چگونه می توان از لیست سازمان‌های تروریستی خارج شد

نویسنده: پاتریک کلاوسن
برگردان: بنفشه سرتیپی

اگرچه معرفی و شناسایی گروه‌ها در لیست سازمان‌های تروریستی خارجی دارای ضوابطی است، اما پروسه‌ی حذف یک گروه از این لیست، در عمل به اندکی شفافیت نیاز دارد. حتی اگر چنین سازمان‌هایی برای سال‌ها از فعالیت‌های تروریستی صرف نظر کنند، تعیین جایگاه آن‌ها به عنوان گروهی تروریستی، بدون توضیح مشخصی و تنها با این فرض که خشونت‌های گذشته حاکی از توانایی ایجاد خشونت در آینده است، ادامه پیدا می‌کند.

در نوامبر 2007 دادگاهی زیر نظر کمیسیون استیناف سازمان‌های ممنوعه بریتانیا به دولت انگلستان دستور داد اعضای سازمان مجاهدین ایران را که در امریکا به عنوان «مجاهدین خلق» شناخته می‌شوند از لیست سازمان‌های تروریستی حذف کند. این تصمیم همراه با تصمیم مشابه دیگری که از سوی یک دادگاه بدوی اروپایی اتخاذ شد و ضرورت تجدید نظر در معرفی این گروه به عنوان تروریست از سوی وزارت خارجه امریکا در اکتبر 2008، فرصت بررسی چگونگی تعیین و شناسایی گروه‌های تروریستی را به وجود آورد.

بر اساس گزارش وزارت خارجه‌ی امریکا، اگر هیچ تجدید نظری در معرفی یک گروه در طول یک دوره‌ی پنج ساله انجام نشود، وزیر خارجه‌ی ایالات متحده باید در مورد امکان نقض شناسایی این گروه به‌عنوان تروریست تصمیم بگیرد.

هر گونه تجدید نظر در تعیین موقعیت یک گروه تنها باید بر اساس مسئله تروریسم مورد بحث قرار بگیرد و نه بر اساس باور عمومی دولت امریکا در مورد سازمان مورد سوال. اگر تصمیم برای شناسایی یک گروه بر اساس اقتضائات سیاست خارجی اتخاذ شده باشد و نه بر اساس شواهد و مدارک، لیست گروه‌های تروریستی خارجی، ابزاری سیاسی خواهد بود و در نتیجه ناتوان در ترغیب سایر کشورها به واکنش علیه سازمان‌های تروریستی قطعی؛ چیزی که در مورد لیست کشورهای حامی تروریست اتفاق افتاد، چرا که صرفا مجموعه‌ای از کشورهایی است که مورد پسند دولت امریکا نیستند.

در مورد سازمان مجاهدین خلق، تعیین وضعیت نباید بر اساس مواضع سیاسی این گروه یا نگرانی از رابطه‌ی ایران و امریکا و یا پاداش افشای فعالیت‌های هسته‌ای ایران صورت بگیرد. در طول سه سال گذشته، گزارش وزارت خارجه‌ی امریکا درباره‌ی تروریسم به فعالیت‌های تروریستی این سازمان از سال 2001 اشاره ای نکرده است.

نسخه سال 2007 این گزارش تا آخر آوریل 2008 اعتبار داشت و سازمان مجاهدین خلق را به ادامه‌ی روند فعالیت‌های غیر تروریستی موظف می‌کرد. این اظهارات - حمایت از اشغال سفارت امریکا در تهران در سال 1979، وفاداری به مارکسیسم اسلامی، حمایت از سرکوب کردهای عراق و شیعیان این کشور، مشارکت در رسوایی‌های نفت در برابر غذا و خودسوزی هواداران این گروه در گردهمایی‌های معترضانه - به معیارهای قانونی شناسایی یک گروه به عنوان تروریست ارتباطی ندارند و احتمالا برای بدنامی و بی‌اعتبار کردن سازمان مجاهدین خلق به‌کار می‌روند.

در ضمن برخی از این اظهارات بی‌ربط بر اساس اسناد مناقشه‌آمیز استوار شده‌اند. این نمونه‌ اطلاعات بی‌ربط، ضرورت ارائه معیارهای واضح از سوی وزارت خارجه امریکا در تعیین یا حذف یک گروه از لیست فعالان تروریستی را تقویت می‌کند.

ارتباط با تاریخ

تاریخ، به خصوص وقتی گروه مورد‌ نظر، سابقه‌ی شرکت طولانی در فعالیت‌های خشونت آمیز نداشته باشد، نقش مهمی در شناسایی یک گروه به عنوان تروریست بازی می‌کند. جنبش آزادی‌‌بخش فلسطین، مصداق این جمله است. این جنبش که آشکارا به عنوان یک گروه تروریستی شناخته می‌شد، در حال حاضر از روابط خوبی با ایالات متحده برخوردار است. از زمانی که این جنبش، اعلامیه‌ی کناره‌گیری از فعالیت‌های تروریستی را در سال 1993 پذیرفت، دیگر در لیست وزارت خارجه‌ی امریکا که سازمان‌های تروریستی خارجی را شناسایی می‌کند، قرار نگرفت.

بررسی مجدد تعیین موقعیت سازمان آزادی‌بخش فلسطین و ارائه لیست جدید از سوی وزارت خارجه‌ی امریکا اندکی شناخت از چگونگی ظهور و حذف یک گروه در لیست گروه‌های تروریستی خارجی ارائه کرد.

در مقابل، رای نوامبر 2007 کمیسیون استیناف سازمان‌های ممنوعه، مثال اخیرتر و مرتبط تری در مورد تجدیدنظر در شناسایی گروه‌های تروریستی است. در واقع گزارش 144 صفحه‌ای کمیسیون به جزییات اقدامات و فعالیت‌های تاریخی سازمان مجاهدین خلق توجه کرده است.

با ارزیابی هفت سال گذشته، کمیسیون به نکات ذیل دست یافت؛
توصیف دقیق‌تر فعالیت‌های این سازمان بین سال‌های 1980 تا 2001، موقعیت متفاوت این گروه در سال‌های 2006 و 2007 مشخص می‌کند. سازمان مجاهدین خلق از اوت 2001 هیچ نوع فعالیت نظامی چه در ایران و چه در خارج از ایران نداشته است.

در واقع، هیچ مدرکی دال بر این که این سازمان از سال 2003 در جست‌وجوی احیای ساختاری برای حمایت از فعالیت‌های تروریستی بوده و یا در حال آماده‌سازی برای انجام فعالیت‌های تروریستی باشد، وجود ندارد.

همچنین هیچ سندی دال بر تشویق گروه‌های دیگر از سوی سازمان مجاهدین خلق برای انجام فعالیت‌های تروریستی دیده نشده است. عوامل فوق همراه با وضعیت پنج سال گذشته این سازمان از تابستان سال 2001، نشان می‌دهد که ادامه‌ی تحریم این گروه نمی‌تواند به لحاظ قانونی موجه باشد.

بنابراین کمیسیون استیناف سازمان‌های ممنوعه، دستور لغو شناسایی این سازمان به عنوان گروهی تروریستی را صادر کرد و به دولت انگلستان در خصوص استیناف بر اساس سه اصل؛ تصمیم رسمی سازمان برای کنارگذاشتن خشونت، توقف فعالیت‌های تروریستی و یک دوره‌ی پنج ساله آتش بس دستور لغو شناسایی را صادر کرد.

احتمالا وزارت‌ خارجه‌ی امریکا نمی‌خواهد در بررسی خود در مورد تعیین وضعیت گرو ه‌های تروریستی از این اصول مشخص استفاده کند، اما بهتر است مجموعه‌ای از معیارها و ضوابط و توضیح آن‌ها برای افکار عمومی انتخاب شوند. در ضمن بهتر است توضیح داده شود که این اصول در هر مورد به چه صورتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ترجیحا وزارت ‌خارجه‌ی امریکا باید الگویی ارائه دهد که یک گروه شناخته‌شده تروریستی بداند برای خارج شدن از لیست گروه‌های تروریستی، باید چه اقداماتی انجام دهد.

در مورد سازمان مجاهدین، اگر هنوز چنین گمانه‌هایی درمورد آن‌ها وجود داشته باشد، باید مشخص شود که برای حذف از لیست چه در تئوری و چه در عمل از سوی آن‌ها باید چه اقداماتی انجام بگیرد.

نتیجه‌گیری

با وجودی که وزارت ‌خارجه‌ی امریکا به صورتی عادی وضعیت سازمان مجاهدین خلق را در هشتم آوریل به عنوان یک گروه تروریستی به حالت قبلی بازگرداند، اما باید در اکتبر 2008 بررسی‌های رسمی‌تر و عمیق‌تری را در خصوص این گروه انجام دهد.

تصمیم درباره‌ی بررسی مجدد این گروه باید بر اساس دو عامل صورت گیرد؛ نخست این که وزارت‌ خارجه تنها باید در خصوص این که این گروه تروریست است یا نه تصمیم بگیرد و اطلاعات غیر مرتبط در این زمینه ارائه نکند. معیارها بایستی به صورتی بی‌طرفانه مورد استفاده قرار گیرند و ترجیح بر استفاده از شیوه‌های تخصصی و مدارک قابل استناد به جای جانبداری و شایعه است.

دوم این که تصمیم بایستی بر اساس مجموعه‌ی مشخصی از قوانینی که نشان می‌دهد ایالات متحده چگونه چنین مواردی را مشخص می‌کند، صورت بگیرد.

در حال حاضر، به نظر می‌رسد فعالیت تروریستی سابق – مهم نیست تا چه اندازه قدیمی و متفاوت باشند - برای تفسیر پتانسیل انجام فعالیت‌های تروریستی در آینده که بر اساس آن یک گروه کماکان به عنوان تروریست شناخته می‌شوند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در مقابل، کمیسیون چندین اصل مفید برای تجدید‌ نظر در گذشته‌ی سازمان‌های خشونت‌طلب و فعالیت‌های صلح‌طلبانه آن‌ها در حال حاضر ارائه کرده است که دولت امریکا هم باید به همان شیوه عمل کند.

A Roadmap for the Foreign Terrorist Organizations List