«مجلس باید رییس‌جمهور را تحت فشار قرار دهد»

مریم محمدی

مشکلات اقتصادی و سیاسی جاری، با بروز در سطوح بالای مملکتی در شکل تغییرات در کابینه‌ی دولت، پیشنهاد استیضاح وزرا و حتا رییس دولت در مجلس، از مباحثی هستند که در روزهای جاری مورد توجه رسانه‌های داخل و خارج کشور بوده‌اند.

در مورد این مسایل با کورش زعیم، ازاعضای شورای مرکزی جبهه‌ی ملی ایران در تهران و اسماعیل جبارزاده، نماینده‌ی مردم تبریز در مجلس هفتم گفت‌وگو کرده‌ام.

از کورش زعیم می‌پرسم، آیا اساساً واژه‌ی بحران را در مورد موقعیت فعلی کشور صادق می‌بینند؟

بله، من صادق می‌بینم. البته شرایط سیاسی و اقتصادی سال‌هاست که بحرانی‌ست و حالا به عقیده من به اوج رسیده و این مسایل اقتصادی که الان مطرح می‌شود در رسانه‌ها، این تأاثیر یک بحران سیاسی است که پشت این جریان وجود دارد.

پس شما مشکلات سیاسی را موجد این بحران اقتصادی می‌بینید، حالا آن‌که برخی عکس این را عقیده دارند؟

البته همیشه در کشور بحران اقتصادی جلوه‌اش زودتر بروز می‌کند تا بحران سیاسی، ولی عاملش همان بحران سیاسی‌ست. دلیلش هم ناکارآمدی سیاسی در اداره‌ی کشور است. از اداره‌ی اقتصادی کشور، ما‌، یعنی جبهه‌ی ملی، از سال‌های سال پیش، از آغاز حاکمیت جمهوری اسلامی، انتقاد داشتیم که کیفیت برنامه‌ریزی اقتصادی، چه از دید علمی و چه از مدیریتی بسیار پایین و زیر استانداردهای پذیرفته‌شدنی است.

البته از زمان ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد، این کیفیت یک سقوط آزاد کرده و نه تنها از نظر سیاسی، عقب‌گردمان تسریع شده، کارهایی که انجام می‌گیرد به هیچ وجه‌ با هیچ فرمولی و با هیچ تجربه‌ی دانش و معیارهای اقتصادی قابل سنجش نیست و این البته بحران سیاسی را تشدید کرده و به عقیده‌ی من به‌زودی بسیار زیادتر هم خواهد شد.

آقای زعیم، قرار بود که روز چهارشنبه وزیر بازرگانی استیضاح بشود. شما به این مساله در پایان دوره‌ی مجلس چطور نگاه می‌کنید؟

البته همه‌ی وزیران باید استیضاح بشوند و رییس جمهور باید استیضاح بشود. ولی چه وزیر را استیضاح بکنند و چه نکنند، ناکارآمدی آن‌ها خیلی روشن است و با برخورد تحلیلگران و رسانه‌ها روشن‌تر خواهد شد.

این مجلس تصور می‌کنم به دلایلی که من قبلاً شرح دادم، می‌خواهد با این کار و نشان‌دادن ناکارآمدی دولت آقای احمدی‌نژاد که بحران‌سازی را در جمهوری اسلامی به اوج خودش رسانده، برای خودش مشروعیت بخرد. و تصور من این است که این کار را این مجلس خواهد کرد، ولی با وجود این‌که دولت را به زیرپرسش خواهد کشید و ناکارآمدی‌های دولت را روشن خواهد کرد، برای خودش به هیچ وجه مشروعیت نخواهد خرید.

ادامه‌ی روند استیضاح وزرا و احتمالاً دولت آقای احمدی‌نژاد در مجلس هشتم مطرح است، این افق را هم شما می‌بینید؟

من این را ماه‌ها پیش هم گفتم. یعنی این سطح کیفیتی که الان وجود دارد در کشور، در قوه اجرایی، از رییس جمهور گرفته تا تمام وزیران و مدیران اجرایی دست پایین، اینقدر پایین است که استیضاح کردن آن‌ها، کار بسیار آسانی است.

من تصور می‌کنم این مجلس با وجود آن که انتظار می‌رفت که پشتیبان دولت و سیاست‌هایش باشد، همان‌طور که قبلاً هم من پیش‌بینی کرده بودم، هیجان‌های زیادی را به‌وجود خواهد آورد و احتمالاً وزیران زیادی استیضاح خواهند شد. من شک ندارم که آقای رییس جمهور هم اگر استیضاح نشود، جور دیگری مورد توبیخ قرار خواهد گرفت.

ولی آقای زعیم، تا آن‌جایی که من به یاد می‌آورم، شما انتخابات مجلس را تحریم کردید و فکر می‌کردید که مجلس موثری نخواهد بود!

ببینید، ما انتخابات مجلس را غیردموکراتیک اعلام کردیم. چون شرایط شرکت در انتخابات برای کاندیداها و شرایط کنترل رای مردم، به هیچ‌وجه قابل اعتماد نبود. کار به جایی رسیده که حتا کسانی که در درون جناح هستند و مورد اعتماد جناح هستند، آن‌ها متوجه شدند که برای این‌که برای خودشان مشروعیتی به‌وجود بیاورند، اگر نه به‌عنوان نماینده‌ی مردم، بلکه به‌عنوان یک شخصیت سیاسی؛ باید نسبت به این ناکارآمدی‌ها و ‌عقب‌افتادگی‌ها و بی‌خردی‌ها و به این فساد که الان کشور ما سال‌های سال است دچارش است، موضع‌گیری بکنند.

من تصور می‌کنم مجلس هشتم با وجود این‌که خودش نمی‌تواند ادعا کند که نماینده‌ی مردم ایران است، ولی کوشش خواهد کرد که نمایندگانش برای خودشان مشروعیت شخصی ایجاد بکنند‌ و همین باعث شد که من اظهار کنم که مجلس می‌تواند شگفتی‌آور باشد.

و با توجه به شرایط آتی، آیا شما موضع‌گیری جدیدی خواهید داشت؟

آخرین موضع‌گیری ما درباره‌ی انتخابات مجلس بود و جبهه‌ی ملی اعلام کرد که این مجلس با شرایطی که فراهم بود برای انتخابش، به هیچ‌وجه نمی‌تواند نمایندگی مردم را داشته باشد.

البته جبهه‌ی ملی در حال مطالعه‌ی راهکارهایی هست که به موقع ارایه بدهد، بلکه بتواند این کشور را از این بحران خانمان‌سوز که ما را کشور عقب‌افتاده و منفور دنیا تبدیل کرده است، نجات دهد.

اسماعیل جبارزاده، نماینده‌ی مردم تبریز در مجلس هفتم

جبارزاده، نماینده‌ی تبریز در مجلس هفتم، وضعیت فعلی را این گونه تعریف می‌کند:

ببینید، بحران تعریف خاص خودش را دارد. لذا من براساس تعاریفی که در ذهن خودم هست می‌گویم که بله، مشکلات حادی را دارند و نهایتاً باید یک فکر اساسی بکنند و با این وضعیتی که مدیریت اقتصادی کشور را دولت نهم در اختیار دارد، می‌شود گفت که روزهای خیلی سخت‌تری را باید در انتظار نشست.

آیا تغییرات در کابینه را شما در جهت حل این مشکلات می‌بینید؟

دولت آقای احمدی‌نژاد وابسته به وزیر نیست، این‌که بگوییم ما مثلاً با تغییر وزیر اقتصادی شاهد تحولی در آن بخش بشویم و یا یک نفر دیگر را بگذارند‌، می‌تواند بیاید و یک تغییر محسوسِِ مثبتی را ایجاد بکند، من این‌طوری از دولت ایشان شناخت ندارم.

ایشان بیشتر نوعاً خودشان نسبت به مسایل اقتصادی کشور تصمیم می‌گیرند. همین آقای دانش جعفری که او را کنار گذاشتند‌، اخیراً از صدا و سیمای ایران مصاحبه‌هایی کردند داشتند که نوعاً معترض به تصمیمات بودند.

به این ترتیب استیضاح وزیر بازرگانی هم که قرار بود روز چهارشنبه صورت بگیرد، از نظر شما اقدام موثری نخواهد بود؟

ببینید، وزیر بازرگانی که خودش تصمیم‌گیر نیست، مجموعه‌ی دولت است که این تصمیمات را می‌گیرند. با تغییر وزیر بازرگانی و جایگزین کردن ایشان با یک شخص دیگر، بعید می‌دانم که این مسایل عوض بشود. این تفکر و در این دیدگاه حاکم بر تصمیمات دولت، باید تفکر علمی مبتنی بر تمام اصول اثبات شده‌ی علم اقتصاد باشد. من بحث‌ام این است.

وقتی همین استدلال شما را من به آقای ابوالفضل کلهر، نماینده‌ی شهریار گفتم، ایشان گفتند که این استدلال به این دلیل مورد قبول من نیست که وزیر فقط در مقابل رییس جمهور مسوول نیست و اگر وزرا، مجموعه‌ی وزرا، بدانند که به ملت از طریق مجلس پاسخگو هستند‌؛ باید بدانند که در مقابل تصمیمات غیرقانونی یا تصمیماتی که صالح نمی‌بینند، مقاومت کنند. ایشان استدلالش این بود که اگر ما بگوییم فقط سیاست‌های کلان، و وزرا خود احساس مسوولیت نکنند، مجلس به وظیفه‌ی خودش عمل نکرده است.

من معتقدم که به‌جای استیضاح یک وزیر، باید خود دولت را مجلس تحت فشار قرار بدهد که از کارهای غیرعلمی و غیراصولی‌اش دست بردارد. وزیر مسوولش رییس جمهور است. وقتی که رییس جمهور دستور می‌دهد که این کار را بکند... مثلاً سال گذشته به وزیرنفت دستور دادند که از منابع داخلی خودت ۲ میلیارد دلار بنزین وارد کشور کن. چطور وزیرنفت می‌تواند به این دستور عمل نکند.

آقای جبارزاده، می‌تواند عمل نکند و بگوید من در مقابل مجلس هم پاسخگو هستم.

مسوول مستقیم‌ِ وزیر، رییس جمهور است. خیلی عامیانه‌ش این می‌شود که ‌او می‌گوید آقا تو انجام بده، آن با من. مهم این است که الان شخص تصمیم‌گیر و سیاست‌گذار اصلی باید مورد سوال و بازخواست قرار بگیرد.


شما اگر از وزیر بخواهید، می‌گوید مافوقم دستور داده و من هم انجام دادم. معمولاً به‌خاطر اجرای دستور مافوق کسی را که استیضاح نمی‌کنند. در هر سیستم اداری، نظامی و دولتی، وقتی که مافوقی دستوری را در چارچوب وظایف خودش می‌دهد، طبیعی‌ست که شخص زیردست باید آن را اجرا بکند.

وزرا وقتی در یک مجموعه می‌نشینند، به تصمیمات دولت عمل می‌کنند. این اواخر خبری داشتیم که تعرفه‌ی برنج را یک شبه ۳۵۰ درصد افزایش داده‌اند. هیچ وزیر بازرگانی که یک خرده عقل و شم اقتصادی داشته باشد، نمی‌آید این تصمیم را بگیرد که یک تنش آن‌چنانی به بازار وارد بکند، دو روز بعدش تصمیم را کنسل بکنند، سه روز بعدش قیمت برنج در ایران کیلویی ۳ هزارتومان برود بالا.