موضع‌گیری سپاه در انتخابات

نیک‌آهنگ کوثر

رد صلاحیت، یا به عبارت بهتر عدم احراز صلاحیت نوه‌ی آیت‌الله خمینی از سوی نهادهای نظارتی، نه تنها شخصیت‌های داخلی که رسانه‌های بین‌المللی را هم متعجب کرده است. روزنامه‌ی نیویورک تایمز به نقل از فرانس پرس در این‌باره نوشته است که، علی اشراقی نوه‌ی دختری آیت‌الله خمینی، این عمل را مانع گسترش دموکراسی خوانده است.

از سوی دیگر موضع گیری آشکار فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به نفع جناح سیاسی اکثریت مجلس فعلی، می‌تواند برداشت‌های متفاوتی را در روابط بین‌المللی در مورد ایران رقم بزند. در ارتباط با دو موضوع ذکر شده با مسعود سفیری، روزنامه نگار و کارشناس سیاسی ساکن آمریکا گفتگو کردم:

مسعود سفیری: فکر می‌کنم در انتخابات مجلس که در پیش هست، دو حادثه مهم در پیش داریم. یکی اینکه شورای نگهبان، تنگ‌ترین حلقه‌ی ممکن را برای صلاحیت‌ها در نظر گرفته و این نشان می‌دهد که درواقع سیستم و حاکمیت جمهوری اسلامی، اصلا قصد ندارد به سال‌های گذشته برگردد و آن سال‌ها عملا باید از دست رفته تلقی شود .

دومین حادثه این است که در تاریخ جمهوری اسلامی و حتی در زمان آقای خمینی کم‌نظیر بوده و خود شخص آقای خامنه‌ای، موضع گیری سپاه است. درواقع وقتی که سپاه موضع می‌گیرد، نشان می‌دهد که کشور را دارد اداره می‌کند و به عنوان اداره کننده‌ی کشور حق اظهار نظر را برای خودش به رسمیت می‌شناسد و این اظهار نظر را علنی می‌کند به دلیل اینکه مایل است گروه‌های مخاطب خود را به پای صندوق‌های رای بکشاند.

جمهوری اسلامی تاکنون این ادعا را داشته که انتخابات سالم برگزار کرده و مردم در این انتخابات شرکت کردند. اگر قرار باشد که تحریمی از سوی جناح‌های سیاسی صورت بگیرد و مردم در این انتخابات کمتر شرکت کنند، آن وقت نشان دهنده‌ی نامناسب بودن آن است.

با توجه به اینکه تغییر جمهوری اسلامی تا این حد فشار بین‌المللی را تحمل نکرده است، می‌تواند سندی برای بحث عدم مشروعیت انتخابات و کل سیستم در نظام بین‌الملل تلقی بشود. بنابراین من فکر می‌کنم که مخاطب فرمانده سپاه، درواقع کسانی هستند مثل بسیجی‌ها، مثل طبقات پایین شهری و روستایی و شهرهای کوچک تا تنور انتخابات را داغ کنند.

اما طنز تلخی است که در بیست و نهمین سالگرد انقلاب اسلامی، نوه‌ی بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، رد صلاحیت بشود و سریعا اعلام می‌کند که در مورد من تحقیقات محلی کردند. این اتفاقی که در سی سال گذشته برای همه‌ی شهروندان جمهوری اسلامی اتفاق افتاده و شاید بدتر از این، اتفاق افتاده است.

زمانه: همزمانی انتخاباتی پارلمانی ایران با انتخابات مقدماتی ریاست جمهوری در آمریکا و کلا روند انتخاب کاندیدا در کشورهای غربی، چه سوالاتی را می‌تواند در ذهن کارشناسان و تحلیل‌گران ایجاد کند؟ با توجه به ادعاهای مسئولان ایرانی از جمله سید محمد خاتمی که ایران را دموکرات‌ترین کشور منطقه‌ی خاورمیانه معرفی کرده است؟

مسعود سفیری: اینکه مقامات ایرانی ادعا می‌کنند که درواقع یک سیستم دموکرات دارند، یک بحث جداست و اینکه اصلا این ساختار، دموکراتیک طراحی شده، بحث دیگری است و نکته‌ی مهمتری که الان شما اشاره کردید این است که نگاه بیرونی به این سیستم چه هست؟

نگاه بیرونی به این سیستم نشان می‌دهد که حتی اگر این ساختار، دموکرات هم طراحی شده باشد، ولی رفتار دموکراتیک ندارد. من به یک نکته‌ای می‌خواهم اشاره کنم. شما می‌توانید بهترین سیستم دنیا را طراحی بکنید ولی آن را بدهید به دست کسانی که توانایی اداره‌ی آن را ندارند.

مثل همان بحثی که الان در اقتصاد ایران مطرح است. اصلا اینها نمی‌توانند متوجه شوند که از نظر حقوقی اتفاقی که در کشور ما می‌افتد، چه هست. فقط این را متوجه می‌شوند که یک عده که صاحب قدرت هستند بر مبنای نگاه سیاسی خودشان، کسانی را که می‌خواهند در قدرت سهیم بشوند، از این سهم محرومشان می‌کنند.

این محرومیت برای اینها بسیار سنگین است به دلیل اینکه می‌خواهند صداهای مختلف در ایران بشنوند، شاید از بین این صداها، صدایی را انتخاب بکنند که منطقی‌تر به حرف نظام بین‌الملل گوش می‌کند. نظام بین‌الملل اصلا دنبال رسیدن به این تعارض با ایران نیست و من فکر می‌کنم این جمهوری اسلامی است که دلش می‌خواهد نظام بین‌الملل در نقطه‌ی تعارض با او قرار گیرد. به خاطر اینکه فکر می‌کند که آن با این قدرت منطقه‌ای باید برخورد بکند و این توانایی را دارد.

زمانه: حالا برگردیم به سخنان فرمانده‌ی کل سپاه پاسداران درباره‌ی انتخابات، فکر می‌کنید که ارزیابی‌های بین‌المللی در مورد این سخنان چه خواهد بود و چه تاثیراتی بر روابط ایران با کشورهای منطقه و دیگر کشورهای دنیا خواهد داشت؟

مسعود سفیری: درواقع این صحبت‌ها، سطح برخورد با ایران را تغییر می‌دهد و وقتی که نشان داده می‌شود که فرماندهان نظامی دارند کشور را پشت پرده اداره می‌کنند؛ آن وقت برخورده، دیگر از سطح دیپلماتیک به کنار می‌رود. و به آمریکا این فرصت را می‌دهد که آن گزینه‌ی نظامی‌اش را که همیشه به آن اشاره می‌کند اما هرگز تا این لحظه تصمیم نگرفته از آن گزینه استفاده کند یا نه؛ در دستور کار جدی قرار دهد.

یعنی درواقع وقتی مخاطب شما، نظامی است؛ شما نظامی را انتخاب می‌کنید که با نظامی حرف بزند و دیپلماسی نمی‌تواند با نظامی حرف بزند. شاید نکته‌ی مهم و حلقه‌ی مفقوده‌ی بحث، همین‌جا باشد.