دانشجویان ایرانی و پرداخت بهای آزادی

پژمان اکبرزاده

همایش "همبستگی جهانی با دانشجویان ایران"، شنبه، پنجم دسامبر در هلند برگزار شد؛ در تالار بزرگ دانشگاه شهر دلفت. همایشی که شبکه جوانان پیشروی ایرانی در هلند آن را برگزار کرده بود و صدها نفر در آن شرکت داشتند.

برنامه‌های همایش به دو زبان فارسی و انگلیسی ارائه شد و شماری از فعالان ایرانی و اروپایی جنبش دانشجویی، حقوق بشر و جوانان در آن سخنرانی کردند.

علیرضا کاظمی (هماهنگ کننده برنامه های همایش) و سمیه دهبان (مترجم و مجری بخش انگلیسی) - عکس ها از پژمان اکبرزاده

در آغاز برنامه، پس از اجرای یک قطعه‌ کوتاه موسیقی، علیرضا کاظمی هماهنگ کننده‌ی برنامه‌های شبکه جوانان پیشرو، درباره برنامه کار همایش سخن گفت و در ادامه، شاهین نصیری، دبیر اول شبکه، به کوتاهی از پیشینه جنبش دانشجویی ایران و لزوم همکاری دولت‌های اروپایی برای فشار آوردن به دولت ایران در جهت رعایت موازین حقوق بشر سخن گفت.

احمد باطبی، سخنگوی مجموعه فعالان حقوق بشر ایران از آمریکا برای این همایش به هلند دعوت شده بود. باطبی که با چاپ عکس تاریخی‌اش بر جلد مجله اکونومیست در روزهای هیجده تیر در حافظه بسیاری از ایرانیان جای گرفته، مورد استقبال گرم حاضران قرار گرفت. او در سخنرانی خود به موضوع تجاوز و شکنجه در زندان‌های ایران توجه ویژه‌ای داشت. وی اظهار داشت در زمان روی کار بودن اصطلاح‌طلبان نیز چنین مسایلی در زندان‌ها وجود داشت ولی به آن توجه نمی‌شد و سخن از این بود که این بهایی است که اصلاحات باید بپردازد. باطبی همچنین معتقد بود تا زمانی که به لحاظ ساختاری در حکومت ایران مشکل وجود دارد، این که چه کسی رهبری حکومت را در دست داشته باشد اهمیتی ندارد. باطبی به "زمانه" گفت:

سخنرانی احمد باطبی، سخنگوی مجموعه فعالان حقوق بشر در همایش

« مسایل مربوط به شکنجه و تجاوز را در دوره‌ی اصلاحات به کسانی که در دولت اصلاحات نقش داشتند، منتقل می‌کردم. اما بنا بر شرایط آن زمان و درگیری‌ای که نهاد قدرت با جریان اصلاحات داشت، توجه کافی به این‌ مسایل نمی‌شد. متأسفانه خیلی از افرادی که اکنون از جریان اصلاحات در زندان هستند، همان کسانی هستند که من با آن‌ها صحبت کرده بودم و از این داستان‌ها آگاهی داشتند. اگر آن زمان توجه کافی می‌شد، قطعاً نظام تازه‌ای برپا می‌شد که کمتر بشود در آن، موارد نقض حقوق بشر را اینگونه ببینیم.»

احمد باطبی در پایان سخنرانی‌‌اش به موضوع تحریم علیه حکومت ایران اشاره کرد. شیرین عبادی، برنده جایزه صلح نوبل و دیگر فعال حقوق بشر هم در سخنرانی‌های اخیر خود در اروپا روی این موضوع تأکید داشته است. اما چنین تحریمی دقیقاً دربرگیرنده چه مواردی می‌شود؟ چه تأثیری می‌تواند بگذارد؟ و چگونه باید پی گرفته شود؟

احمد باطبی: تحریم قدری با قفل بیان می‌شود. بنا بر فضایی که الان حاکم است هر کسی جرأت نمی‌کند اسم تحریم را بیاورد. ما در مجموعه فعالان حقوق بشر معتقدیم تحریم یک ابزار است که از آن راه می‌شود حاکمیتی که به قطعنامه‌های بین‌المللی اعتقاد ندارد را وادار کنیم واکنش نشان دهد. آقای احمدی‌نژاد در صحبت‌هایش می‌گوید "قطعنامه‌های بین‌المللی عموماً کاغذ پاره‌اند". ما هم معتقدیم واقعاً کاغذ پاره است! به خاطر این که ضمانت اجرایی ندارد.
یکی از کانالهایی که می‌شود از طریق آن،‌ حاکمیت را مجبور کرد و ضمانت اجرایی دارد همین تحریم است. اما تحریم لزوماً تحریم اقتصادی و فشارآوردن به مردم نیست. می‌شود با یک کار کارشناسانه‌ی برای موارد آن برنامه‌ریزی کرد. مواردی که حاکمیت را به لحاظ سیاسی و کارکرد در حوزه‌ی داخلی و بین‌المللی تحت فشار قرار می‌دهد برای پذیرفتن خواست مردم.

پریسا نصرآبادی، فعال سوسیالیت دانشجویی در همایش

پس از احمد باطبی، پریسا نصرآبادی، فعال سوسیالیست دانشجویی، سخنرانی کرد. او معتقد بود حتا نامزدهایی که در انتخابات اخیر، برای داشتن جامعه‌ای آزاد مورد توجه مردم بوده‌اند تفاوتی با سیاستمداران کنونی جمهوری اسلامی ندارند، زیرا به هرحال، بخشی از بدنه‌ی نظام هستند:

پریسا نصرآبادی: اگر به سیر رویدادهای پس از انتخابات ۲۲ خردادماه نگاه کنیم متوجه می‌شویم که خطی یکدست نیست؛ اگر در ابتدای اعتراضات، هدف معطوف به این مسأله بود که سرنوشت رای‌ها برای یک نامزد مشخص چه شده، در ادامه‌ متوجه می‌شویم که به لحاظ شعارها و سبک اعتراض، همه چیز فراتر از این مسئله است. اعتراضات مردم ایران به یک فرایند غیرانسانی است.

پریسا نصرآبادی در بخشی دیگر از سخنرانی خود گفت: "باید از هرگونه حرکتی که باعث شود جنبش در داخل ایران از حالت رادیکال خارج شود جلوگیری کرد". ولی با با توجه به این که رادیکال‌شدن جنبش، وضعیت خشونت‌آمیزتری در داخل کشور را پدید آورده چگونه می‌توان از چنین جنبشی پشتیبانی کرد؟

پریسا نصرآبادی: این روشن است که اصلاح‌طلب‌ها خارج از چارچوب جمهوری اسلامی هیچ منفعتی ندارند. بنابراین هر چیزی که آن‌ها پیگیری می‌کنند، هرگونه خواست و هدف مطلوبی که برای خودشان یا برای جنبش به‌زعم خودشان تعریف می‌کنند چیزی است که تنها در چارچوب جمهوری اسلامی قابل تحقق یافتن است. بنابراین نیروهای اصلاح‌طلب، یک خط سازشکاری را پیگیری می‌کنند. در داخل ایران به نظر من این جنبش با خواسته‌های واقعی مردم مغایر است.
نیروهای اصلاح‌طلب و رسانه‌هایشان سعی می‌کنند خواسته‌های مردم را عمداً کاهش دهند به گزینش یک کاندیدای مشخص و اصلاح‌طلب. این کاملاً خلاف واقع است و چیزی است که کاملاً به دروغ به مردم نسبت داده می‌شود. خواست‌های مردم رادیکال و روشن است.

چنانچه اصلاح‌طلبان برای پیشبرد جنبش اعتراضی خودشان سد راه مردم شوند، بدون شک مردم از آن‌ها رد می‌شوند و به هرحال برای تحقق رادیکالیزم مورد نیاز برای پیگیری آن خواسته‌ها، راه خودشان را می‌روند.

اما بخشی از برنامه که حاضران در همایش را بسیار تحت تأثیر قرار داد، پیام ویدئویی بهاره هدایت، فعال حقوق بشر از تهران بود. او در بخشی از پیام خود گفت: "دانشجویان در اروپا نمی‌توانند لمس کنند که در ایران چه می‌گذرد. چون حتا گاهی برای دریافت یک ایمیل از خارج، در ایران، حکومت می‌تواند به سراغ افراد بیاید."

پخش پیام ویدئویی بهاره هدایت، فعال حقوق بشر از تهران

بی‌پروایی این فعال حقوق بشر مقیم تهران در سخن گفتن درباره مسایل ایران، موجب شگفتی حاضران شد. از شاهین نصیری، دبیر اول همایش پرسیدم هدایت بیمی از این بابت ندارد؟

شاهین نصیری: جنبش دانشجویی ایران اکنون به مرحله و به آن سطح آگاهی رسیده که می‌خواهد به مطالبات خود دسترسی پیدا کند. برای احقاق خواسته‌ها از همه راهها با شجاعت تمام استفاده می‌کند تا بتواند پشتیبانی جهانی را برای خود جلب کند. من فکر می‌کنم خانم بهاره هدایت که از سخنگویان دفتر تحکیم هستند هم بالاخره ریسک‌هایی را می‌پذیرند. این یک انتخاب شخصی است که شخص می‌خواهد برای آزادی بهایی بپردازد یا نه. امروز دانشجویان ایران این را ثابت کرده‌اند که می‌خواهند بهای آزادی را بپردازند.

در همایش، سخنگویانی از سندیکای جهانی دانشجویان اروپا، اتحادیه دانشجویان جوانان سوسیالیست اروپا، فدراسیون جهانی جوانان لیبرال و حزب جوانان مردم اروپا نیز حضور داشتند. زیتا اسخلکنس، از اتحادیه جوانان سوسیالیت اروپا گفت چنین همایش‌هایی نباید تنها محلی برای حضور ایرانیان باشد بلکه مسایل ایران باید به مسایل مورد توجه مردم اروپا نیز تبدیل شود.

بخش دوم همایش "همبستگی جهانی با دانشجویان ایران" در دانشگاه دلفت، ویژه برنامه‌های هنری بود. شاهرخ مشکین‌قلم، رقصنده، در برنامه خود همراه با صدای موسیقی و اذان، طنابی به دور گردن خود پیچیده بود که به گفته گوینده برنامه، اشاره به پخش صدای اذان یا قرآن در زمان اعدام شماری از زندانیان سیاسی در ایران داشت.

شاهین نجفی، رپ‌خوان مقیم کُلن، گروه «کافران بی‌نام» از لایپزیگ، گروهی از سازهای ایرانی و ... نیز برنامه‌هایی اجرا کردند. ایرج جنتی‌عطایی، شاعر ایرانی مقیم بریتانیا به دلیل مشکلات جسمی موفق به حضور در همایش نشد ولی از راه وب‌کم از راه دور برای حاضران شعرخوانی کرد.

برنامه به طور زنده از اینترنت پخش شد و همچنان در تارنمای دانشگاه دلفت قابل تماشا است.