۶۹ تغییر برای تداوم دیکتاتوری چاوز

بنفشه سرتیپی

تظاهرات خیابانی بر ضد دولت ونزوئلا که به خشونت کشیده می‌شود و کناره‌گیری وزیر دفاع این کشور که از نزدیکان و دوستان هوگو چاوز به شمار می‌رفت، در این روزها باعث نگرانی چاوز شده است. این در شرایطی است که کاراکاس تلاش می‌کند با برگزاری همه پرسی درباره بازبینی قانون اساسی ونزوئلا در دوم دسامبر آینده، اختیارات رییس‌جمهور را تقویت کند.

به رغم نگرانی‌هایی که اخیراً برای هوگو چاوز در عرصه سیاسی ونزوئلا پدید آمده است، جناح مخالف او که وحدت و انسجام چندانی ندارد، هنوز نتوانسته است توانایی خود را برای انسجام و سازمان‌دهی جنبش اعتراض‌آمیز و غیرمنتظره بر ضد طرح اصلاح قانون اساسی نشان دهد. تظاهرات اعتراض‌آمیز بر ضد برنامه بازبینی قانون اساسی ونزوئلا در روزهای اخیر در کاراکاس پایتخت و همچنین شهرهای بزرگ این کشورافزایش یافته است و خشونت‌ها و ناامنی‌هایی که با این اعتراضات همراه شده و اوضاع را پیچیده‌تر کرده است.

به نظر می‌رسد این مسأله چاوز را در مسیری قرار داده است که به بن‌بست منجر خواهد شد. در این اوضاع و شرایط پارلمان ونزوئلا طرح ایجاد اصلاحات در قانون اساسی کشور را تصویب کرده است. این طرح باید اوایل دسامبر در همه‌پرسی در ونزوئلا به رأی گذاشته شود و چاوز از همین حالا درباره پیروز شدن در این همه‌پرسی ابراز اطمینان کرده است.

دانشجویان هدایت تظاهرات اعتراض‌آمیز کنونی را در این کشور که ده‌ها هزار نفر را به خیابانها می‌کشاند، در دست گرفته‌اند. دانشجویان در واقع وظایف احزاب و تشکل‌های سیاسی مخالف دولت را بر عهده گرفته‌اند که در پی چندین تلاش نافرجام برای سرنگونی دولت در هشت سال گذشته، اعتبار خود را از دست داده‌اند.

در همه‌پرسی اصلاح قانون اساسی ونزوئلا که قرار است دوم دسامبر برگزار شود، ۶۹ اصلاحیه در این قانون پیش‌بینی شده است که براساس آن انقلاب بولیواری که در حال حاضر در ونزوئلا در جریان است، تقویت خواهد شد. هوگو چاوز که در گذشته در واحد چتربازان ارتش ونزوئلا خدمت می‌کرد، در سال ۱۹۹۸ به عنوان رییس‌جمهور ونزوئلا انتخاب شد و از آن زمان تا کنون، بارها تمایل خود را برای افزایش اختیارات ریاست جمهوری از طریق اصلاحات در قانون اساسی این کشور نشان داده است.

اگر اصلاحات کنونی مورد نظر در قانون اساسی ونزوئلا قطعی شود، او این امکان را پیدا خواهد کرد که همیشه در انتخابات ریاست جمهوری این کشور نامزد شود. بر اساس این اصلاحات دوره ریاست جمهوری کنونی چاوز یک سال دیگر تمدید خواهد شد. استان‌هایی در کشور ایجاد خواهد شد که اداره امور آن را فرماندارانی که در سطح فدرال منصوب می‌شوند، برعهده خواهند گرفت و بانک مرکزی ونزوئلا نیز تحت کنترل دولت در خواهد آمد.

منتقدان و معترضان به سیاست‌های چاوز از جمله سازمان‌های مدافع حقوق بشر و کلیسای کاتولیک این کشور، لایحه بازبینی حالت فوق‌العاده‌ای را که به دولت امکان می‌دهد تدابیر محدودکننده‌ای اتخاذ کند، محکوم کرده‌اند. به گفته منتقدان در صورت تصویب این لایحه دولت اجازه خواهد داشت با اتخاذ تدابیر ویژه جریان سرکوب رسانه‌ها و مطبوعات را بیش از پیش تشدید کند.

رائول بادوئل ژنرال بازنشسته و وزیر وفاع ونزوئلا، با پشت کردن به چاوز و انتقاد از سیاست‌های وی بازی سیاسی کنونی در ونزوئلا را پیچیده‌تر کرد. رائول بادوئل تلاش برای بازبینی و اصلاح قانون اساسی ونزوئلا را نوعی کودتا توصیف کرده و به شدت آن را محکوم کرده است.

جناح بولیواری ونزوئلا جو سیاسی کنونی ونزوئلا را با سال‌های پرآشوب ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ مقایسه کرده است. در آن زمان اعتصاب‌های عمومی شرایطی فراهم کرد که دولت با گروه‌هایی که در بخش نفت و گاز قدرت را در دست داشتند، درگیر شد و این آشوب‌ها با یک شورش نظامی نافرجام به اوج رسید و اوضاع در نهایت با سرکوب شدید جناح مخالف و به نفع رییس‌جمهور پایان یافت و شرایطی فراهم کرد تا چاوز بتواند قدرت و کنترل خود را بر صنعت نفت و گاز و همچنین ارتش ونزوئلا تقویت کند. در آن زمان ژنرال رائول بادوئل در کودتای سال 2002 برای بازگرداندن چاوز به قدرت نقش عمده‌ای ایفا کرد.

بر همین اساس برخی از کارشناسان و تحلیل‌گران سیاسی اعلام کرده‌اند که روی‌گردانی کنونی ژنرال رائول بادوئل از دولت ونزوئلا و انتقاد وی از سیاست‌ها و عملکرد چاوز، شبح اعتراض و نارضایتی را در ارتش ونزوئلا زنده خواهد کرد. چاوز اعتراف کرده است که اظهارات دوست پیشین وی می‌تواند موجی از اعتراض و جنجال در ونزوئلا ایجاد کند.

با تمام این احوال کارشناسان معتقدند: احتمال کمی وجود دارد که هوگو چاوز در همه‌پرسی آینده درباره بازبینی قانون اساسی شکست بخورد. چرا که جناح مخالف این کشور به علت برخورد شدید دولت اختلافات داخلی و نداشتن یک راهبرد مشترک به شدت تضعیف شده است.