نه تحریم کنیم، نه شرکت کنیم

مریم محمدی

با وجود اینکه یکشنبه گذشته، چهاردهم بهمن ماه قرار بود نتیجه قطعی رسیدگی به تعیین صلاحیت کاندیداها و در واقع رسیدگی به شکایات اعلام شود، تلاشهای فراوانی که برای عدم انتشار کامل این نتایج از هر سو انجام می‌گیرد‌- چه در رسانه‌های جناح‌ها‌ی مختلف و چه د‌رگفتگوها - نشان می‌دهد که نه تنها اصلاح‌طلبان و نیروهای مستقل، بلکه مجموعه حاکمیت در شرایط دشواری برای تصمیم‌گیری قرار گرفته است.

با توجه به وضعیت موجود گفتگوهایی انجام داده‌ام با دو چهره شاخص ملی‌مذهبی، دکتر مهدی ممکن در پاریس و دکتر محمد برقعی در واشنگتن. با این پرسش از آقای ممکن شروع می‌کنم:

در فضای انتخاباتی پیش از انتخابات مجلس هشتم قرار داریم‌. رد‌صلاحیت‌های وسیعی صورت گرفته و در شرایط فعلی، لحظه دشوار تصمیم‌گیری است‌. این امکا‌ن زیاد است که تعداد بسیار کمی از رد‌صلاحیت شده‌ها موفق شوند به رقابت‌های انتخاباتی برگردند‌. در این صورت تصمیم مناسب به نظر شما چیست‌؟

مهدی ممکن: اگر قرار باشد شرایط به همین شکل پیش برود که رد‌صلاحیت ها به همین وسعت باشد؛ من فکر می‌کنم این دشواری برای همه باقی خواهد بود‌. نه تنها برای من، بلکه برای همان‌هایی که داخل مملکت هستند. فقط می‌شود یک مقداری، آنهم چند روز مانده به انتخابات اظهار‌نظر دقیقی کرد.

مهدی برقعی: این نکته کاملاً جا افتاده است که اصولگرایان تصمیم‌شان را گرفته‌اند که مجلس را یکدست کنند و رودربایستی را هم کنار گذاشته‌اند تا حدی که صریحاً می‌گویند چرا اصلاً اینها می‌آیند و کاندیدا می‌شوند، وقتی که می‌‌دانند ما حذفشان می‌کنیم‌ که این دیگر خیلی حرف عجیب و غریبی است‌. خب به صراحت می‌گویند. حالا سوال این است که خوب آنها که می‌خواهند همه را حذف کنند؛ اگر در انتخابات شرکت نکنند درست همان چیزی است که آنها می‌خواهند و اگر شرکت بکنند اینها حذفشان می‌کنند .

نهضت آزادی ایران پیشنهادی داد که اولاً نظارت بین‌المللی صورت بگیرد بر انتخابات ایران و دوم اینکه شورای نگهبان به علت عدم رعایت عدالت و بی‌طرفی تغییر پیدا کند یا صلاحیتش مورد بحث قرار بگیرد‌. اما این پیشنهاد در داخل زیاد مورد قبول واقع نشد و حتی مخالفت‌هایی هم با آن شد‌. اما در شرایط فعلی که به نظر می‌رسد رد‌صلاحیت‌ها در وسعت زیادی تصویب شده است آیا با توجه به اینکه نهضت آزاد‌ی انتخابات را تحریم هم نمی‌کند، این گزینه‌ها می‌تواند پیشنهاد مناسبی باشد‌؟

ممکن: من نمی‌دانم این نیروهایی که با پیشنهاد نهضت آزادی مخالفت می‌کنند و می‌گویند در این شرایط چنین توصیه‌هایی نباید انجام بگیرد چه استدلالی دارند. اما من در عین حال معتقدم که آن نکاتی که نهضت آزادی در شرایط فعلی مطرح کرده است؛ اتفاقاً باید از تیترها‌ی درجه اول ما باشد‌. یعنی روشن کردن تمام مردم و نیروهایی که در این جریان دخالت دارند و بخصوص برملا کردن تفکر شورای نگهبان و موانع اصلی که در این مملکت هست - حتی از شورای نگهبا‌ن و مقامات بالاتر - تا همه بدانند که چه ظلمی به مردم ایران می‌شود‌. یعنی تا لحظات آخر باید هر چه بیشتر اطلاع رسانی و روشنگری کرد، و در عین حال باید امیدوار بود که انتخابات به صورتی که مقبول ملت ایران باشد انجام بگیرد‌. مگر اینکه تا روزهای آخر که این بن‌بستهای کنونی‌، همینطور پابرجا بماند .

برقعی‌: من فکر می کنم در ست‌ترین موضع را در این رابطه نهضت آزاد‌ی گرفت همین موضعی که متاسفانه اصلاح طلبان نگرفتند.اینکه، این را تبدیل به یک میدان مبارزه کرده و گفته باید نظارت بین‌المللی باشد‌. دوم اینکه شورای نگهبان به دلیل عملکردش از عدالت خارج شده و باید استعفا دهد. نهضت آزادی می‌داند که هیچکدام نتیجه نخواهد رسید ولی میدان را به میدان مبارزه تبدیل کرده است. اگر اصلاح‌طلبان ما همین کار رابکنند؛ یعنی همان حرفی که آقای معین می‌زند ولی توضیح نمی‌دهد‌. می‌گوید ما نباید بدون قید و شرط شرکت بکنیم ولی نمی‌گوید قید و شرط چگونه است‌.

بنابر‌این من فکر می‌کنم نیروها باید در صحنه بایستند؛ از صحنه بیرون نکشند؛ و روی همین موارد‌ی که نهضت آزاد‌ی مطرح کرده محکم بایستند‌. اینکه نظارت بین‌المللی انجام شود، که آنها هم می‌گویند شورای نگهبان استعفا بدهد، طبیعتاً این را هم قبول نمی‌کنند ولی این‌، هزینه کار را برایشان بالا می‌برد. بعد هم هیچگونه توجیهی برادی تحریم نیاورند. چون نتیجه‌اش این است که آنها با بسیج نیرو، رای می‌آورند و بعد به اینها می‌گویند دیدید که شما تحریم هم کردید و نتیجه‌ای نداشت؟ باید تا روز آخر مبارزه را ادامه بدهند و افشاگری کنند.

آقای موسوی لاری گفته‌اند که اقلیت نیرومندی در مجلس داشته باشیم بهتر از آن است که مجلس یکدستی تشکیل شود. از سوی دیگر این مستلزم تمکین اصلاح‌طلبان است به رد‌صلاحیتهای گسترده، و تن دادن به این رد‌صلاحیتها و قرار گرفتن در برابر این اتهام از سوی پایگاه اجتماعی خودشان، که مماشات کردند و تن دادند به فشارهایی که بر جبهه اصلاحات وارد می‌شود.


ممکن: من فکر می‌کنم از یک مجلس یکنواخت که در آن همه یکجور باشند، هیچ کاری ساخته نیست و آن مجلس همیشه د‌رجا می‌زند و عقب‌مانده باقی می‌ماند‌. وجود یک حد‌اقلی که بتواند مخالفت بکند، بتواند استدلال و بحث بکند؛ همیشه می‌تواند مفیدتر از یک مجلس کاملاً یکدست باشد.

برقعی‌: مساله‌ای که می‌گویید درست است به شرط اینکه راهی برایش وجود داشته باشد‌. این مجموعه و کسی که د‌ر حقیقت مهره اصلی اصول‌گرایان است، آیت‌الله خامنه‌ا‌ی‌، بطور قطع تصمیم دارد همه نیروها را حذف کند‌. اینجوری نیست که اصلاح‌طلبان اگر کوتاه بیایند آنها را به بازی وارد می‌کنند‌؛ نمی‌کنند. حالا اینها دو راه دارند یا بگویند تحریم می‌کنیم که خودشان را سبک کرده‌اند چون باز به نتیجه نمی‌رسند و یا اینکه شرکت کنند و حذف شوند. سوال این است که اصلاح‌طلبان چه گزینه‌ای برا‌ی انتخاب دارند‌؟ گزینه‌شان این است که یا قهر بکنند که این درست نیست، یا مبارزه را ادامه بدهند و پیرامون یک مساله‌ ادامه بدهند. به این علت من می‌گویم موضعی که نهضت آزاد‌ی گرفته؛ موضع درستی است، موضع حمله است به سیستم قانونی.

این را مطرح بکنند و آقا‌ی خامنه‌ای هم بیاید بد و بیراه بگوید که این حرفها خیانت است‌. اینها هم جواب بدهند که نه اینها عرف بین‌الملل است؛ مساله قانون است. این اعلامیه آخر نهضت، تمام این ایراداتی را که به این مساله گرفته شده ، که نمی‌دانم استقلال ما را به خطر انداخته و از این مسائل، به تمام اینها جواب داده است. اینها باید از این موضع، مرتب حمله کنند بدون اینکه در آخر هم چیزی را روشن کنند. یعنی نه تحریم کنند و نه شرکت‌. واگذار کنند به مردم. نتیجه‌اش این است که بله، در آخر کار به هر حال اصول‌گرایان مجلس را خواهند گرفت و کاری هم نمی‌شود در اینباره کرد‌. اما اینها به ملت نشان می‌دهد که ما موضع حمله داشته‌ایم، موضع اصلاح‌گری داشته‌ایم‌، زورمان بیشتر از این نرسید‌.

ولی این موضع صریح آقا‌ی برقعی سوال دیگری را را پیش می‌آورد. اینکه به انتخابات و پارلمان به عنوان ابزاری برا ی پیشبرد دموکراسی نگاه می‌شود در چنین شرایطی که انتخابات گویا باید باخته فرض شود و اپوزوسیون قانونی هم در جایی نیرویی ندارد، و در غیاب جنبش‌ها و خیزش‌ها ی مردمی، ادامه مبارزه برای پیشبرد دموکراسی به چه شکلی خواهد بود؟

برقعی: به هر حرکتی که می‌خواهید انجام دهید‌، چه فردی و چه اجتماعی‌، باید در طولانی‌مدت نگاه شود نه کوتاه مدت‌. شما حرکت می‌کنید تا فرصت مناسب تاریخی پیش بیاید‌. شما فکر می‌کنید آقای خمینی اگر فرصت ۵۷ پیش نیامده بود، چه می‌کرد؟ ادامه می‌داد. خب حرکت سال ۴۲ را که سرکوب کرده بودند. ولی شما مبارزه را درست انجام می دهید تا شرایط تاریخی پیش بیاید. یعنی الان در شرایطی هستیم که حرکت تندی هم هست وجو دارد. به این معنا که آمریکا مسیر دنیا را تعیین می‌کند، این مسیر، مسیر بنیادگرای جنگ‌افروزی هست که اسرائیل هم از همین موقعیت استفاده می‌کند. آنجا هم راستِ افراطی بر سر کار است، و در ایران هم به تبع آنها، راست افراطی سرکار است.

ولی امروز اگر ما موضع درست بگیریم، دوسال بعد معلوم نیست بازهم چنین باشد. آن وقت شرایط تاریخی متفاوت خواهد شد. و در شرایط تاریخی متفاوت اگر نیرویی در گذشته درست رفتار کرده باشد، اینطور نخواهد بود که طرف مقابل همیشه قدرت داشته باشد. هر نیروی سیاسی روی اصول خودش حرکت می‌کند، به شکل منطقی و درست بر موضع خودش می‌ایستد‌، تا زمانی که شرایط تاریخی فرا برسد. بله، الان هیچیک ابزار قدرت را ندارند. الان هم هیچ کارینمی‌توانند بکنند جز اینکه موضعشان را درست اعلام بکنند و درست حرکت کنند. همین.