افغانستان: بازگشت «حکومت تازیانه‌ها» نزدیک است؟

پیمان باختری

بحث مذاکره دولت افغانستان با طالبان و قید و شرط‌های دوطرف برای این گونه مذاکرات، در حالی بار دیگر اوج گرفته است که طالبان، در این اواخر، حملات مرگ‌بار انتحاری خود را افزایش داده‌اند و از این طریق، به شدت دولت و حامیان آن را در تنگنا قرار داده‌اند.

سايه بازگشت طالبان بر سر افغانستان

ظرف کمتر از دو هفته اخیر، سه حمله انتحاری خونین، در شهر‌های کابل و قندهار روی داده که ده‌ها کشته از مأموران دولتی افغان و غیرنظامیان گرفته است.

حامد کرزی رئیس جمهور افغانستان، پس از حمله انتحاری یکشنبه گذشته که در یک اتوبوس حامل افسران ارتش این کشور در مرکز شهر کابل روی داد و بیش از ۳۰ کشته برجای گذاشت، به خبرنگاران گفت که برای کاستن از ناامنی‌ها و فراهم کردن شرایط برای آموزش و پرورش کودکان هموطنش، حاضر است شخصاً با ملاعمر رهبر طالبان و گلبدین حکمتیار رهبر تحت تعقیب حزب اسلامی افغانستان تماس بگیرد و آن‌ها را به ترک مخاصمه فرا بخواند.

آقای کرزی گفت که او حتی حاضر است طالبان را در قدرت مشارکت دهد و هر شرطی دارند بپذیرد؛ اما حاضر نیست رضایت دهد که نیرو‌های خارجی از افغانستان خارج شوند. در مقابل، طالبان گفته‌اند تمایلی به مشارکت در قدرت ندارند؛ اما بر خروج نیرو‌های خارجی اصرار دارند.

حامد کرزای

اکنون به نظر می‌رسد طالبان، دولت حامد کرزی را در زاویه حساسی گیر آورده‌اند. صرف نظر از ناآرامی‌های اخیر که مردم را به ستوه آورده، سقوط طالبان، حضور جامعه جهانی در افغانستان، اصلاح نهادهای دولتی و ملی و تغییراتی که در سال‌های اخیر در زندگی فردی و اجتماعی مردم این کشور به وجود آمده، تا حد زیادی مرهون حضور نیروهای خارجی است که زمینه را برای تفاهم گروه‌های افغان، برگزاری انتخابات و سرمایه گذاری‌های داخلی و خارجی فراهم کرده است.

افغان‌ها تجربه سردی از بی توجهی جامعه جهانی به کشور خود دارند. آن‌ها به یاد دارند که گروه‌های متحد جهادی، زمانی که با سقوط دولت دکتر نجیب‌الله در اوایل دهه ۹۰ میلادی وارد کابل شدند، بر سر دست یافتن به قدرت و غنیمت بیشتر، به سوی یکدیگر و مردم غیرنظامی آتش گشودند و آن قدر به جنگ و خونریزی ادامه دادند تا منجر به ظهور گروه طالبان، پیشروی‌های سریع این گروه و تبعات خشن آن شد.

افغان‌های خسته از جنگ، در پی سرخوردگی از ناکامی دولت دکتر نجیب‌الله در تأمین امنیت کشور، از گروه‌های مجاهدین با آغوش باز استقبال کردند و زمانی که این گروه‌ها، به جای صلح، آتش جنگ را مشتعل‌تر کردند، مردم مقاومتی در برابر هجوم گروه طالبان که شعار پایان جنگ و اقامه قانون خدا سر می‌داند، نشان ندادند.

حمایت مردم افغانستان از حضور نیرو‌های خارجی در کشورشان نیز، تابع شرایطی بود که گروه بنیادگرای طالبان در این کشور به وجود آورده بودند. این نیرو‌ها، پیام آرامش و قانونمندی را با خود آورده بودند و می‌گفتند که از حکومت منتخب مردم حمایت می‌کنند.

همان گونه هم شد، با حمایت جامعه جهانی و امنیتی که در اثر حضور نیروهای خارجی به وجود آمده بود، قانون اساسی افغانستان تدوین شد؛ انتخابات پارلمانی با رأی مستقیم مردم برگزار گردید و برای اولین بار، مردم افغانستان رهبر کشور را با رأی مستقیم خود انتخاب کردند.

اعدام يک زن در زمين فوتبال در دوران حکومت طالبان

اما آرامشی که افغان‌ها انتظار آن را داشتند، زیاد دوام نیاورد. از اواسط سال ۲۰۰۴ میلادی، گروه طالبان بار دیگر قوت گرفت و بر شدت حملات خود افزود. تا جایی که حامد کرزی که در ابتدا، از عفو طالبان خسته از جنگ سخن می‌گفت، اکنون از مذاکره تقریباً بدون قید و شرط با رهبران این گروه و مشارکت آن‌ها در قدرت سخن می‌گوید.

افغان‌ها هنوز هم از جنگ خسته‌اند. اما به نظر نمی‌رسد این خستگی، به آن اندازه باشد که بار دیگر، بازگشت «حکومت تازیانه‌ها» رضایت دهند. ضمن این که اگر به خواست طالبان، نیرو‌های خارجی از افغانستان خارج شوند، هیچ تضمینی وجود ندارد که همان گروه‌هایی که با همکاری جامعه جهانی و ترس از نیروهای خارجی، پشت میز مذاکره نشستند و در انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی بخت‌آزمایی کردند، اکنون بار دیگر دست به تفنگ نبرند.