«ایران نباید غنی‌سازی را تعلیق کند»

مریم محمدی

دیروز یکشنبه 23 دی ماه، برابر با سیزدهم ژانویه 2007، پس از بازگشت البرادعی از ششمین سفر خود به ایران، سازمان بین‌المللی انرژی اتمی، بیانیه‌ای منتشر کرد و در آن از توافق خود با ایران بر سر پاسخ به تمامی سئوال‌های باقی مانده در مورد فعالیت‌های پیشین هسته‌ای ایران، خبر داد.

ساعاتی بعد از اعلام این خبر، مریم محمدی همکار رادیو زمانه، با دکتر اکبر اعتماد، اولین رییس سازمان انرژی اتمی ایران، پیش از انقلاب و امضا کننده اولین قرارداد ساخت نیروگاه هسته‌ای گفتگویی انجام داد.

آقای اعتماد! می‌دانید که امروز آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از پایان سفر آقای البرادعی به ایران، بیانیه‌ای منتشر کرد. در این بیانیه اعلام شده است که ایران حاضر است به تمام ابهامات آژانس در مورد برنامه هسته‌ای خودش، پاسخ بدهد. نظر شما در مورد این سفر و نتایج آن چیست؟

به نظر من این سفر آقای البرادعی به ایران، بسیار مهم بوده است. خصوصا اینکه در زمانی این سفر انجام گرفت که اتفاقات تازه‌ای در ماه‌های اخیر رخ داده و صحنه به کلی عوض شده است.

بعد از دومین قطعنامه سازمان ملل متحد مبنی بر اعمال تحریم‌های تازه بر ایران ـ که البته آقای البرادعی همیشه با آن موافق نبود ـ اتفاق مهمی که افتاد، این بود که سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا یک گزارش مفصل در مورد برنامه اتمی ایران ارائه دادند که همه از آن اطلاع دارند. در آن گزارش، سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا خودشان می‌گویند که بر حسب اطلاعاتی که به دست آوردند، ایران برنامه‌هایی را که احتمالاً متمایل به سوی ساختن سلاح‌های اتمی بوده، در سال 2003 میلادی کنار گذاشته است.

اگر این است، به کلی صحنه عوض می‌شود. برای اینکه تا به حال کشورهای غربی به ایران این ایراد را می‌گرفتند و می‌گفتند، منظور شما از این فعالیت‌های اتمی، حتماً استفاده نظامی‌ست. حال آن‌که گزارش سرویس‌های نظامی آمریکا عکس این را می‌گوید. البته در اصل آن گزارش هم جای حرف و اشکالاتی وجود دارد. یعنی اگر از سال 2003 ایران آن برنامه‌ها را ترک کرده، چرا حالا می‌گویند و چرا تا حالا اینقدر به ایران فشار می‌آوردند؟ چرا بحث بر سر برنامه اتمی ایران را از آژانس بردند به شورای امنیت؟ در هر صورت اینها همه جای سوال است.

از این هم که بگذریم، مسئله این است که این گزارش جدید سرویس امنیتی آمریکا، هم قوت قلبی به آقای البرادعی می‌دهد که در جهت حل مسئله کوشش بیشتری بکند، هم توجیهی به گزارش‌های سازمان انرژی اتمی می‌دهد که تا حالا غربی‌ها زیاد در آن مورد اعتمادی نداشتند.


آخرین گزارشی که آقای البرادعی داده، نشان می‌دهد که قسمت اعظم مسائلی که مطرح بوده و نکات مبهمی که در برنامه انرژی اتمی ایران، از لحاظ آژانس موجود بوده، اینها یک مقدار زیادش روشن شده و آژانس رضایت حاصل کرده است.

منظورتان گزارشی است که قبل از این سفر اخیر منتشر شده بود؟

بله قبل از این سفر. تقریباً سه، چهار هفته پیش آژانس یک گزارش مفصل بیرون داد و گفت که قسمت اعظم آن سوال‌ها روشن شده است. در نظر دارند بعضی از سوال‌های کارشناسان آژانس با ایران را نیز روشن کنند و این سفر آقای البرادعی به ایران بیشتر به جهت این بود که مقامات ایرانی را به این راه بیاورد که با همکاری بیشتر با آژانس این سوالات را روشن بکنند. اگر این سوال‌ها هم روشن شود، دیگر ماندن پرونده ایران در شورای امنیت مفهومی ندارد و باید به آژانس برگردد.

ولی یک مشکل پیش پای آقای البرادعی هست که ایران هنوز قبول نکرده که آن پروتکل الحاقی را اعمال بکند و این باعث می‌شود که بعضی از مسایل بلاتکلیف بماند و برای آژانس روشن نشود.

ممکن است این مطلب را بیشتر توضیح بدهید؟

ایران با آژانس یک قرارداد دارد؛ قرارداد کنترل اتمی ایران بوسیله آژانس. بر اساس آن قرارداد که ایران سال‌ها پیش امضا کرده به آژانس اجازه می‌دهد که فعالیت‌های ایران را زیر نظر داشته باشد، ولی با شرایط خیلی زیاد. یعنی آن تأسیسات اتمی که از طرف دولت مشخص شده باشد، آژانس می‌تواند برود و ببیند. حال آنکه در پروتکل الحاقی جاهای مختلفی را می‌تواند ببیند و مزاحمت بیشتری تولید کند.

قبلا آژانس اینطور بود که از بعضی مراکز نظامی، غیرهسته‌ای هم بازدید کرده بود؟

ایران دوسه سال پیش این پروتکل الحاقی را امضا کرد و شروع کرد به اجرا، ولی بعد از اجرای آن منصرف شد. برای آنکه موضوع به شورای امنیت رفت و از حیطه آژانس اتمی خارج شد. ایران هم گفت اگر قرار است شورای امنیت این مسئله را زیر نظر داشته باشد، پس ما پروتکل الحاقی را اعمال نمی‌کنیم.

حالا شما برای مناقشه‌ای که بر سر تعلیق غنی سازی اورانیوم برپاست، چه نقشی در شرایط جدید قائل هستید؟

من نمی‌بینم که آقای البرادعی بتواند مقامات ایرانی را به آن نقطه‌ای برساند که آنها فعالیت غنی سازی را معلق کنند. در ظاهر، سیاست ایران این نیست که در این زمینه هیچ امتیازی به غرب بدهد.

نظر شما چیست؟ آیا ایران باید با غرب توافق کند یا خیر؟

نه. نظر من این است که ایران مملکتی است که حق حاکمیت به او اجازه می‌دهد که هر فعالیت اتمی که می‌خواهد انجام دهد، اما بدون ساخت سلاح اتمی. یعنی اگر ایران می‌خواهد اورانیوم را غنی کند، هیچ قانونی نمی‌تواند مانع ایران بشود. این حق ایران است. منتها، حالا غربی‌ها دارند فشار می‌آورند که ایران بیاید این فعالیت غنی سازی را معلق بکند. به نظر من اگر تعلیق کنند، یعنی یک امتیاز بزرگ به غرب داده‌اند و این در داخل ایران یک سرخوردگی بزرگ را ایجاد خواهد کرد.