر کارشناسان حدود ده سال پیش نسبت به بروز چنین وضعیتی هشدار داده بودند ولی مسئولان دولتی به آن توجه نکردند.»

وی اضافه می کند: «این مشکل حتی به مجلس شورای اسلامی کشیده شده و نمایندگان مجلس خود را در قبال این مشکل مسئول نمی بینند و کسی در این زمینه پاسخگو نیست.»

بلوچستان

در حالی‌که فشارها بر علمای دینی بلوچ هم‌چنان ادامه دارد، طی روزهای گذشته روزنامه‌ی رسالت، مولانا عبدالحمید امام جمعه‌ی اهل سنت زاهدان را متهم به صدور فتوایی کرد مبنی بر اینکه «اهل سنت از انداختن صدقه در صندوق‌های جمع‌آوری صدقات كميته‌ی امداد امام خمينی خودداری کنند». این خبر از سوی دفتر امام جمعه‌ی اهل سنت زاهدان به شدت تکذیب شد.

پایگاه اطلاع‌رسانی سنی‌نیوز که اخبار مربوط به ایرانیان سنی‌مذهب را پوشش می‌دهد، این اتهام را واهی و بی اساس و در ادامه‌ی فشار بر مولوی عبدالحمید خواند.

از سوی دیگر رحیم بندویی، فعال سیاسی و تحلیل‌گر مسائل بلوچستان، در گفت‌وگو با زمانه می‌گوید، بیشترین بازداشت‌ها و اعدام‌ها در مناطق بلوچستان صورت می‌گیرد.

این تحلیلگر مسائل بلوچستان می‌افزاید: «ایران با احتساب جمعیت بیشترین آمار اعدام را در جهان دارد و در سطح ایران هم بیشترین اعدام‌ها در میان مردم بلوچ به اجرا در می‌آید. در مواردی فعالان و شهروندان بلوچ به استان‌های همجوار منتقل و در آن‌جا اعدام می‌شوند. ما با توجه به اسامی اعدام شدگان که بلوچی هستند، می‌توانیم تشخیص دهیم که این افراد بلوچ بودند.»

این فعال سیاسی علت بازداشت‌های اخیر و تشدید فشارها بر علمای دینی را اعتراض‌های مردم این منطقه نسبت به تبعیض‌های حاکمیت در حوزه‌های مختلف عنوان می‌کند.

بندویی می‌گوید: «با توجه به اینکه زمینه‌ی رشد نیروهای مذهبی در مقایسه با نیروهای دموکرات بیشتر بوده، بیشترین فشارها هم‌اکنون بر فعالان مذهبی است و حاکمیت هرگونه حرکت اعتراضی مردم در بلوچستان را که خواهان حقوق خود باشند در تضاد با خویش می‌بیند و آنها را سرکوب می‌کند.»

وی در رابطه با خواسته‌های مردم بلوچ ادامه می‌دهد: «مردم بلوچستان به شیوه‌های مدنی خواستار گرفتن حقوق‌شان در حوزه‌های فرهنگی، دینی و هنری ... هستند. مردم بلوچ خواهان تحصیل به زبان مادری هستند و مسلماً سنی‌ها مانند مردم شیعه برای امامان و مذهب خویش احترام قائلند و در صورت توهین به مقدسات‌شان واکنش نشان می‌دهند.»


کردستان

در ادامه‌ی نقض حقوق بشر در کردستان، وضعیت جسمانی محمد صدیق کبودوند، رئیس سازمان حقوق بشر کردستان وخیم گزارش شده است.

جرس در این زمینه نوشت، وضعیت جسمانی این روزنامه‌نگار و فعال حقوق بشری زندانی، بسیار وخیم و اضطراری است و مقامات قضایی و مسئولان زندان، نسبت به این مسئله هیچ‌گونه توجه و واکنشی ندارند.

پیشتر پریناز حسنی، همسر این فعال حقوق بشر در رابطه با ملاقات و وضیعت جسمانی وی به زمانه گفته بود: «اجازه‌ی ملاقات حضوری به ما داده نشده و با توجه به اینکه کبودوند از بیماری‌های قلبی، پروستات و سرگیجه رنج می‌برد شدیداً احتیاج به عمل و مراقبت پزشکی دارد و حتی با درخواست مسئولان زندان در این رابطه هم مخالفت شده است.»

محمد صدیق کبودوند، موسس و رئیس سازمان دفاع از حقوق بشر کردستان به دلیل فعالیت‌های حقوق بشری، نوشتن مقاله در زمینه‌ی مسائل اجتماعی و تاسیس سازمان غیر دولتی دفاع از حقوق بشر کردستان به بیش از ده سال زندان محکوم شده است. او اکنون چهارمین سال است که در زندان به‌سر می‌برد. حکم این زندانی قطعی و درخواست رسیدگی مجدد به آن نیز رد شده است.

از سوی دیگر افشین حسین پناهی برادر انور حسین پناهی زندانی سیاسی به یک سال زندان تعزیری محکوم شد.

به گزارش هرانا، افشین حسین پناهی که در شهریورماه سال جاری به دلیل پیگیری پرونده‌ی برادرش بازداشت شده بود به یک سال زندان محکوم شد. اعضای خانواده‌ی انور حسین پناهی پس از بازداشت وی بارها از سوی نهادهای امنیتی احضار و مورد بازجویی قرار گرفته‌اند.

در روزهای گذشته آژانس خبری موکریان نیز از بازداشت دو شهروند کرد به نام‌های محمد مجیدزاده و بهروز تناسبی به اتهام همکاری با احزاب اپوزیسیون کرد خبر داد.

در ادامه‌ی تبعیض‌های قومی و ملی در دانشگاه‌ها، مسئولان دانشگاه شهید بهشتی امسال کمتر از سال گذشته به دانشجویان کرد خوابگاه ارائه کرده‌اند.

جرس خبر داد، مسئولان خوابگاه دانشگاه شهید بهشتی در اقدامی بی‌سابقه به دانشجویان کرد اجازه‌ی هم‌اتاق‌شدن در خوابگاه‌ها را نمی‌دهند. یعنی دانشجویان کرد به هیچ وجه حق ندارند به طور دسته جمعی در یک بلوک ساختمانی و یا در یک طبقه و یا یک اتاق ساکن شوند.

برای دانشجویان کرد در خوابگاه دانشگاه شهید بهشتی محدودیت در رفت و آمد اعمال شده است.

تلاش برای تفکیک دانشجویان کرد در دانشگاه در شرایطی صورت می‌گیرد که جنگل‌های کردستان بعد از گذشت پنج ماه هم‌چنان در آتش می‌سوزند؛ امری که ابتدا از سوی رسانه‌های داخل ایران بایکوت شد، اما با تداوم این آتش‌سوزی‌ها و خسارات ناشی آن، حتی این رسانه‌ها را هم شاکی کرد تا بدین‌ترتیب جایی در لابه‌لای اخبارشان به این موضوع اختصاص دهند.

به گزارش خبرگزاری مهر جدیدترین پایش روزانه از جنگل‌های مریوان و سروآباد کردستان حاکی است که صد هکتار از جنگل‌های منطقه گاران در ۱۰ کیلومتری شرق مریوان سه روز بعد از بارندگی همچنان در آتش بی‌مهار می‌سوزد.

بنا به آمارهای منتشر شده در پنج ماه گذشته ۵۸۳ مورد آتش‌سوزی در مناطق مریوان ثبت شده که باعث خسارات فراوانی به جنگل‌ها و مراتع کردستان شده است.

پیشتر دیار تازیک، یکی از فعالان محیط زیست کرد در گفت‌وگو با زمانه و برخی از مردم این مناطق بر عمدی‌بودن آتش‌سوزی‌ها تاکید کرده بودند.

این درحالی است که در روزهای گذشته خبر مرگ تدریجی دریاچه‌ی زریبار نیز منتشر شد.

به گزارش آفتاب نیوز، محمد ناجی کانی سانانی، مدیرعامل انجمن سبز چیا گفته است، ورود فاضلاب، گل‌ولای و چاه‌های غیر مجاز اطراف دریاچه مرگی حتمی را برای دریاچه زریبار رقم می‌زند.

محمد ناجی کانی‌سانانی در مورد وضعیت فعلی دریاچه زریبار بر این باور است: «دریاچه‌ی زریبار بزرگ‌ترین تعداد چشمه‌های جوشان در جهان را دارد. به‌طوری که چهارصد تا چهارصد و پنجاه چشمه آب دریاچه را تامین می‌کنند و آبی از بیرون به دریاچه وارد نمی‌شود.»

به اعتقاد فعالان محیط زیست بی‌توجهی مسئولان دولتی در کنار عوامل طبیعی از عمده‌ترین مشکلات این عرصه به شمار می‌آید.

بدین‌ترتیب اقوام گوناگون ایرانی، در هفته‌ای که گذشت علاوه بر تداوم نقض حقوق انسانی، شاهد بی‌توجهی به محیط زیست جغرافیایی هم بودند.