اعلام آمادگی تهران برای برگزاری نشست عراق

مریم محمدی

پایگاه اینترنتی «عصر ایران»، که از منتقدین دولت محسوب می‌شود، پنج‌شنبه ۲۶ آذر اعلام کرد که تهران رسماً برای برگزاری نشست همسایگان عراق و کشورهای دخیل در امور عراق، اعلام آمادگی کرده است.

در این ارتباط با هوشنگ امیراحمدی، استاد دانشگاه رات‏گرز در نیوجرسی امریکا و مسئول «شورای ایرانیان و امریکاییان» گفت‏وگویی داشتم.

آقای امیراحمدی، ایران هدف این کنفرانس را استفاده از همه‏ ظرفیت‏ها برای کمک به مردم عراق و بازگشت صلح و ثبات به این کشور اعلام کرده است. آیا این تنها هدف از برگزاری این نشست است؟ یا ارتباط معینی نیز با مسائل و مشکلات میان ایران و آمریکا هم دارد؟

حتماً با مسائل ایران و آمریکا ارتباط دارد. هر نشستی میان ایران و آمریکا، به رابطه‏ی این دو کشور مربوط می‏شود. روی برگزاری این نشست در ایران هم مانورهای زیادی داده شده و تصادفی نیست.

فکر می‏کنید ممکن است باز هم عواملی دخالت کنند و چنین نشستی در تهران برگزار نشود؟

رابطه‏ی ایران و آمریکا و این‏گونه حرکت‏ها دشمنان قدرت‏مند و زیادی دارد. من فکر می‏کنم اتفاق بیفتد. اما همیشه این شانس هست که عده‏ای هم در داخل کشور، هم در منطقه و هم در آمریکا خراب‏کاری کنند.

البته فرض من این است که اعلام آمادگی ایران، نشان‏دهنده‏ی آن است که این تصمیم در سطح بسیار بالایی، یعنی در سطح رهبری و شورای امنیت ملی گرفته شده است. بنابراین می‏شود امیدوار بود.

فکر می‏کنید که آمریکایی‏ها هیچ بهانه‏ای برای عدم شرکت، یا شرایط و ممانعت‏هایی برای ورود به تهران نداشته باشند؟

خیر، فکر نمی‏کنم آمریکایی‏ها شرطی بگذارند. آمریکایی‏ها همیشه سعی کرده‏اند از این فرصت‏ها استفاده کنند. من به هیچ‌وجه نگران آمریکا نیستم. اما مشکل روابط ایران و آمریکا این است که معمولاً این رابطه بیشتر تحت تأثیر حوادث است تا سیاست.

در چهارچوب سیاست‏گذاری، دولت اوباما خواهد پذیرفت که شرکت کند و به ایران برود. اما در عین حال هم من همیشه نگرانم که وقتی چنین سیاست‏هایی اتخاذ می‏شود، یک سری حوادث در کنار آن شکل می‏گیرد که آن را بر هم می‏زند.

مثلاً جایی بمبی منفجر می‏شود، یا شخصی دستگیر می‏شود یا یک کشتی حامل اسلحه پیدا می‏شود و… ؛ بالأخره یک اتفاق در جایی می‏افتد و جریان را به‏هم می‏ریزد.

بنابراین من الان نگران آن نیستم که دولت اوباما در چهارچوب سیاست‏اش، این حرکت را نپذیرد یا در آن شرکت نکند؛ نگران آن هستم که حادثه‏ای اتفاق بیفتد. معمولاً دشمنان این رابطه در منطقه‏ این کار را می‏کنند.

هوشنگ امیراحمدی می‌گوید روابط ایران و آمریکا بیشتر تحت تأثیر حوادث است تا سیاست، و این رابطه، دشمنان قدرتمند زیادی دارد

اشاره‏ی شما دقیقاً به کدام کشورها در منطقه است؟

اسراییل و کشورهای عربی؛ فقط هم این کشورها نیستند، بلکه نیروهای غیردولتی مانند طالبان و القاعده نیز نقش دارند. حتی نیروهای رادیکال طرف‏دار خود جمهوری اسلامی که نمی‏خواهند ایران با آمریکا ارتباطی داشته باشد هم خراب‏کاری می‏کنند.

مثلاً نیروهایی مانند جهاد اسلامی و برخی نیروهای رادیکال عراق که طرف‏دار ایران‏ هستند، در عین حال مخالف این رابطه‏اند و می‏ترسند که اگر ایران و آمریکا به‏هم نزدیک شوند، آن‏ها رها شوند.

درک این که چرا باید کشورهای عربی مانع این رابطه باشند، کمی مشکل است. می‏شود فهمید که چرا اسراییل نخواهد این رابطه برقرار شود. ولی کشورهای عربی دقیقاً چه چیزی را از دست می‏دهند؟

معمولاً کشورهای عربی، مخصوصا و بیش از همه امارات، دشمن این رابطه‌اند. امارات از نبود این رابطه هم از طریق دُبی سود می‏برد و هم این که اصولاً با ایران مشکل دارد و نمی‏خواهد تا وقتی مشکلات خودش با ایران حل نشده، آمریکا با ایران رابطه برقرار کند. امارات همیشه پول زیادی خرج کرده، هم در منطقه و هم در واشنگتن، که جلوی حرکت‏های مثبت در این رابطه را بگیرد.

البته کشوری مانند قطر معمولاً خیلی مثبت عمل می‏کند یا عربستان خنثی عمل می‏کند. اما امارات حتی ممکن است به طالبان و القاعده هم برای این کار پول بدهد.

اگر این نشست برگزار شود، دو مسأله‏ی مورد توجه در فضای سیاسی ایران، یعنی تثبیت وضعیت سیاسی در عراق که هدف این نشست اعلام شده است و دیگری، حل قسمتی از مناقشه‏ی ایران و آمریکا انجام می‏شود؟

مهم‏ترین قسمت این نشست، در رابطه با عراق و در ارتباط با رابطه‏‏‏ی ایران و آمریکا، این است که در تهران برگزار می‏شود. اهمیت این اجلاس در «محل» آن است و به این معناست که آمریکا و کشورهای درگیر در عراق، به نقش مهم ایران در عراق اعتراف خواهند کرد.

برگزاری این نشست در تهران یعنی این که این کشورها برای اولین بار به این نتیجه‏ی مشخص رسیده‏اند که بدون ایران نمی‏شود عراق را تثبیت کرد یا کار مهمی را در آن‏جا صورت داد.

معنای دیگر آن هم این است که در حرکت‏های سیاسی منطقه، ایران را نه تنها باید دخالت داد، نه تنها شریک کرد، بلکه باید خیلی به او نزدیک‏تر شد. یعنی نه فقط ایران به «منطقه» بیاید، بلکه «منطقه» به ایران برود و این حرف خیلی مهمی است.

حرکت مهمی که دارد اتفاق می‏افتد، خود این محل است. این اتفاق قرار است در تهران بیفتد. این تازگی دارد و به تهران اعتمادبه‏نفس می‏دهد و او را کمی آرام می‏کند. اعتماد ایران را در رابطه با این که آمریکا یا کشورهای غربی چگونه می‏خواهند با او رفتار کنند، بیشتر می‏کند.

به نظر می‏رسد، در اعتمادسازی میان ایران و آمریکا، هم‏چنان مسأله‏ی اسراییل مهم‏ترین پارامتر است. سیاست‏های آقای اوباما در رابطه با اسراییل کمی متفاوت است. به طوری که در دیدار آقای اوباما با انجمن‏ها و گروه‏های یهودی آمریکایی در تابستان امسال، برای اولین بار گروه «جی‏استریت»، که منتقد سیاست‏های رسمی دولت اسراییل است، شرکت داشت.

آیا نگاه این گروه‏های اسراییلی نیز در رابطه‏ی میان ایران و آمریکا توانسته است مؤثر باشد؟

همیشه،‏‏‏‏‏‏‏ همه‏ی اسراییلی‏ها مخالف ایران نبوده‏اند. همین‏طور مخالف رابطه‏ی ایران و آمریکا و یا حتی حرکت معقول‏تری میان ایران و اسراییل نبوده‏اند.

جنبش‏های زیادی در اسراییل وجود دارند که از سیاست‏های رسمی دست‏ راستی‏های اسراییل طرف‏داری نمی‏کنند. نگاه‏های معقول‏تر در اسراییل به این نتیجه رسیده‏اند که با ایران نمی‏شود با زور، تهدید، تحریم و این‏گونه سیاست‏ها به نتیجه رسید. باید مسیر مقداری عوض شود.

اما در عین حال همین نیروها نظیر «جی‏استریت»، از آخرین لایحه‏ی تحریم کنگره‏ی امریکا علیه ایران حمایت کرد. چون در تحلیل نهایی، همه‏ی این گروه‏ها روی یک مسأله با هم توافق دارند و آن این است که ایران به هیچ‏ وجه نباید صاحب بمب اتمی شود.

این چنددستگی و دست‏کم دودستگی در درون اسراییل در رابطه با ایران، همیشه وجود داشته و همه‏ی اسراییلی‏ها مخالف یا دشمن ایران نبوده‏اند و نیستند. ولی در عین حال اکثریت آن‏ها اعتقاد دارند که ایران نباید صاحب بمب هسته‏ای بشود.

البته منظورشان بمب و نه انرژی یا تکنولوژی هسته‏ای است. خیلی از اسراییلی‏های مخالف سیاست رسمی دولت اسراییل اعتقاد دارند که نمی‏توان جلوی ایران را برای توسعه‏ی تکنولوژی هسته‏ای گرفت.

آن‏ها معتقدند در آینده بهترین مسیر برای اسراییل برای حل مشکلات‏اش با ایران، یک مسیر صلح‏آمیز است و اصولا مخالف جنگ هستند.