محبیان: ‌ایران و آمریکا باید بیشتر با هم گفت و گو کنند

مریم محمدی

تقریباً شش سال است که معادلات سیاسی بین‌المللی، با چالشی به نام بحران هسته‌ای ایران مواجه بوده است. مشکلی که در آغاز دستمایه‌ای در تقابل سیاسی میان ایران و آمریکا به نظر می‌رسید، ولی در ادامه و با اصرار طرفین بر مواضع خود، نه تنها سازمان جهانی انرژی اتمی، بلکه سازمان ملل و شورای امنیت را هم درگیر کرد.

‌این‌ها مسایلی هستند که در گفت و گو با آقای امیر محبیان، موسس حزب نواندیشان ایران اسلامی در تهران و همچنین آقای هوشنگ امیر‌احمدی، که اینک در تهران اقامت دارد به آن‌ها پرداخته‌ام. آقای محبیان می‌گوید:

بسم الله الرحمن الرحیم. به گمان من با این‌که آمریکایی‌ها در این مذاکرات حضور پیدا کردند منتها از آن‌جایی که آن‌ها شاید صبر لازم را برای رسیدن به نتیجه‌ای دیپلماتیک ندارند، درواقع «از قضا سکنجبین صفرا فزوده» و حضور آن‌ها را رادیکال‌تر کرده و آن‌ها مصمم هستند یک هرچه سریعتر نتیجه‌ای بگیرند که این نتیجه ممکن است از نظر خودشان برای انتخابات آن‌ها مفید باشد.

در هرحال آن چیزی که مشخص است این است که ایران از مواضع خودش کوتاه نخواهد آمد و اصولاً به نحوی حرکت کرده که نمی‌تواند و جامعه و افکار عمومی هم این اجازه را نخواهد داد که به راحتی چرخش بکند و در این زمینه کوتاه بیاید.

از آن طرف هم ایالات متحده آمریکا با گذاشتن دِدلاین‌های (Deadline) مشخصی، قصد دارد که ایران را وادار بکند تا با عجله تصمیمی را بگیرد که گمان نمی‌کنم نتیجه‌ی لازم را در این زمینه بگیرد.

امیر محبیان، عضو شورای سردبیری روزنامه‌ی رسالت/ عکس از ایسنا

حدس من این است که اگر راه حل‌های میانه‌ای را دنبال نکنند و اروپایی‌ها در پی این نباشند که نوعی انعطاف را در مواضع آمریکایی‌ها ایجاد کنند یا این‌که ایران این انعطاف را در مواضع خودش ایجاد بکندظع به گمان من مساله می‌رود به این سمت که تحریم‌ها یک مقداری قوی بشود و گسترده‌تر بشود.

آقای محبیان، این نظر هم وجود دارد که با توجه به اهمیت مذاکراتی که برگزار شده، ممکن است پس از پایان این ده روز هم تصمیم قطعی گرفته نشود و هم ایران سطح غنی‌سازی را در همین مرحله نگه دارد و غربی‌ها هم از تحریم‌ها و تهدید‌های بیشتر دست بردارند و به این ترتیب روند مثبت مذاکرات ادامه پیدا کند. شما این چشم‌انداز را نمی‌بینید؟

این بحث تعلیق در برابر تعلیق است. این‌که ایران فعالیت‌هایش را نگه دارد و در مقابل آمریکا تهدیدات خودش را بازداشته باشد، در ذهنیت ایرانی در حال حاضر نوعی باج‌گیری به نظر می‌رسد.

به گمان من مسیر به نحوی پیش می‌رود که ایران درواقع پیام‌های خودش را ارسال کرده و انتظارش این است که ایالات متحده آمریکا در لحن خودش تغییراتی را بدهد. اما این تغییرات را ما شاهد نبودیم. در دو دنیای مختلف درواقع سخن گفتند و این باعث شده که تا حدودی سوء‌تفاهم‌ها افزایش پیدا بکند.

به نظرم ما احتیاج به زمان داریم برای این‌که در گفت و گوها، ادبیات همدیگر را درک بکنیم. بر همین اساس من چندان امیدوار نیستم که به این زودی ما به یک نتیجه روشن برسیم.

می‌توانم بگویم خوشبینی‌های اولیه شما پس از شروع این مذاکرات، کاملاً تغییر کرده‌ است؟

برداشت من این بود و این هست که طرفین بتوانند در یک فضای گفتمان معقول و عقلانی، واقعیت‌ها را تاحدودی درک بکنند. من فکر می‌کنم که انتظار ایران این بود که ایالات متحده آمریکا در نوع برخوردش، تغییراتی ‌‌بدهد و از این فضا برای تهدید بیشتر استفاده نکند. اما آمریکا این کار را نکرد.

از آن طرف هم آمریکا انتظار داشت که جواب‌های پراگماتیستی خیلی روشنی را بگیرد، پاسخ‌های ایران پاسخ‌های تئوریک بوده و تا حدودی در فضای فرهنگی مطرح شده و آن‌ها هم این گمان را کردند که ایران به دنبال به‌دست آوردن زمان است. در هر حالت من فکر می‌کنم احتیاج به زمان داریم. مسیری که طی شده، آن‌قدر مسیر پرفراز و نشیبی بوده که قضاوت را دشوار می‌کند.

آقای محبیان، آیا شما انتظار دارید که آن پراگماتیسمی را که گفتید آمریکایی‌ها انتظار دارند، ایران نشان بدهد؟ درواقع صلاح می‌دانید یا نه؟

ایران پیام خودش را داده، صلح‌آمیز بودن رفتارهای خودش را نشان داده و خیلی روشن و واضح است. درواقع این آمریکا است که اهداف سیاسی را دنبال می‌کند. بحث ما این است که اگر اهداف سیاسی و مذاکرات سیاسی را می‌خواهید؛ ابتدا پرونده را در این مرحله متوقف بکنید و می‌توانید تا یک شکل محدود و معقولی زمان بگذارید تا نتیجه بگیرید.

ایران نمی‌تواند‌ سرمایه‌گذاری کلانی را که در این رابطه کرده و حرکت‌های معقولی که داشته و انرژی بسیار سنگینی را که گذاشته، ناگهان به خاطر یک‌سری از خوشبینی‌ها کنار بگذارد.

اگر آمریکایی‌ها می‌آمدند مطرح می‌کردند که ما یک زمان دو هفته‌ای، سه هفته‌ای و حداکثر یک ماه می‌گذاریم و در این یک ماه بتوانیم در این گفت وگوها به یک نتیجه‌ای برسیم؛ اگر این یک ماه جواب داد، پرونده ایران بسته می‌شود و کلیه مباحث متوقف می‌شود و فشارهایی که علیه ایران هست، متوقف می‌شود و یک فرم جدیدی از مذاکرات و گفت و گوها باز می‌شود و راه باز می‌شود.

اما بهانه‌ای که آمریکایی‌ها مطرح می‌کنند این است که شما تعلیق بکنید تا ما ببینیم بعد چه می‌شود. طبیعتاً در این تغییر فضا، فضا را می‌برند به سمت این‌که ایران همین‌طور درون یک فضای گفت و گو بماند و نهایتاً هم نتیجه‌ی سیاسی نگیرد و هم در عین حال فعالیت‌های خودش را متوقف کرده باشد.

دکتر هوشنگ امیراحمدی

آقای امیراحمدی با مساله خوشبین‌تر برخورد می‌کند:

به نظر من ایران دارد هر چه بیشتر آماده می‌شود که این مشکل را حل کند و اعتقاد دارم که این تصمیم، در سطح خیلی بالایی گرفته شده و درواقع از آن بحث‌های جنایی خارج شده است.

البته ایران هم می‌خواهد این مساله را یک‌طوری حل کند که عزت و احترام و قدرت خودش را حفظ کند و نمی‌خواهد این احساس به کسی دست بدهد که تحقیر شده.

خب، به همین دلیل هم با دقت دارد وارد این میدان می‌شود و به تدریج دارد این مشکل را حل می‌کند. حالا مطمئن نیستم تا دو یا سه هفته دیگر؛ ولی ‌اعتقاد دارم وقتی که مهلت آن رسید، ایران یک حرف جدیدی برای این‌ها دارد و یک قدم جلوتر می‌رود.

‌می‌خواهم بگویم که احتمالاً ایران دارد به این جریان، مرحله‌ای فکر می‌کند و در هر مرحله‌ای فکر می‌کنم به یک نتیجه‌ای برسد و این باعث می‌شود که این دِد لاین‌ها، ‌این مهلت‌های دو هفته‌ای اگرچه به ظاهر خیلی جدی است، ‌‌می‌تواند مرتب گسترش پیدا کند و ‌به آینده موکول شود. ولی نه به آن معنایی که شش یا هفت ماه گسترش پیدا کند. ولی من فکر می‌کنم که در دو سه ماه آینده، ایران حداقل این شانس را خواهد داشت که این جریانات را مرحله‌ای حل کند.

آقای امیراحمدی، ‌این شایعه که حضور شما در ایران برای تسریع همین روند بوده درست هست؟

من به هرحال کارهای زیادی این‌جا می‌کنم‌. در این‌جا هم هستم و دارم همان کارهایی را می‌کنم که در آمریکا انجام می‌دادم. با این تفاوت که این‌جا به ایران‌، به دولت و به مردم نزدیک‌تر هستم. درواقع اعتقاد دارم که خیلی تاثیر گذاشتم و دارم می‌گذارم و دارم کمک می‌کنم به این راه‌حل و امیدوارم که این‌طوری باشد. به هرحال من هم دارم یک کارهایی می‌کنم.