تأثیر تصمیم کمیسیون تلفیق بر پرداخت یارانه‌های نقدی؟

مریم محمدی

بحث بودجه که همه ساله یکی از مهم‌‏ترین مباحث مجلس در روزهای پایانی سال است، امسال در بودجه‏‌ی ۸۸ سنگین‌‏تر و پرمناقشه‏‌تر شده است.

در این زمینه با آقایان: دکتر پدرام سلطانی، عضو هیأت مدیره‏‌ی «اتاق بازرگانی تهران»، عبدالرضا ترابی، نماینده‌‏ی مردم گرمسار در مجلس شورای اسلامی و دکتر مصطفی کواکبیان، نماینده‌‏ی مردم سمنان در مجلس شورای اسلامی و مدیر مسئول روزنامه‏ی «مردم‌سالاری»، گفت و ‏گو کرده‌ام.

آقای ترابی، دولت درآمد خود را از یارانه‌‏ها سی و چهار هزار میلیارد تومان پیش‏‏‌بینی کرده بود، اما کمیسیون تلفیق با بیست هزار میلیارد تومان موافقت کرده است. چرا کمیسیون تلفیق این کاهش درآمد را قائل شده است؟

پیشنهاد دولت اصلاً این نبوده. در لایحه‏‌ی بودجه هشت هزار و پانصد تا بوده است. نه تنها کم نشده، بلکه اضافه کرده‏‌اند.

تقاضای دولت برای درآمد جاری یا عمرانی هشت هزار و پانصد میلیارد تومان بوده، ولی از سی و چهار هزار میلیارد تومان و نه از بیست هزار میلیارد تومان. این موجب می‌شود که یارانه‌‏ها‌ی نقدی هم کاهش پیدا کند. این‌‏طور نیست؟

یارانه‌‏ها که اصلاً مطرح نشده است. لایحه‏‌ی هدف‌‏مند کردن یارانه‏‌ها، اصلاً به صحن کمیسیون و این‌ها، نیامده است. هدف‏‌مند کردن یارانه‏‌ها از این بحث جدا است.

ولی چون دولت سی و چهار هزار میلیارد تومان محاسبه کرده بود، بر آن مبنا، قرار بود رقمی به هر کس پرداخت شود. ولی الان مجموع آن درآمد بیست هزار میلیارد تومان ارزیابی شده و این بیست هزار میلیارد تومان است که هم باید صرف هزینه‌‏ی جاری عمرانی بشود و هم پرداخت یارانه‏‌ی نقدی.

خیر، بحث یارانه‏‌ی نقدی هنوز مطرح نیست. اصلاً به نظر من، بحث پرداخت نقدی یارانه‏‌ها، هنوز هیچ جایی مطرح نشده است. اگر نظر دولت هم هست، هنوز که هیچ چیز در مجلس مطرح نشده است.

به صحن مجلس نیامده، ولی در کمیسیون تلفیق‌…

نه، در کمیسیون تلفیق هم نیست. در کمیسیون تلفیق هم پرداخت نقدی یارانه‌‏ها اصلاً مطرح نشده است.

ولی دو روز است که این خبر در تمام رسانه‌‏ها و روزنامه‌‏ها منتشر شده است.

آن‏چه در روزنامه‏‌ی «ایران» و بقیه‏‌ی روزنامه‌‏ها آمده است، با آن‌‏چه در کمیسیون تلفیق مطرح شده، متفاوت است. روزنامه‌‏ی ایران عنوان کرده: «پرداخت نقدی یارانه‌ها تصویب شد.» در حالی که این‏‌طوری نبوده. بلکه، بحث افزایش قیمت حامل‏‌های‏ انرژی به بیست هزار میلیارد تومان بوده است.

مصطفی کواکبیان، نماینده‌‏ی مردم سمنان

بحث من با آقای ترابی، ظاهراً به نتیجه نمی‏رسد. با آقای مصطفی کواکبیان، نماینده‌‏ی مردم سمنان گفت و گو می‏کنم:

هنوز که تصویب نشده. فعلاً فقط کمیسیون تلفیق آن را تصویب کرده است. بعداً باید به صحن علنی مجلس بیاید.

بله، فعلاً فقط کمیسیون تلفیق تصویب کرده است. اگر در مجلس تصویب شود، چه اتفاقی خواهد افتاد؟

نه، بعید است تصویب شود. فعلاً در کمیسیون تلفیق است. آن‌‏ها فعلاً، پیشنهاد دولت را قبول کرده‏‌اند. ولی باید به صحن علنی بیاید…

تمام پیشنهاد دولت را قبول نکرده‏‌اند. سی و چهار هزار میلیارد تومان را به بیست هزار تومان رسانده‏‌اند. چرا این تفاوت را قائل شده‏‌اند؟

نه، پیشنهاد قبلی خودشان را به پیشنهاد دولت نزدیک کرده‌‏اند. یعنی بیست هزار تا به جای سی و چهار هزار تای دولت و هشت هزار تای خودشان تصویب کرده‌‏اند. البته این‌‏ها همه هنوز در تلفیق است، باید بعداً به صحن علنی بیاید، ببینیم آن‌‏جا چه می‌‏شود.

این تعریف کاملاً درست است. دولت سی و چهار هزار میلیارد تومان درآمد یارانه‏‌ها را اعم از قطع یارانه‏‌های حامل‏‌های انرژی و پرداخت یارانه‏‌های نقدی محاسبه کرده بود. مجلس رقم هشت هزار و پانصد میلیارد تومان را قبول داشت. اما آن را به بیست هزار میلیارد تومان افزایش داد و به این ترتیب خود را به خواسته‌ی دولت نزدیک کرد. اما در مجموع خواسته‌ی دولت برآورده نشد.

آقای کواکبیان در این باره می‌‏گویند:

بالاخره، ایشان نظر خود را گفته است. چون ایشان به شدت طرف‏‌دار دولت است. طبیعتاً دوست دارد، مواردی که دولت می‌‏گوید، تحقق پیدا کند. ولی باید به میزان فشار بر مردم و تحمل آنان توجه کنیم.

دکتر پدرام سلطانی، عضو اتاق بازرگانی تهران

آقای دکتر پدرام سلطانی، فعال اقتصادی، عضو هیأت مدیره‌‏ی اتاق بازرگانی تهران، بحث بودجه و تمهیدات مورد نظر مجلس را چگونه می‌‏بینند:

مصوبه‏‌ی جدید کمیسیون تلفیق، درآمد دولت را از محل کاهش یارانه‏‌های انرژی، به جای هشت هزار و پانصد میلیارد تومانی که پیش‌‏تر تصویب کرده بود، به بیست هزار میلیارد تومان افزایش داده است. یعنی افزایش یازده هزار و پانصد میلیارد تومانی انجام شده است.

قبل از این‌که آقای احمدی‏‌نژاد به آقای لاریجانی نامه بنویسد و اعتراض خود را مبنی بر این‌که در کم‌‏تر کردن یارانه‌های انرژی، منابعی برای اجرای «لایحه‏ی هدف‌‏مندی سازی یارانه‏‌ها» دیده نشده، اعلام کند، کمیسیون تلفیق منبعی را برای توزیع یارانه‌‏ها پیش‌‏بینی نکرده بود.

اما، به نظر می‌‏رسد که مجلس با نامه‌‏ی آقای احمدی‌‏نژاد و شاید هم به دلایل دیگری، قدری کوتا آمده و ظاهراً برای لایحه‏‌ی هدف‌‏مند سازی یارانه‏ها، یازده هزار و پانصد میلیارد تومان در نظر گرفته است.

منشأ اختلاف دولت و مجلس یا کمیسیون تلفیق در این باره، چه بوده؟ یا چه هست؟

بحث اصلی که از یک سال پیش وجود داشته، این بود که دولت با طرح تحول اقتصادی‌‏اش می‌‏خواست یارانه‏‌های انرژی را به یک‌‏باره حذف کند و بخش عمده‏‌ی منابع حاصل از آن را به دهک‏‌های کم‌‏درآمد جامعه منتقل کند و بخش جزیی‏‌تر آن را به بودجه‏‌ی خود تزریق کند و مقداری هم به صنعت و تولید اختصاص بدهد.

اما، این طرح و ایده زمانی مطرح شد که اوضاع اقتصادی دنیا به گونه‏‌ی دیگری بود، نفت قیمت بسیار بالایی داشت و این وضعیت وخیم بحران و رکود اقتصادی در دنیا هنوز به‏وقوع نپیوسته بود.

وضعیتی که الان شاهدش هستیم، پیش‌شرط‏های خوبی برای اقتصاد ایران به‏ همراه ندارد. یعنی، پیش‏‌بینی می‌‏شود که ما هم در سال ‏آیند، اوضاع اقتصادی نابسامانی داشته باشیم، هم در بخش درآمد‏های نفتی و درآمدهای دولت که اکثریت کارشناسان اقتصادی، کسر بودجه‏ی کلانی را در سال آینده پیش‏بینی می‏کنند و هم به واسطه‏ی رکود اقتصادی‏ای که در جهان رخ داده، صادرات غیرنفتی ما کاهش پیدا خواهد کرد، واردات توان رقابت تولید‏کنندگان داخلی را فرسایش می‏دهد و نهایتاً آن‌‏ها را در آستانه‏‌ی ورشکستگی قرار خواهد داد.

با وضعیتی که امروز برای سال ۸۸ می‏توانیم تصویر کنیم، حذف یک‏باره‏‏ی یارانه‏های انرژی، با هر هدفی که باشد، اسمش را هدف‏مندسازی، کمک به دهک‏‌های کم‏درآمد یا هر چیز دیگری که بگذارند، حرکت کاملاً اشتباهی است. چون می‏تواند وضعیت این اقتصاد ضعیف را که در آستانه‏‌ی سقوط و ورشکستگی قرار دارد، بسیار فجیع‌‏تر و اسف‏‌بارتر کند.

اما، به‏نظر می‏‏رسد، دولت این احساس را ندارد که وضعیت اقتصادی نسبت به یک سال گذشته فرق کرده و کماکان مصر است که یارانه‏های حامل‏های انرژی تقریباً به صورت صد در صد حذف شود و منابع آن در اختیار دولت قرار بگیرد که آن را در جامعه توزیع کند.

متأسفانه‏، در این برنامه و این تفکر دیدگاه اقتصادی خیلی لحاظ نشده و همه‏‌ی جمع‌‏بندی‌‏های کارشناسان باسابقه و معتبر اقتصادی نشان می‌‏دهد که اگر این کار انجام بشود، قطعاً تبعات منفی آن بسیار بیشتر از تبعات مثبت آن خواهد بود؛ باز هم تکرار می‏‌کنم، در فضای اقتصادی امروز دنیا.