نگهدار و ملکی از انتخابات آینده ناامیدند

مریم محمدی

قرار است که درباره با انتخابات مجلس شورای اسلامی دوره‌ی هشتم، که در اسفند ماه برگزار خواهد شد، برای شما برنامه‌هایی تهیه می‌کنیم؛ سعی ما این‌‌ست که حتی‌الامکان، دیدگاه‌های گوناگون در مورد وجوه مختلف این انتخابات را، که در میان ایرانیان داخل و خارج کشور، اعم از سازمان‌ها و احزاب و چهره‌های شاخص سیاسی وجود دارد؛ به اطلاع شما برسانیم.

در همین راستا گفتگوهایی کرده‌ام با آقای دکتر محمد ملکی، اولین رییس دانشگاه تهران بعد از انقلاب‌ و آقای فرخ نگهدار، فعال سیاسی مقیم لندن. با توجه به محدودیت‌های آشکاری که برای شرکت فعال بسیاری از گروه‌های سیاسی در این انتخابات موجود است سوال من از هر دو نفر این آقایان، نظرگاه آنان در مورد انتخابات پیش روست.

آقای نگهدار در این رابطه می‌گوید:
کاملاً درست است که، هیچیک از نهادهای انتخابی در جمهوری اسلامی ایران، حضور نمایندگان تمام اقشار اجتماعی را در بر ندارند. از ابتدای انقلاب اسلامی تا امروز بجز مقطع کوتاهی در سالهای اول پس از انقلاب، بخش‌های وسیعی از جامعه ما که معتقد به جدایی دین از حکومت بودند یا تحزبِ دینی و حکومت دینی را بر نمی‌تافتند، از حقِ شرکت در انتخابات محروم بودند. این گروه‌ها عموماً خواهان بسط دموکراسی و حقوق بشر در ایران هستند.

فرخ نگهدار، فعال سیاسی مقیم لندن

من نظرم از ابتدا تا به امروز این بوده که این نیرو‌ها برای آنکه به خواست‌های خودشان در زمینه دموکراسی و حقوق بشر، جامعه مدنی، رفع تبعیض و غیره دسترسی پیدا کنند باید ببینند آیا در میان نیروهایی که درون این انتخابات جا دارند، تمایلاتی در جهت دموکراسی و حقوق بشر از زنان، برای رسیدگی به خواست جوانان، رسیدگی به اقشار محروم جامعه، کارگران و زحمت‌کشان؛ دیده می‌شود یا نه. اگر دیده می‌شود، باید در جهت تقویت این گرایش در درون نهادهای انتخابی، گام بردارند و رای بدهند. اگر دیده نمی‌شود، تلاش کنند برای دوره‌های بعد. بعد چنین بسیج و چنین جنبشی تقویت شود تا حق شرکت را بدست بیاورند.

و آقای دکتر ملکی:
اولاً باید برای من تعریف انتخابات روشن شود. آنچه ما در ایران داریم، و از اول انقلاب رسم بوده، این است که دیگران می‌آمدند چیزی را برای ما انتخاب می‌کردند‌، بعد می‌گفتند شما هم بیایید به این رای بدهید؛ شما هم رویش مهر تایید بگذارید. بر این اساس الان هم که باز انتخابات مطرح شده، من همان نظری را دارم که سالها پیش گفتم.

بارها گفتم و اعتقاد دارم اینکه باید مردم را به حساب بیاورند و به آنها این حق را بدهند که خودشان انتخاب کنند. این مردم مهجور و دیوانه نیستند که دیگران بیایند و برای آنها انتخاب کنند و بگویند شما بیایید به این افراد رای بدهید. به نظر من، این توهین است. این انتخاباتی که در ایران انجام می‌گیرد، توهین به مردم است. یعنی شما نمی‌فهمید، شما نمی‌دانید، شما عقلتان نمی‌رسد که به چه کسانی رای دهید؛ ما برای شما چند نفری را انتخاب می‌کنیم و بعد می‌گوییم شما بیایید به یکی از این چند نفر رای بدهید.

بارها گفتم و قبلا هم در مقاله‌ای مفصل راجع به انتخابات در نظام ولایی نظرم را گفتم. من اصولاً انتخاباتی را که زیر نظر شورای نگهبان و نظارت استصوابی و این مسائل باشد و اساساً شرایط یک انتخابات آزاد را نداشته باشد، به هیچوجه صحیح نمی‌دانم و خودم هم در آن شرکت نمی کنم. چون وقتی من به یک نفر رأی می‌دهم، در قبال آن فرد مسوولیت دارم دیگر؛ بخشی از اعمال آن فرد هم به من که به وی رای داده‌ام باز می‌گردد. بنابراین نظر شخصی من اینست که ما در ایران انتخاب، به معنی واقعی نداریم و من هم چون فکر می‌کنم صغیر نیستم به کسی اجازه نمی‌دهم تا برای من انتخاب کند. حداقل این‌ست که من در چنین انتخاباتی شرکت نخواهم کرد.


تقاضای نظارت بین‌المللی بر انتخابات ایران، که توسط نهضت آزادی ایران، طرح شده است؛ از مسایل مطروحه در این دوره از انتخابات است. نظر آقایان نگهدار و ملکی را در این مورد سوال می کنم.

آقای نگهدار می‌گوید:
اما در مورد نظارت بین‌المللی، این پیشنهاد که انتخابات ایران پذیرای نظارت بین‌المللی باشد، با مخالفت سران حکومت مواجه شده است. به نظر من چنانچه نظارتِ بین‌المللی، بخصوص در شکل حضور وسیع مطبوعات تامین بشود، این بهترین ضمانت برای بالا بردن اعتبار انتخابات و صحت انجام آن در ایران است. من تعجب می‌کنم که چرا مسوولین کشور با چنین تحولی در انتخابات کشور مخالفت می‌کنند.

آقای ملکی نیز معتقد است:
ببینید، پیشنهاد‌دهندگان به این دلیل چنین پیشنهادی کردند که شرایط انتخابات آزاد وجود ندارد. چون این شرایط وجود ندارد، اینها گفتند که نظارتِ بین‌ا‌لمللی باشد. اولاً نظارتِ بین‌ا‌لمللی متوجه سازمان ملل و حقوق بشر است و اینها جهانی هستند و به آمریکا و اروپا و غیره مربوط نیست که اینها فوری می‌گویند که می‌خواهند پای آمریکا را باز کنند و بیگانگان دخالت کنند. تازه مگر اخیراً در روسیه نظارت بین المللی نبود؟ الان اعلام شده که در آنجا کلی تقلب شده است.

دکتر محمد ملکی، اولین رییس دانشگاه تهران بعد از انقلاب

پس باید ساختار ما تغییر پیدا کند. باید این ساختار عوض شود و یک ساختار دموکراتیک روی کار بیاید تا این حق را به مردم بدهد. در جامعه‌ای که اصولاً مردم هیچ حقی ندارند، مردم صغیر هستند و نیاز به ولایت و ولی دارند؛ انتخابات آزاد و امثالهم، حرف‌هایی است که گفته می‌شود. ساختار باید تغییر کند.

و سرانجام پیش بینی نهایی آقایان نگهدار و ملکی درباره انتخابات آینده.

آقای فرخ نگهدار:
متاسفانه ما پس رفتیم. از سالهای اوایل دهه هشتاد به این سو، هر گامی که ما به جلو آمدیم، شرایط ایران یک گام به پس رفته است. این هم به دلایل عوامل داخلی است و هم به دلیل عوامل بین‌المللی. من امید زیادی ندارم که این انتخاباتی که در آینده در شرف برگزاری است، گشایشی وسیع در جهت خواستها و مطالبات اقشار محروم جامعه ما (محروم از نظر من، محروم از حق مشارکت است) برداشته شود. من در این مقطع مایوس هستم، تا زمانی که ما یک فرج یا یک گشایش بزرگ در امر دموکراسی، حقوق بشر، آزادی و بهبود رابطه با جهان، تشنج‌زدایی در در ایران برداشته شود. من مایوس هستم فعلاً.

آقای ملکی هم معتقد است:
آنچه که من می‌بینم و الان در ایران شاهد آن هستیم این است که خشونت، زیادتر هست، بگیر و ببند زیادتر هست. معمولاً در انتخابات گذشته، یکی دو ماه قبلش، ملایمت‌هایی بوده و اینکه معمولاً فضا را کم کم باز می‌کردند. ولی الان ما می‌بینیم که با دانشجویان چگونه رفتار می‌شود، دستگیری‌ها چگونه است.

چند روز پیش در کردستان گفتند یک دانشجو خودکشی کرده است؛ در حالی که این حرف خیلی مسخره است. اگر خودکشی کرده چرا جنازه او را به خانواده‌اش تحویل نمی‌دهند. به هرحال این مسایل وجود دارد، وضعی که در خیابانها هست، رفتاری که با زنان و دختران ما، با مردم، با عزاداران حسینی هست، الان هم که اعلام کردند نیروی انتظامی در انتخابات با قدرت عمل خواهد کرد. همه‌ی اینها نشان می‌دهد که وضع سخت‌تر شده است.