نگاه مثبت اپوزیسیون قانونی به نامزدی محمد خاتمی

مریم محمدی

گرچه چالش‌ها بر سر ریاست جمهوری دوره‌ی دهم آغاز شده است، اما دو جبهه‌ی سیاسی اصلی کشور - اصلاح‌طلبان و اصول‌گرایان - پیش از آن‌که نامزدهای خود را در مقابل یکدیگر طرح کنند، به مبارزات درونی مشغول هستند.

آقای دکتر هرمیداس باوند می‌گوید:

هرمیداس باوند، عضو شورای مرکزی «جبهه‌ی ملی»

از نظر ما، انتخابات بین خودی‌ها است و بخش قابل توجهی از ایرانیان از حقوق شهروندی خود، یعنی حق انتخاب شدن، محروم هستند.

اما در ‌مورد نیروهایی که در درون ساختار نظام هستند و نامزدهایی را مد ‌نظر دارند، جبهه‌ی ملی، مسایل را حلاجی و ارزیابی می‌کند و بر ‌اساس ارزیابی‌ها و مقتضیات جهان و مسایل فراروی ایران، تصمیم‌گیری می‌کند.

در ‌مورد مقایسه‌ای که میان سه کاندیدا، آقای کروبی، آقای خاتمی و آقای نوری می‌توان انجام داد، نظر شما چیست؟

ما باید شرایط و اوضاع و احوال جهان، منطقه و ایران را مورد توجه قرار دهیم و ببینیم در این شرایط، کدام یک از این کاندیداها، به طور نسبی، می‌توانند در جهت تأمین مصالح و منافع ملت ایران اثرگذار باشند.

بنابراین آقای خاتمی و آقای نوری، دو شخصیتی هستند که از لحاظ تطبیقی و مقایسه، کارنامه‌شان لااقل از برخی زوایا روشن‌تر است.

آقای نوری در دوران خاتمی و قبل از آن در پست وزارت کشور بودند.

آقای خاتمی هم یک دوره‌ی هشت ساله را در دوره‌ ‌اصلاح‌طلبی‌، ‌پشت سر گذاشته‌اند؛ که خوب نارسایی‌ها و ضعف‌های بسیاری وجود داشته است.


به طور کلی نگرش ایشان در ‌مورد مسایل مختلف مملکت، در مقام مقایسه با دیگر نامزدها، دارای یک اولویت نسبی است.

انتقادی را که هواداران آقای خاتمی به انتخاب آقای نوری دارند، مبنی بر این‌که احتمال رد‌ صلاحیت او بسیار بالا است و ممکن است اصلاح‌طلبان بدون کاندیدا بمانند، چگونه می‌بینید؟

از نظر تاکتیکی، شاید درست بگویند. با علم به این‌که به ضرس قاطع، آقای نوری رد ‌صلاحیت خواهد شد، جبهه‌ی اصلاح‌طلبان به یک همبستگی نیاز دارد و باید از اتخاذ خط مشی‌ای که موجب شکسته شدن آرا شود، یا به نفع طرف‌های مقابل که کارنامه‌ی صحیح و درستی نداشتند، تمام بشود، احتراز کنند.

فکر می‌کنم در شرایط حاضر، منافع ملت و مملکت اولویت دارد. به همین جهت از لحاظ تاکتیکی باید خط مشی‌ای ‌‌اتخاذ شود که در جهت انتخاب شخصی برای مصالح مملکت و اثرگذاری بیشتر باشد.

در مورد آقای کروبی این مصلحت را چگونه می‌بینید؟

موضعی که ایشان در پست ریاست مجلس، به خصوص در سرآغاز کار مجلس اتخاذ کرد، کل مجلس ششم را عقیم کرد. بنابراین فکر نمی‌کنم ایشان کارنامه‌ی نسبتاً درخشانی داشته باشد.

آقای حبیب‌الله پیمان، از اعضای «شورای ملی ـ مذهبی»

آقای حبیب‌الله ‌پیمان، از شورای ملی - مذهبی در‌ همین‌ باره می‌گوید:

حوزه‌ی فعالیت گروه‌های اصلاح‌طلب ‌را در قلمرو حکومت محدود کرده‌اند. وارد جریان جامعه و عرصه‌ی عمومی نشدند و یک گفتمان و مباحثه‌ی مربوط به خواسته‌های مردم و مشکلات موجود را با همه‌ی اقشار اجتماعی و نیروهای سیاسی و اجتماعی به گفت و گو نگذاشتند؛ تا کوشش آن‌ها با خواسته‌های عموم مردم ‌پیوند بخورد و هم از آن خواسته‌ها متأثر شود.

به این ترتیب، شما حضور اصلاح‌طلبان را در انتخابات مفید نمی‌دانید؟

در مجموع ورودشان را مفید می‌دانم. اما معتقدم با آن رویکرد، دستاوردی بیش از آن‌چه در گذشته اتفاق افتاد، نخواهند داشت.

با همه‌ی این احوال و به رغم این اشکال راهبردی اصلاح‌طلبان که نمی‌توانند با اقشار وسیع جامعه ‌پیوند پایدار برقرار کنند، باز هم حضورشان برای ایجاد یک فضای نسبتاً بازتر برای گفت و گو و ایجاد ارتباط اجتماعی و اطلاعات آگاهی‌بخش، مفید است.

می‌توانند تا حدی جلوی تشدید محدودیت‌های سیاسی و مطبوعاتی و آزادی فکر و بیان را بگیرند و بهتر از آن است که سکوت کنند؛ چون در سکوت یا کناره‌جویی‌شان راهبرد بدیلی وجود ندارد.

در مقایسه میان سه کاندیدا چه فکر می‌کنید؟

در وضعیتی که هستند، بهترین حالت این بود که مجموعه‌ی این‌ها، فردی را که موقعیت بهتری دارد، نامزد کنند؛ فردی مثل آقای خاتمی که هنوز به طور نسبی از محبوبیت بالاتری برخوردار است.

مردمی که الان از حکومت موجود - دولت آقای احمدی‌نژاد - به دلیل شکست برنامه‌های اجتماعی و سیاسی‌اش ناراضی هستند، در سرخوردگی از او، به جناح دیگری که فکر می‌کنند به دلایل تجربیات و سوابقی، ممکن است بهتر عمل کند و کمتر به آن‌ها فشار بیاورد، رأی خواهند داد.

در ‌مورد آقای عبدالله نوری و آقای کروبی چه طور فکر می‌کنید؟

تعدد کاندیداها موجب سرگشتگی می‌شود؛ چون هیچ کدام از این‌ها به تنهایی، مقبولیت ملی ندارند. اگر آقای نوری کاندیدا هم بشود، به احتمال خیلی قوی رد خواهد شد.

آمدن ایشان در شرایطی صلاح است که وقتی رد شد، همه‌ی کسانی که روی ایشان در سطح وسیع و گسترده متمرکز شده بودند، از انتخابات پا پس بکشند.

به نظر می‌رسد با توجه به حساسیتی که روی ایشان به خاطر سابقه‌ی زندان و مسایل دیگر هست، اگر ایشان بیاید و صلاحیتش رد شود، اما دیگران رأی‌شان را به این یا آن کاندیدا بدهند، تأثیری نخواهد داشت.

مهندس محمد توسلی، رییس دفتر سیاسی نهضت آزادی ایران

آقای محمد توسلی، عضو شورای مرکزی نهضت آزادی ایران معتقد است:

احتمالاً در انتخابات ریاست جمهوری آینده، تکلیف بسیاری از مسایل سیاسی کشور روشن خواهد شد.

با توجه به تجربه‌ای که در انتخابات گذشته داریم، اگر جریان این انتخابات با همان روند ادامه پیدا کند، طبیعی است که این‌ها عرصه را فقط برای نامزدهای خودیِ‌شان باز می‌گذارند و از بین آن‌ها هم آن‌چه مورد نظر است، از صندوق‌ها بیرون خواهد آمد.

اما به این بستگی دارد که احزاب و گروه‌های اصلاح‌طلب و اپوزیسیون در داخل کشور، با چه آرایشی وارد عرصه‌ی انتخابات شوند. شاید نگذارند این سناریو محقق بشود.

در ‌مورد وجوه مختلف این سه کاندیدا چه فکر می‌کنید؟

دو نگاه به انتخابات ریاست جمهوری آینده وجود دارد. کسانی که تا حدودی نسبت به رفتار حاکمیت بدگمان هستند، معتقدند آقای عبدالله نوری می‌تواند نامزد مطلوبی باشد؛ برای این‌که به احتمال زیاد ایشان رد صلاحیت خواهند شد. بنابراین انتخابات را تحریم می‌کنند یا در انتخابات شرکت نمی‌کنند.

این یک راهبردی است که جمعی از فعالان سیاسی در ایران - به عنوان یک سیاست راهبردی - دنبال می‌کنند.

نظر شما در مورد این راهبرد چیست؟

ما فکر می‌کنیم گزینه‌ی مطلوب برای تقویت ساختار دموکراسی در ایران و تداوم مبارزه‌ی قانونی در کشور، این است که از ظرفیت‌های مثبت آقای خاتمی استفاده کنیم.

بخشی از اصلاح‌طلبان توصیه‌های به حقی به آقای خاتمی دارند که ایشان بایستی از دیدگاه‌های گذشته‌ی خودشان مقداری کوتاه بیایند و آن‌ها را اصلاح کنند. آقای خاتمی بایستی روشن کنند که حکم حکومتی مورد قبول‌شان است یا نه؟

اگر قرار باشد تابع حکم حکومتی باشند، بهتر است در این انتخابات شرکت نکند. اما اگر بخواهد یک نامزد مستقلی باشد و در راستای منافع ملی و در چهارچوب قانون اساسی عمل بکند، بایستی استقلال فکری بیشتری از خودش نشان دهد تا اصلاح‌طلبان بتوانند در تقابل با انتخاباتی که حاکمیت مدیریت می‌کند، قرار بگیرند.

در ‌مورد کاندیدای حزب اعتماد ملی، آقای کروبی چه طور فکر می‌کنید؟

به عنوان یک سازمان سیاسی، فکر می‌کنیم حق همه‌ی احزاب سیاسی است که نامزد خودشان را داشته باشند.

اما به نظر ما، شخص آقای کروبی و حزب اعتماد ملی باید توجه کنند با توجه به شرایط جامعه‌ی ما، اگر تعدد نامزدها در جبهه‌ی اصلاحات باشد، نتیجه‌ا‌ی جز شکست نخواهد داشت. همان تجاربی که ما در انتخابات گذشته شاهدش بودیم.

توصیه‌ی ما به شخص آقای کروبی و حزب اعتماد ملی این است که خودشان را با اصلاح‌طلبان هماهنگ کنند.

گرچه ممکن است ایشان در وهله‌ی اول نامزد بشوند و در انتخابات شرکت کنند، اما نهایتاً بایستی تز نامزد واحد اصلاح‌طلبان را با یک ضوابطی که مشخص خواهد شد، بپذیرند تا اصلاح‌طلبان بتوانند در این مرحله نقش مؤثری در جهت تقویت فرایند دموکراسی ایفا کنند.