اصلاح‌طلبان خطاب به آمریکا: بیایيد صحبت کنیم

نویسنده: اسکات پیترسون
برگردان و تلخیص: بنفشه سرتیپی

محمد خاتمي رييس جمهوري سابق ايران و شيرين عبادي برنده جايزه صلح نوبل از جمله شخصيت‌هایي هستند كه معتقدند مذاکره مستقيم و بدون شرط با آمريكا مي‌تواند تنش‌ ميان طرفين را کاهش دهد.

محمد خاتمي، روحاني اصلاح‌طلبي كه دو بار با رای بالا در انتخابات ریاست جمهوری پيروز شده و شيرين عبادي كه به تازگي شوراي ملي صلح را راه اندازی كرده است؛ معتقدند تندروها در آمريكا و ايران دیگر نبايد شرايط جداگانه‌ای را ديكته كنند.

در این میان محمد خاتمی می‌گوید: «راه حل براي طرفين؛ اجتناب از اظهارات تحريك‌آميز و تاكيد بر گفت‌وگو است. ما گزينه‌اي جز فائق آمدن بر سوءتفاهم‌هایی كه از مداخلات آمريكا در خاورميانه و سياست‌هاي اشتباه در ايران سرچشمه می‌گیرند، نداریم. ما مي‌توانيم در منطقه و جهان منافع مشتركي داشته باشیم، ما مي‌توانيم از اقداماتي كه براي دو طرف ضرر دارد، دوری كنيم. هرگونه كوتاهي در اين زمينه به معني پیچیده‌تر شدن وضعیت و موجب بروز يك بحران بزرگ خواهد شد. در این بحران نه تنها ايران، بلكه کل منطقه متشنج و خود آمريكا نيز متضرر خواهد شد.»

سخنان خاتمي و عبادي بیان‌گر مواضع بسياري از ايراني‌ها، از جمله برخي از اعضای دولت محافظه‌كار است كه مذاكره با آمريكا را بر قلدري ترجيح مي‌دهند.

به چالش كشيدن شيطان بزرگ از اصول انقلاب اسلامي سال 1979 ايران بود و رهبران محافظه‌كار كنوني ايران نيز در هر فرصتي به آمريكا و اسراييل توهين مي‌كنند. ايران اعلام کرده است؛ تلاش‌هاي آمريكا برای صلح محكوم به شكست است. به همین منظور تهران قصد دارد در دو هفته آينده با جمع کردن گروه‌هاي شبه نظامي كه در كنفرانس آناپوليس غایب بوده‌اند، كنفرانسي در جهت رویارویی با كنفرانس آناپوليس برپا كند تا اعتبار منطقه‌اي خود را به عنوان رهبر مقاومت استحکام بخشد.

باوجود جنگ‌های لفظی و بحث‌هايي كه در مورد تغيير حكومت در واشنگتن مطرح مي‌شود، نشانه هاي مثبت بيشتري به چشم مي‌خورد. محمود احمدي‌نژاد، رييس جمهوري جنگ‌جوي ايران به کرات گفته است: «ايران آماده است تا براساس احترام متقابل و بدون هيچ پيش‌شرطي با آمريكا مذاكره‌های زیادی انجام دهد.»

احمدي نژاد در ماه سپتامبر هم گفت: «آمريكا مي‌تواند دوست خوب ايران باشد.»

سفراي ايران و آمريكا در عراق تابه حال سه‌بار در بغداد ديدار و گفت‌وگو كرد‌ه‌اند و قرار است چهارمين دور مذاکرات آن‌ها در مورد امنيت عراق به زودي برگزار شود.

كاندوليزا رايس وزير امور خارجه آمريكا هم اعلام کرده است: «در صورتي‌كه ايران برنامه غني‌سازي اورانيوم خود را به حالت تعليق درآورد، در هر زمان و مكاني حاضر است با ايراني‌ها گفت وگو كند، اما ایرانی ها با این اين پيش شرط موافق نیستند.»


سناتور چاك هيگل نماينده جمهوري‌خواه ايالت نبراسكا در اوايل ماه جاري ميلادي اعلام کرده است؛ «آمريكا بايد به دنبال راهی برای برگزاري مذاكرات مستقيم و بدون شرط با ايران باشد.»

هيگل می‌گوید: «ایران در صورت حمله یا عدم حمله آمریکا، در هر حال در قرن 21 به يك قدرت منطقه‌اي بزرگ تبدیل خواهد شد.»

يكي از كارشناسان علوم سياسي در تهران كه نخواست نامش فاش شود، می‌گوید: «ما در وضعیتی قرار گرفته‌ایم كه هر موضعی كه آمريكايي‌ها اتخاذ کنند (چه نرم و چه خشن) تنها باعث تقويت قدرت تندروها در ايران خواهد شد». او می‌گوید: «اگر آمريكا با ايران به نرمي رفتار كند، تندروهاي ايران خواهند گفت؛ مقاومت موثر واقع افتاده است و اگر مشيي سرسختانه‌تر عليه ايران اتخاذ کند، باعث تثبيت قدرت احمدي نژاد و تندروها خواهد شد.»

اين كارشناس علوم سياسي ايران می‌افزاید: «اگر من به جای آمريكا بودم، دست احمدی‌نژاد را مي‌خواندم و دعوت او براي مذاكراه جامع را مي‌پذيرفتم.»


انجام چنين اقداماتي بسيار بعيد به نظر مي‌رسد. نگراني‌هاي آمريكا از برنامه هسته‌اي ايران دست‌آویزی است كه مي‌توان آن را از طريق بازرسي‌ها و پذيرفتن حق ايران در برخورداري از فن‌آوري هسته‌اي برطرف کرد. به گفته رييس جمهوري سابق ايران، ايران بمب (اتمي) ندارد و خواستار بمب (اتمي) هم نيست.

اين درحالي است كه به گفته آن تحليل‌گر ايراني: «آمريكا در همان وضعيت دشواري قرار دارد كه ما قرار داريم. آمريكا مي‌خواهد مذاكره كند ولي در عين حال نمي‌خواهد به حكومت ايران مشروعيت بخشد و ايران نيز مي‌خواهد مذاكره كند ولي نمي‌خواهد آن را مذاكره بخواند يا مشروعيت منافع آمريكا را به رسميت بشناسد».

او معتقد است اگر پيشنهاد ايران براي مذاكره يك بلوف باشد پس ما آن‌گاه دست آن را خوانده‌ايم، ولي اگر آن‌ها این پیشنهاد را قبول کنند اين مساله باعث می‌شود تا تغيير رويه دهند.

تلاش‌هاي جدي و متمركز براي مذاكره و تعامل تنها راه است، در غير اين‌صورت تمامي اين‌ها يك اعتقاد و احساس اشتباه خواهد بود كه آمريكا به دنبال تغيير حكومت است. به گفته تحليل‌گران، سيستم اسلامي ايران علي‌رغم اين‌كه در جهان چندان محبوب نيست، بسيار بعيد است كه سقوط كند. شيرين عبادي به‌منظور مقابله با وقوع جنگ، هفته گذشته از ايرانيان خواست در تاسيس يك شوراي ملي صلح فراگير به او بپيوندند.

عبادي می‌گوید: «گفت‌وگوهاي صلح بايد آغاز شود ايران بايد به قطع‌نامه‌هاي سازمان ملل از جمله قطع‌نامه‌اي كه از آن‌ها خواسته تا غني سازي اورانيوم را به تعليق درآورد احترام بگذارد و اگر آمريكا پيشنهاد مذاكره داد بايد قبول كند.»

او می‌گوید: «هر دو دولت بايدمواضع خود را تغيير دهند، از جنگ لفظی خود بكاهند و تنش‌ها را كاهش دهند. اين درحالي است كه ايران و آمريكا دائما يكديگر را متهم می ‌کنند.»

محمدعلي ابطحي، معاون سابق رييس جمهوري ايران نيز در اين‌باره مي‌گويد: «يك جريان قوی در ايران وجود دارد كه فكر مي‌كند هيچ رابطه‌اي نبايد بين ايران و آمريكا برقرار شود، از نظر آن‌ها ايران به يك دشمن احتياج دارد و بهتر است كه اين دشمن، آمريكا باشد. اين درحالي است كه چارچوب اصلي يك معامله بزرگ كه در آن تمامي مسائل مورد بررسي قرار مي‌گرفت، در بهار 2003 و از طريق يك فاكس دو صفحه‌اي از طرف تهران به واشنگتن پديدار شد. البته اين پيشنهاد توسط دولت آمريكا كه به‌خاطر سقوط سريع صدام حسين جسورتر شده بود رد شد.»

صادق خرازي، سفير سابق ايران در فرانسه كه در تهيه پيش نويس آن پيشنهاد نقش داشته است، مي‌گويد: «هيچ كشوري به اندازه ايران با آمريكا داراي منافع مشترك نيست، ما هم‌چنان شعارهاي انقلابي(ضدآمريكايي) خود را داريم، ولي به دنبال رويارويي نيستيم.»

وي می‌گوید: «ما نمي‌خواهيم با آمريكا يك رابطه عاشقانه داشته باشيم، آن‌چه براي ما مهم است، هم‌زيستي با يكديگر است، يعني صلحي براي آينده.»

به گفته خرازي، هرچند در سياست هيچ چيز غير ممكن نيست، ولي مسير آمريكا بايد مستقيما به آيت الله علي خامنه‌اي رهبر معظم ايران ختم شود.

خرازي مي‌گويد: «سياست خارجي تحت نظارت مستقيم اوست، رهبري كسي است كه مي‌تواند تصميم‌ نهایی را بگیرد.»

منبع: کریستین ساینس مانیتور