«اصلاح‌طلبان، با اجماع شانس پیروزی بیشتری دارند»

مریم محمدی

در حالی که حدود شش ماه تا انتخابات ریاست جمهوری باقی مانده، هنوز تکلیف کاندیداهای جناح‌های مختلف سیاسی مشخص نشده است. در مورد فعل و انفعالات جدید در فضای سیاسی کشور و سمت و سوی انتخابات آینده با فرخ نگهدار، تحلیل‌گر سیاسی مقیم لندن گفت و گو کردم.

آقای نگهدار، در مقطع خیلی مشخصی از انتخابات ریاست جمهوری هستیم. یعنی هم اصول‌گراها در تب و تاب پنهانی قرار گرفته‌اند و هم اصلاح‌طلبان دارند اجماع بزرگی را که روی آقای خاتمی داشته‌اند، مقداری متزلزل می‌بینند. صحنه‌ی عمومی انتخابات را از جانب اصلاح‌طلبان چگونه می‌بینید؟

به نظر من انتخابات دوره‌ی دهم تقریباً دارد با انتخابات دوره‌ی نهم مشابه می‌شود. یعنی تا آستانه‌ی انتخابات هنوز معلوم نبود که هر کدام از این جناح‌ها نامزد اصلی دارند یا نه.

اگر یادتان باشد در انتخابات دور قبلی که آقای احمدی‌نژاد انتخاب شد تا آستانه‌ی انتخابات تقریباً مشخص نبود که اجماعی حول یک نامزد وجود دارد یا نه.

در همین وضع بود که ما به روز انتخابات رفتیم. به نظر من انتخاب آقای احمدی‌نژاد انتخابی نبود که از قبل پیش‌بینی یا توافق شده باشد و یا شواهد کافی را برای اثبات حقیقت تحلیل‌هایی که در این جهت ارایه می‌شود‌، همراه ندارد‌.

اینجا یک تفاوتی وجود دارد. به نظر می‌آید که در شش ماه قبل از انتخابات دوره دهم هستیم، در شرایطی متفاوت از شش ماهه قبل از انتخابات دوره‌ی نهم هستیم. به این معنا که در اینجا شاهد شکل‌گیری یک اجماع وسیعی در اصلاح‌طلبان بودیم. اصلاح‌طلبان نشان داده بودند که اجماع‌شان روی آقای خاتمی است. اما آقای خاتمی با این پیام آخری که داده که «یا من می‌آیم یا آقای موسوی» مورد سوال قرار گرفته است.

تا وقتی خود آقای خاتمی هنوز اعلام نکرده که من هستم، هر نوع اجماعی که در پایین و در میان حامیانش صورت بگیرد، حداقل می‌توانیم بگوییم قطعیت ندارد.

من با دقت این تحولات را دنبال می‌کردم و قانع نشدم که تا امروز چنین اجماعی حول آقای خاتمی وجود دارد. یعنی از آن طرف آقای کروبی هنوز در صحنه است و اعلام نامزدی کرده و از این طرف، آقای خاتمی می‌گوید «‌یا من یا آقای موسوی» وضع به این ترتیب است.‌

چرا؟ شاید در میان طرفداران آقای خاتمی و طیف اصلی اصلاح‌طلب، اجماعی برای حمایت از آقای خاتمی به وجود آمده باشد. ولی این‌که به صورت امکان واقعی توافق کلی، روی آقای خاتمی منجر شده باشد، نبوده و اکنون هم نیست.

فرخ نگهدار، فعال سیاسی مقیم لندن

به این ترتیب شما می‌خواهید بگویید آن حرکت معین یا توافق کلی که اصلاح‌طلبان خواهند کرد، قابل پیش‌بینی نیست‌؟

نظر و تحلیلم این است که هر‌گاه مجموعه‌ی نیروها، تشکل‌ها، محافل مخالف آقای احمدی‌نژاد و متمایل به اصلاح‌طلبان روی یک نامزد واحد توافق بکنند، هیچ نیرویی در جمهوری اسلامی ایران قادر نیست که آن را نادیده بگیرد یا رأی بر عدم صلاحیت بدهد یا از شرکت در انتخابات محروم بکنند. چنین فضایی در انتخابات وجود ندارد. از فیلتر شورای نگهبان خواهد گذشت..‌.

بر اساس گفته‌ی آقای خاتمی حتماً یا ایشان کاندیدا خواهند شد یا آقای موسوی. معنای این حرف این است که این بخش از اصلاح‌طلبان آقای کروبی را نادیده خواهند گرفت. ولی باید توجه داشت که با حضور آقای کروبی چه خواهد شد. آیا امکان این‌که آقای کروبی به نفع آقای موسوی کنار بروند موجود است؟

نمی‌توانم درباره‌ی این موضوع اظهارنظر بکنم که آقای کروبی کنار خواهد رفت یا نه، ولی می‌توانم درباره‌ی این سوال اظهارنظر قطعی بکنم که هر‌گاه این موضوع در میان دو جناح و دو گرایش مخالف آقای احمدی‌نژاد ـ اصلاح‌طلبان ـ قطعی نشود، شانس این‌که هر کدام از آن‌ها از صندوق انتخابات بیرون بیایند، به شدت کاهش پیدا می‌کند.

یعنی تقریباً سرنوشت انتخابات از قبل جوری رقم می‌خورد که در سمت نیروهای اصلاح‌طلب شانس بسیار کمی خواهد بود.

به نظر می‌رسد اصول‌گرایان هم منتظر پیدا شدن یک توافق و نتیجه‌ی روشن در اردوگاه اصلاح‌طلبان هستند و سکوت کرده‌اند. همان‌طور که اطلاع دارید در آنجا بحث عبور از آقای احمدی‌نژاد وجود دارد. آن صحنه را چطور می‌بینید؟

در میان اصول‌گرایان هم آشفتگی به شدت به چشم می‌خورد. آقای قالیباف همچنان عزم خودش را برای ماندن در صحنه اعلام کرده و به خصوص در شهرهای بزرگ و قبل از همه، تهران در میان طیف‌های اصول‌گرا رتبه‌ی اول را دارد.

اما هنوز توافقی صورت نگرفته، علی‌رغم این‌که مقام رهبری این اواخر دخالت و اظهار نظر کردند و در چندین نوبت برخلاف دوره‌های سابق، مکرراً تمایل خودشان را اعلام کردند که به کدام سو است. با وجود این عدم حمایت طیف‌های وسیعی از اصول‌گرایان و ناراضی بودن آن‌ها از آقای احمدی‌نژاد محرز است.

تا این لحظه‌ای که ما داریم با هم صحبت می‌کنیم معلوم نیست چه کسی از آن طرف مورد اجماع قرار خواهد گرفت. فقط یک شانس است. اگرآقای احمدی‌نژاد بخواهد از طریق اعمال زور و تحمیل در صحنه باقی بماند آن‌وقت بحثی پیش خواهد آمد که بخشی از اصول‌گرایانی که از این انتخاب ناراضی هستند چه باید بکنند؟

آیا از نامزد مورد توجه‌ی اصلاح‌طلبان حمایت بکنند یا نه! اگر در آن شرایط اصلاح‌طلبان روی یک نامزد واحد توافق کرده باشند این راه بسیار باز خواهد شد که این حمایت را هم به دست بیاورند. اگر نه، همه چیز به تصادف واگذار خواهد شد.

آقای نگهدار، در رابطه با قالیباف می‌گویند که در مجموع، صحنه‌ی گسترده‌ای را برای ستاد‌سازی خودش بهم می‌زند، بر همین اساس که رهبری حمایت خودش را از احمدی‌نژاد اعلام کرده است. این در حالی است که خیلی جریان‌ها و چهره‌های مشخص اصول‌گرا مثل جریان موتلفه که در واقع خیلی محکم موضع گرفته و دبیر کل این حزب خطاب به طرفداران احمدی‌نژاد گفته است که نظر خودتان را حق مطلق تلقی نکنید و اصول‌گرایی را محدود به یک فرد نکنید. یا آقای امیر محبیان از حزب نواندیشان ایران اسلامی گفته‌اند که باید در اصول‌گرایان وزن‌کشی بشود. اما اگر اصول‌گرایان مجبور شوند آقای احمدی‌نژاد را انتخاب بکنند به نظر شما آن‌وقت شانس‌شان در مقابل اصلاح‌طلبان چگونه خواهد بود؟

باز این به گروه‌های اصلاح‌طلب بستگی دارد. اگر اجماعی در این طرف صورت بگیرد، بزرگ‌ترین شانس در طرف اصلاح‌طلبان خواهد بود. هیچ‌کس از تحلیل‌گران، هیچ‌کس از ناظرین اوضاع سیاسی در ایران تردید ندارد که چنان‌چه اجماع صورت بگیرد، چنین خواهد شد.

در تلویزیون جمهوری اسلامی ایران از جانب قایم مقام حزب اعتماد ملی اعلام می‌شود که آقای کروبی کنار نخواهد رفت. حالا معلوم نیست که اعلام کردن این چقدر درست، دقیق و به موقع است.

ولی در هر حال تا این لحظه هنوز آن قدرت که بتواند در هر حال پیروز شود، به‌وجود نیامده است. اگر به وجود بیاید فکر نمی‌کنم که چه اجماع و چه تفرق اصول‌گرایان شانسی برای پیروزی داشته باشد.

چنان‌چه نامزدهای متعدد در جبهه‌ی اصلاح‌طلبان باقی بمانند، و در جناح اصول‌گرا هم تفرق، همان‌طور که تا الان وجود داشته، ادامه پیدا بکند، هیچ تحلیل‌گر و عالم غیبی وجود ندارد که بگوید نتیجه‌ی انتخابات چه خواهد شد.