نگاه غرب به نزدیکی روسیه و ایران

نویسنده: پیوتر گنچاروف
مفسر سیاسی خبرگزاری ریا نووستی روسیه

ترجمه و تلخیص: بنفشه سرتیپی

به نظر می‌رسد کشورهای غربی از مشاهده بقا و حتی تقویت همکاری‌های استراتژیک ایران و روسیه، شگفت‌زده شده‌اند. همکاری‌های این دو کشور کاملاً منطقی است؛ ولی غرب صرفاً توجه خود را به قصد روسیه برای ارسال موشک‌های دوربرد زمین به هوا موسوم به «S-300» به ایران معطوف کرده است.

این تجهیزات که قرار است تحویل آن به ایران از ماه ژانویه آغاز شود، مدت‌ها پیش مورد توافق طرفین قرار گرفته بود. داوری واکنش رسانه‌ها نشان می‌دهد که غرب با نگرانی در انتظار مشاهده پای‌بندی روسیه به این تعهد خود به ایران است.

روزنامه گاردین هشدار داده که این سیستم پیشرفته دفاع موشکی روسیه، قادر به هدف‌گیری هواپیماهای جنگنده اسراییلی و آمریکایی بوده و حتی برای رهگیری موشک‌های کروز و بالستیک بین‌قاره‌ای، از سامانه دفاع موشکی پاتریوت آمریکا هم بهتر عمل می‌کند؛ ولی سؤال این است که چرا ایران به چنین سلاح‌هایی نیاز دارد؟

در همین حال روزنامه نیویورک تایمز این قرارداد را به عنوان اقدام خودسرانه دیگری از سوی روسیه قلمداد کرد و پرزیدنت بوش را به خاطر تحمل آغاز ارسال سوخت نیروگاه هسته‌ای بوشهر توسط روسیه مورد سرزنش قرار داد. این روزنامه اقدام روسیه در ارسال سوخت و موشک به ایران را به عنوان واکنش نامتقارن روسیه به پیمان ضدموشکی بالستیک (IBM) تلقی کرد. این منطق (خودسرانه) را به مسأله کوزوو هم می‌توان تعمیم داد.

و این در حالی است که خود آمریکا هم سابقه اقدامات خودسرانه دارد: آمریکا در سال 2002 بدون توجه به واکنش احتمالی روسیه، از پای‌بندی به پیمان ضدموشکی بالستیک (IBM) خودداری کرد. آمریکا در حال حاضر - بدون توجه به مشکلاتی که این مسأله می‌تواند برای روسیه یا حتی اروپا در صورت واکنش روسیه ایجاد کند - مشغول گسترش سامانه دفاع موشکی خود به اروپاست.

روسیه اخیراً با تغییر سیاست‌های خود در قبال ایران، تصمیم گرفته - با ضمانت برنامه هسته‌ای این کشور، اگرچه در محدوده‌ای که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تعیین کرده - درخواست‌های ایران را برآورده کند. هر بحرانی که برای ایران در پیش باشد - مثل تشدید تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران و یا کاهش همکاری‌های آمریکا و اتحادیه اروپا با این کشور - روسیه را هم متضرر خواهد کرد. زمانی که روسیه، برای متوقف کردن انزوای ایران در جهان تلاش می‌کرد، وضعیت مشابهی روی داد.

حمله موشکی محدود امریکا به ایران برای سرنگون کردن رییس‌جمهور این کشور هم به ضرر روسیه خواهد بود و در صورتی که آمریکا اقدام به جنگی تمام‌عیار بر ضد ایران کند، همه چیز کاملاً فاجعه‌آمیز خواهد شد. روسیه از توافق مخفیانه ایران - امریکا نیز که کم‌احتمال‌ترین گزینه است، هیچ سودی نخواهد برد. در صورتی که ایران به تسلیحات هسته‌ای دست پیدا کند، روسیه باز هم متضرر خواهد شد.

تنها اقدام عاقلانه روسیه ، همکاری این کشور با شرکای خود برای حل و فصل مسأله هسته‌ای ایران بدون توسل به اقدامات افراطی است. این همان کاری است که روسیه در حال حاضر انجام می دهد. فقط کافی است به این مسأله توجه کرد که ارسال سوخت هسته‌ای روسیه به ایران با هماهنگی کاخ سفید انجام شده است.

آیا امکان حل و فصل مسأله هسته‌ای ایران بدون برخورد سخت‌گیرانه با این کشور وجود دارد؟ آیا روسیه حاضر به انجام چنین کاری است و آیا ایران بر روابط خود با روسیه حساب کرده است؟

پاسخ‌های روشنی برای این پر‌‌سش‌ها وجود ندارد و پی بردن به این مسأله که ایا فروش سامانه دفاع موشکی S-300 روسیه به ایران، تأثیری بر روی این مسائل دارد، دشوار است. ولی آن‌طور که به نظر می‌رسد، روسیه به طور حتم این موشک‌ها را در اختیار ایران خواهد گذاشت.